Konferencje w sprawach kobiet

Pekin + 5

Na Czwartej Światowej Konferencji w sprawie Kobiet, która miała miejsce w Pekinie w  1995 roku, przedstawiciele 189 państw przyjęli Deklarację PekińskąPlatformę Działania, która identyfikuje dwanaście obszarów mających kluczowe znaczenie dla podniesienia statusu kobiet oraz określa działania, które w ciągu najbliższych lat mają w tym celu podjąć rządy, instytucje międzynarodowe, organizacje pozarządowe i sektor prywatny.

ONZ, rządy i społeczeństwa podjęły wysiłki na rzecz wprowadzania w życie ustaleń Konferencji. Państwa dokonały rewizji ustawodawstw krajowych pod kątem ich zgodności z Konwencją w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, z regionalnymi instrumentami praw człowieka i zapisami Platformy Działania. Dostęp kobiet do sprawiedliwości na szczeblu narodowym i międzynarodowym uległ poprawie; sądy w poszczególnych krajach wydają werdykty odzwierciedlające respektowanie przez nie kwestii równości płci. Rządy podjęły kroki w celu upewnienia się co do uwzględniania realiów życia kobiet w planowaniu i procesach decyzyjnych, będących odpowiedzią na wyzwania społeczne naszych czasów, zwłaszcza ubóstwo. Organizacje pozarządowe wyspecjalizowały się w promowaniu uwłasnowolnienia kobiet (empowering) i ich równego udziału w procesach decyzyjnych wszystkich szczebli. Jednostki ONZ włączają perspektywę płci społeczno - kulturowej do swych polityk i programów (gender mainstreaming).

Działania na rzecz równości płci są również kontynuowane kanałami międzyrządowymi, zwłaszcza poprzez organizowane konferencje i szczyty. Przykładowo związek pomiędzy trwałością ubóstwa i nierównością kobiet jest uwypuklany na różnych międzynarodowych forach, takich jak Zgromadzenie Ogólne ONZ i w pracach przygotowawczych odbywających się co 5 lat konferencji przeglądowych Światowego Szczytu Rozwoju Społecznego, który miał miejsce w czerwcu 2000 roku.

W pięć lat po spotkaniu w Pekinie, w dniach 5 - 9 czerwca 2000 roku, w Nowym Jorku odbyła się 23 sesja specjalna Zgromadzenia Ogólnego ONZ, zatytułowana Kobiety 2000: równość płci, rozwój i pokój na XXI wiek. Celem konferencji nazywanej w skrócie "Pekin + 5", było dokonanie oceny postępu we wdrażaniu postanowień pekińskiej Platformy Działania, zidentyfikować istniejące przeszkody i wyzwania. Uczestniczki i uczestnicy nie tylko zajęli się przeglądem osiągnięć, ale również przyjęli program dalszych działań i inicjatyw odnośnie podniesienia statusu kobiet na szczeblu lokalnym, narodowym, regionalnym i międzynarodowym.

Przygotowaniem sesji zajęła się Komisja Statusu Kobiet (Commission on the Status of Women - CSW), odpowiedzialna za monitorowanie wdrażania postanowień pekińskiej Platformy Działania. W sesji ZO wzięły udział przedstawicielki i przedstawiciele rządowi wysokiego szczebla z państw - uczestników konferencji w Pekinie i z państw - obserwatorów, reprezentantki i reprezentanci ONZ, organizacje międzyrządowe i pozarządowe.

W przyjętym dokumencie, społeczność międzynarodowa po raz pierwszy wyraziła potrzebę delegalizacji zabójstw "honorowych" ("honour" killings) i wymuszonych małżeństw. Państwa złożyły również obietnicę podjęcia bardziej zdecydowanych działań na rzecz zwalczania gwałtu w małżeństwie, przemocy wobec kobiet, zwłaszcza tej o podłożu rasowym.

Odpowiedzialność za wdrażanie polityk spoczywa przede wszystkim na rządach. Jednakże dokument potwierdza ważną rolę, jaką odgrywa w tym zakresie ONZ, międzynarodowe instytucje finansowe, Światowa Organizacja Handlu i inne międzynarodowe i regionalne ciała międzyrządowe, pozarządowe, parlamenty i sektor prywatny.

23 specjalna sesja ZO, oprócz podkreślenia potrzeby implementacji celów strategicznych 12 kluczowych obszarów działania, sformułowanych w Platformie Działania, zidentyfikowała nowe obszary wyzwań dla polepszenia sytuacji kobiet.


Globalizacja

Ustanowić zabezpieczenia dla ochrony kobiet przed niepewnością rynku pracy, wynikającą z procesów globalizacji. Podjąć wysiłki narodowe na rzecz zintensyfikowania współpracy regionalnej i międzynarodowej, aby sprostać wyzwaniom globalizacji i upewnić się, że korzyści z niej płynące dotyczą również kobiet.

Polityki makroekonomiczne i dług zagraniczny

Włączyć perspektywę płci społeczno - kulturowej (gender perspective) do modyfikowania i wdrażania zintegrowanych polityk makroekonomicznych i społecznych, włączając w to problemy długu zagranicznego. Realizować inicjatywy redukcji długu.

Ubóstwo

Zidentyfikować wzajemnie wzmacniające się powiązania pomiędzy równością płci a likwidacją ubóstwa. Promować programy szkoleń praktycznych dla kobiet. Umożliwić im dostęp do zasobów, kredytów i mikrokredytów, informacji, technologii, rynków finansowych oraz rynków pracy. Zwiększyć wysiłki w realizacji programów eliminacji ubóstwa.

Przemoc wobec kobiet

Traktować wszelkie formy przemocy wobec kobiet i dziewcząt jako przestępstwa podlegające karze i rozważyć możliwość zainicjowania międzynarodowej kampanii pod hasłem "zero tolerancji" dla przemocy wobec kobiet. Zwracać uwagę na przemoc wobec kobiet i dziewcząt o podłożu rasowym. Wykorzenić szkodliwe zwyczaje i tradycyjne praktyki okaleczania żeńskich narządów płciowych (female genital mutilation) czy wymuszonych małżeństw. Wspierać toczące się negocjacje w sprawie protokołu dotyczącego zapobiegania handlu ludźmi, zwłaszcza kobietami i dziećmi, który ma stanowić załącznik do Konwencji ONZ przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej. Działać na rzecz zlikwidowania oskarżeń o nielegalny pobyt w kraju kobiet - ofiar handlu ludźmi.

Ruchy ludnościowe

Włączać perspektywę płci społeczno - kulturowej (gender perspective) do narodowych polityk i praktyk imigracyjnych i azylowych. Wspierać narodowe, regionalne i międzynarodowe strategie mające na celu zredukowanie niebezpieczeństwa czyhającego na uchodźczynie czy pracownice migrujące.

Edukacja

Do 2005 roku zmniejszyć lukę w podstawowej i średniej edukacji, a do 2015 roku zapewnić bezpłatne i obowiązkowe kształcenie podstawowe dla dziewcząt i chłopców.

Zdrowie

Umożliwić kobietom powszechny dostęp do wysokiej jakości podstawowej opieki zdrowotnej, mając na uwadze zwłaszcza zdrowie reprodukcyjne kobiet, nie później niż do 2015 roku Zredukować umieralność matek przy porodzie i zapewnić możliwie najszerszy dostęp do metod planowania rodziny i antykoncepcji. Stworzyć programy profilaktyki, wykrywania i leczenia m.in. raka piersi i osteoporozy. Przyznać kobietom prawa do swobodnego i odpowiedzialnego decydowania o swojej seksualności, zdrowiu reprodukcyjnym, wolnego od przymusu i dyskryminacji. Zapobiegać niechcianym ciążom, zmniejszyć niebezpieczeństwa, jakie pociąga za sobą aborcja dla zdrowia kobiety i eliminować konieczność stosowania aborcji.

HIV/AIDS

Stworzyć programy profilaktyki, wykrywania i leczenia chorób przenoszonych drogą płciową,zachęcające mężczyzn i umożliwiające im przyjęcia bezpiecznej seksualnie i odpowiedzialnej postawy. Zwiększać za pośrednictwem mediów świadomość odnośnie zwyczajów i tradycyjnych praktyk mających wpływ na zdrowie kobiety, które mogą zwiększać ryzyko zakażenia się chorobami przenoszonymi drogą płciową. Podjąć kroki przeciwko dyskryminacji i zachęcające do poszanowania prywatności osób żyjących z HIV/AIDS.

Kobiety i konflikty zbrojne

Rozważyć podpisanie i ratyfikowanie Statutu Rzymskiego, ustanawiającego Międzynarodowy Trybunał Karny, którego zapisy stanowią, że gwałt, przymusowa prostytucja, wymuszona ciąża i sterylizacja lub inne formy przemocy seksualnej w sytuacji konfliktu są traktowane jako zbrodnie wojenne. Zachęcić międzynarodową społeczność do udzielania rządom pomocy w rozwijaniu strategii zarządzania kryzysem humanitarnym wyczulonych na kwestie związane z kulturową tożsamością płci.

Kobiety i gospodarka

Usunąć strukturalne i prawne bariery stojące na przeszkodzie równości płci w miejscu pracy. Umożliwić kobietom i mężczyznom pogodzenie pracy z obowiązkami rodzinnymi i zachęcać mężczyzn do zaangażowania się w utrzymywanie domu i opiekę nad dziećmi.

Kobiety u władzy i biorące udział w procesach decyzyjnych

Podjąć kroki na rzecz umożliwienia wszystkim kobietom, zwłaszcza należącym do ludności rdzennej (indigenous women), równego dostępu do programów szkoleniowych mających na celu wzmocnienie udziału kobiet w procesach decyzyjnych na wszystkich polach i szczeblach. Dążyć do osiągnięcia równowagi płci przy mianowaniu kobiet i mężczyzn na stanowiska w misjach pokojowych i negocjacjach pokojowych.

Prawa człowieka

Kształtować środowisko, które nie toleruje pogwałcania praw kobiet i dziewcząt. Do roku 2005 wprowadzić zmiany do ustawodawstw celem likwidacji ich dyskryminacyjnych zapisów. Zachęcać do powszechnej ratyfikacji Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet i protokołu dodatkowego do Konwencji, przyjętego w  1999 roku.

Kobiety i środowisko

Rozważyć możliwość przyjęcia narodowych uregulowań prawnych, zgodnych z Konwencją na temat różnorodności biologicznej celem ochrony wiedzy posiadanej przez kobiety z ludności rdzennej i społeczności lokalnych przykładowo w zakresie medycyny tradycyjnej. Rozwijać i wspierać rolę kobiet w promowaniu zrównoważonej i ekologicznej konsumpcji, metodach produkcji żywności i podejściu do zarządzania zasobami naturalnymi.

Klęski żywiołowe i sytuacje

Stworzyć programy do walki z klęskami żywiołowymi i sytuacjami kryzysowymi uwzględniające społeczno - kulturowe uwarunkowania płci.

Dziewczęta

Chronić dzieci, zwłaszcza dziewczęta przed przymusowym wcielaniem do wojska. Wspierać dostęp dziewcząt do nauk matematyczno - przyrodniczych, nowych technologii, w tym technologii informacyjnych.

Młode kobiety

Wspierać potrzeby młodych kobiet związane ze zdrowiem reprodukcyjnym i seksualnym. Zachęcać kobiety do udziału w organizacjach młodzieżowych.

Kobiety starsze

Promować styl zdrowego i aktywnego starzenia się. Umożliwić starszym kobietom pełen udział w lokalnej społeczności, życiu publicznym, procesach decyzyjnych i innych aspektach życia.

Dokument opracowany przez Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie
na podstawie materiałów ONZ, kwiecień 2003 r.
Specjalne podziękowania dla Ośrodka Informacji Środowisk Kobiecych (OŚKA) za wkład merytoryczny.

  Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie     tel. (+4822) 825 57 84, e-mail: unic.poland@unic.org