Działania ONZ na rzecz kobiet

Instrumenty międzynarodowe

Deklaracja o eliminacji przemocy wobec kobiet (1993 r.)
Declaration on the Elimination of Violence Against Women

Deklaracja definiuje przemoc wobec kobiet jako jeden z decydujących mechanizmów, uniemożliwiający kobietom pełne uczestnictwo w życiu ekonomicznym, politycznym i społecznym. Uznaje, że przemoc wobec kobiet jest przejawem uwarunkowanej historycznie nierówności kobiet; stanowi pogwałcenie praw człowieka i podstawowych wolności przysługujących kobietom oraz przeszkodę w osiągnięciu rozwoju i pokoju. W Deklaracji podkreśla się, że państwa mają obowiązek podjęcia działań zmierzających do zapobiegania oraz ścigania i karania aktów przemocy wobec kobiet, bez względu na to, czy sprawcą jest osoba publiczna, czy prywatna. ONZ powołała Specjalną Sprawozdawczynię ds. Przemocy wobec Kobiet, której zadaniem jest zbieranie danych i rekomendowanie środków na rzecz eliminowania takiej przemocy i jej przyczyn.

Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (1979 r.)
Convention on the Elimination of Discrimination Against Women

Konwencja jest określana jako międzynarodowa karta praw kobiet. Zakazuje jakiegokolwiek różnicowania, wykluczania lub ograniczania ze względu na płeć, które umniejszają lub unieważniają prawa człowieka i podstawowe wolności kobiet. Daje możliwość wprowadzania tzw. dyskryminacji pozytywnej, tzn. zastosowania tymczasowych środków specjalnych mających na celu przyspieszenie faktycznej równości kobiet i mężczyzn. Jednym z ważniejszych założeń Konwencji jest stwierdzenie, iż obowiązki państwa w zakresie likwidacji dyskryminacji kobiet dotyczą nie tylko sfery publicznej, lecz również prywatnej. Konwencja ta jest jednym z dokumentów ONZ-owskich, do których państwa zgłosiły najwięcej zastrzeżeń - zwłaszcza do art. 9, 15 i 16 dotyczących równych praw w zakresie obywatelstwa, równości wobec prawa i pełnej zdolności prawnej oraz równości w małżeństwie i rodzinie. Komitet ONZ ds. Eliminacji Dyskryminacji Kobiet (CEDAW) systematycznie nadzoruje postęp we wdrażaniu postanowień Konwencji i dokonuje przeglądu raportów przedkładanych przez państwa - strony Konwencji. Przyjęto protokół dodatkowy do Konwencji, który daje możliwość wniesienia skargi indywidualnej lub grupowej.

Deklaracja o ochronie kobiet i dzieci na wypadek zagrożenia w czasie konfliktu zbrojnego (1974 r.)
Declaration on the Protection of Women and Children in Emergencies and Armed Conflicts

W deklaracji Zgromadzenie Ogólne zaleciło rządom podjęcie wszelkich starań o zapewnienie kobietom i dzieciom ochrony przed skutkami wojny. Jednocześnie przypomniało o zobowiązaniach wynikających z Protokołu genewskiego z 1925 roku i Konwencji genewskich z 1949 roku, potwierdzając zarazem, że wszelkie formy represji i prześladowań oraz nieludzkiego traktowania kobiet i dzieci są działaniami o charakterze przestępczym.

Deklaracja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (1967 r.)
Declaration on the Elimination of Discrimination Against Women

Deklaracja potwierdza, że dyskryminacja wobec kobiet, odmawiająca im lub ograniczająca ich równe prawa z mężczyznami, jest zasadniczo niesprawiedliwa i godzi w ludzką godność.

Konwencja w sprawie zgody na zawarcie małżeństwa, najniższego wieku małżeńskiego i rejestracji małżeństw (1962 r.)
Convention on Consent to Marriage, Minimum Age for Marriage and Registration of Marriages

Konwencja stanowi, że żadne małżeństwo nie może dojść do skutku bez zgody obojga przyszłych małżonków. Ponadto nakłada na państwa obowiązek ustalenia najniższego wieku zawierania małżeństw.

Konwencja w sprawie zwalczania dyskryminacji w dziedzinie oświaty (1960 r.)
Convention against Discrimination in Education

Konwencja, przyjęta przez Konferencję Ogólną UNESCO, toruje drogę dla równych możliwości edukacyjnych dla dziewcząt i kobiet.

Konwencja w sprawie dyskryminacji w zatrudnieniu i wykonywaniu zawodu (1958 r.)
Discrimination (Employment and Occupation) Convention

Zobowiązuje państwa członkowskie do opracowania i prowadzenia polityki krajowej zmierzającej do likwidacji wszelkich form dyskryminacji w zatrudnieniu oraz wprowadzającej w życie zasadę równych szans i równego traktowania na rynku i w miejscu pracy.

Konwencja o prawach politycznych kobiet (1952 r.)
Convention on the Political Rights of Women

Konwencja zobowiązuje państwa członkowskie ONZ do przyznania kobietom prawa głosu, możliwości startowania w wyborach i piastowania funkcji publicznych na równych warunkach z mężczyznami. Najwięcej zastrzeżeń ze strony państw budził art. 3 gwarantujący kobietom uczestnictwo w życiu publicznym.

Konwencja w sprawie równego wynagrodzenia (1951 r.)
ILO Equal Remuneration Convention

Konwencja ustanawia zasadę i praktykę równego wynagrodzenia za równowartościową pracę oraz dokonywania obiektywnej, wolnej od dyskryminacji ze względu na płeć, wyceny wykonywanej pracy.

Konwencja w sprawie zwalczania handlu ludźmi i eksploatacji prostytucji (1949 r.)
Convention for the Suppression of the Traffic in Persons and of the Exploitation of the Prostitution of Others

Konwencja wzywa do karania osób czerpiących zyski z prostytucji. Ponadto zakazuje prowadzenia legalnych domów publicznych, eksploatacji prostytucji i rejestracji prostytutek oraz innych restrykcyjnych działań wobec osób prostytuujących się. Konwencja uznaje handel ludźmi w celu prostytucji za przestępstwo międzynarodowe i zobowiązuje państwa - strony do współpracy w ściganiu i karaniu sprawców.

Dokument opracowany przez Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie
na podstawie materiałów ONZ, kwiecień 2003 r.
Specjalne podziękowania dla Ośrodka Informacji Środowisk Kobiecych (OŚKA) za wkład merytoryczny.

  Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie     tel. (+4822) 825 57 84, e-mail: unic.poland@unic.org