• Strona główna
  
• Rozpad Jugosławii
  
• Wojna w Bośni i Hercegowinie
  
• Tragedia w Srebrenicy
  
• Konferencja pokojowa w Dayton
  
• Rola ONZ w wojnie w Bośni i Hercegowinie
  
• Wojna w Kosowie
  
• Rola UNMIK w Kosowie
  

Wojna w Bośni i Hercegowinie

Na początku marca 1991 roku w Bośni i Hercegowinie, jednej z sześciu byłych republik Socjalistycznej Federalnej Republiki Jugosławii, przeprowadzono referendum w sprawie przyszłego statusu. Zdecydowana większość głosujących opowiedziała się za niepodległością. Decyzja Rządu Republiki o wystąpieniu z SFRJ spowodowała bojkot Serbów zamieszkujących BiH. W kwietniu 1992 roku wspólnota międzynarodowa uznała nową Republikę BiH za niepodległe państwo. Mimo to, Republika Serbii zdecydowanie potępiła deklaracje niepodległościowe BiH i wyraziła głęboką obawę o los około 600 000 Serbów zamieszkujących republikę. Na początku roku 1992 nastąpił wybuch walk w kraju.

Społeczność międzynarodowa natychmiast rozpoczęła działania dyplomatyczne mające na celu opanowanie sytuacji w regionie. Pomimo licznych porozumień o zawieszeniu broni, walki pomiędzy Bośniakami a Serbami trwały. Obie strony konfliktu dysponowały armiami, których siły były nierówne. Armia Bośni i Hercegowiny, stworzona od podstaw 15 kwietnia 1992 roku, składała się z policjantów, cywilnych ochotników a także lokalnych przestępców. Była słabo uzbrojona i w większości niewyszkolona. Natomiast Armia Serbska, na czele z gen. Ratko Mladiciem, była świetnie wyposażona w broń i dobrze przeszkolona. Różnicę w uzbrojeniu obu armii w olbrzymim stopniu powiększyło embargo na dostawy broni do Byłej Jugosławii, nałożone przez ONZ we wrześniu 1991 roku. Bośniacy nie mogli się dozbroić, podczas, gdy Serbowie przejęli arsenały Jugosłowiańskiej Armii Ludowej, co dało im olbrzymią przewagę.

Serbowie już na początku wojny próbowali zdobyć stolicę Bośni i Hercegowiny – Sarajewo. Mieszkańcom udało się odeprzeć atak, jednak oblężenie miasta trwało około 3,5 lat, podczas których Serbowie regularnie ostrzeliwali i bombardowali miasto, doprowadzając do jego zniszczenia. W Sarajewie zginęło ponad 11,000 ludzi. W wyniku działań serbskiej artylerii, zniszczone zostało również główne miasto Hercegowiny, Mostar. Po wojnie w Mostarze odnaleziono 2 masowe groby muzułmanów.

W maju 1993 roku utworzono pięć tzw. „stref bezpieczeństwa”: Srebrenicę, Sarajewo, Żepę, Gorażde i Bijać. W każdej z nich rozmieszczono siły pokojowe ONZ, których mandat nie przewidywał użycia broni w celu obrony stref. Brak zgody na użycie broni okazał się najtragiczniejszy w skutkach w Srebrenicy, gdzie miała miejsce największa masakra po II Wojnie Światowej.

W wojnie w Bośni i Hercegowinie, jak się szacuje, zginęło ponad 200,000 osób, a ponad połowa ludności Bośni została uchodźcami. Około 130,000 muzułmanów było również więzionych i przetrzymywanych w nieludzkich warunkach w obozach, zakładanych przez Serbów. Ocenia się, że w BiH istniało ponad 200 takich obozów.

Zakończenie wojny w Bośni i Hercegowinie przyspieszyła tragedia w Srebrenicy. Po zajęciu enklawy przez Serbów, 21 lipca w Londynie spotkali się przedstawiciele społeczności międzynarodowej i zdecydowali m.in. o użyciu siły powietrznej w celu zakończenia serbskiej ofensywy w kraju. Od 1 do 21 listopada trwała konferencja pokojowa w Dayton, na której prezydenci Bośni, Serbii i Chorwacji oraz reprezentanci społeczności międzynarodowej prowadzili rozmowy mające na celu ustalenie warunków pokoju a także zadecydowanie o przyszłości BiH. Podpisane w grudniu 1995 roku porozumienie pokojowe zakończyło trwającą 3,5 roku wojnę.