Światowy Szczyt 2005

Nowy Jork, 14-16 września 2005 r.

A/60/L.1
20 września 2005 r.

Dokument Końcowy Szczytu 2005

II. Rozwój

17. Stanowczo podkreślamy naszą determinację, by zapewnić terminową i pełną realizację celów rozwoju ustalonych podczas głównych konferencji i spotkań na szczycie Narodów Zjednoczonych, w tym także uzgodnionych na Szczycie Milenijnym i określanych jako Milenijne Cele Rozwoju, które przyczyniły się do wzmożenia wysiłków na rzecz wykorzenienia ubóstwa.

18. Podkreślamy zasadniczą rolę głównych konferencji i spotkań na szczycie Narodów Zjednoczonych, poświęconych problemom ekonomicznym, społecznym lub z dziedzin pokrewnych, w określaniu szerokiej wizji rozwojowej oraz w identyfikacji wspólnie uzgodnionych celów, a także uznajemy ich wkład w podnoszenie poziomu życia ludności różnych części świata.

19. Potwierdzamy naszą determinację w staraniach o wykorzenienie ubóstwa oraz we wspieraniu trwałego wzrostu gospodarczego, zrównoważonego rozwoju oraz globalnego dobrobytu. Ograniczenie w ostatnim czasie ubóstwa w niektórych państwach stanowi dla nas zachętę do dalszych wysiłków zmierzających do wzmocnienia i rozszerzenia tej tendencji dla dobra całej ludzkości. Jesteśmy jednak zaniepokojeni powolnym i nierównomiernym postępem w eliminowaniu ubóstwa oraz realizacji celów rozwoju w niektórych regionach świata. Zobowiązujemy się wspierać rozwój sektorów produkcyjnych w krajach rozwijających się, by umożliwić im bardziej efektywne uczestnictwo w korzyściach płynących z procesów globalizacyjnych. Podkreślamy potrzebę podjęcia w tym względzie przez wszystkie strony pilnych działań, włączając w to przyjęcie bardziej ambitnych narodowych strategii rozwoju oraz wzmożenie wysiłków na rzecz ich realizacji, wspartych zwiększoną pomocą międzynarodową.

Globalne partnerstwo na rzecz rozwoju

20. Potwierdzamy nasze przywiązanie do idei globalnego partnerstwa na rzecz rozwoju, sformułowanej w Deklaracji Milenijnej, Porozumieniu z Monterrey oraz Planie realizacji postanowień szczytu w Johannesburgu.

21. Potwierdzamy również nasze zobowiązanie do prowadzenia zdrowych polityk ekonomicznych, realizacji na wszystkich poziomach praktyk dobrego rządzenia oraz rządów prawa, działania na rzecz mobilizacji zasobów krajowych, przyciągania międzynarodowych przepływów finansowych, promocji, jako siły napędowej rozwoju, handlu międzynarodowego, umacniania międzynarodowej współpracy finansowej i technicznej w zakresie rozwoju, stabilnego i ciągłego finansowania zadłużenia oraz redukcji długów zagranicznych, a także do wzmocnienia międzynarodowych systemów finansowych, monetarnych i handlowych.

22. Jesteśmy przekonani, iż każdy kraj musi wziąć na siebie główną odpowiedzialność za swój własny rozwój, znaczenie zaś narodowych strategii i polityk w tym względzie dla osiągnięcia trwałego i zrównoważonego rozwoju uznajemy za nieocenione. Jesteśmy jednak też świadomi konieczności uzupełnienia wysiłków podejmowanych na szczeblu narodowym wspierającymi je programami, środkami oraz politykami globalnymi, mającymi na celu poszerzenie możliwości rozwojowych w krajach rozwijających się przy równoczesnym uwzględnieniu specyfiki poszczególnych państw oraz zachowaniu należytego szacunku dla narodowych praw własności, krajowych strategii i suwerenności państwowej. Dlatego też postanowiliśmy:

(a) przyjąć, do końca 2006 roku, oraz wdrożyć całościowe narodowe strategie rozwoju służące osiągnięciu uzgodnionych międzynarodowo celów rozwoju, włączając w to Milenijne Cele Rozwoju;

(b) zarządzać finansami publicznymi w sposób efektywny i służący osiągnięciu oraz utrzymaniu makroekonomicznej stabilności i długookresowego wzrostu, a także zagwarantowaniu wydajnego i przejrzystego wykorzystania publicznych funduszy oraz zapewnieniu, iż środki przekazane w formie pomocy rozwojowej zostaną spożytkowane na rozbudowę narodowego potencjału;

(c) wspierać podejmowane przez kraje rozwijające się wysiłki na rzecz przyjęcia oraz wdrożenia narodowych strategii i polityk rozwoju poprzez zwiększoną pomoc rozwojową, promocję - stanowiącego siłę napędową rozwoju - handlu międzynarodowego, oparty na wspólnie uzgodnionych warunkach transfer technologii, zwiększone przepływy inwestycyjne oraz szerszą i pogłębioną redukcję zadłużenia, jak również wspomóc kraje rozwijające się w drodze zagwarantowania im znacząco większej niż dotychczasowa oraz odpowiedniej pod względem jakości i przekazywanej terminowo pomocy dla realizacji uzgodnionych międzynarodowo celów rozwojowych, włączając w to Milenijne Cele Rozwoju;

(d) uznać, że rosnąca współzależność gospodarek narodowych w globalizującym się świecie oraz wyłonienie się w ramach międzynarodowych stosunków ekonomicznych opartych na określonych zasadach reżimów powoduje, iż obszar regulowany narodowymi politykami gospodarczymi, a więc zakres polityk wewnętrznych, zwłaszcza w sferach handlu, inwestycji oraz rozwoju przemysłu, jest obecnie w znacznej mierze określany przez regulacje, zobowiązania i okoliczności o charakterze międzynarodowym. Dla każdego Rządu oznacza to konieczność oceny relacji między korzyściami wynikającymi z przyjęcia międzynarodowych standardów i zobowiązań a wiążącymi się z tym kosztami w postaci utraty swobody prowadzenia samodzielnej polityki. Szczególnie z perspektywy krajów rozwijających się istotne jest, gdy weźmie się pod uwagę cele rozwoju, aby wszystkie państwa należycie uwzględniały potrzebę utrzymania odpowiedniej równowagi między obszarem wyłącznej kompetencji narodowej oraz zakresem międzynarodowych regulacji i zobowiązań;

(e) umacniać wkład organizacji pozarządowych, społeczeństwa obywatelskiego, sektora prywatnego oraz pozostałych zainteresowanych podmiotów w wysiłki na rzecz rozwoju prowadzone na szczeblu krajowym, jak i w promowanie w tym względzie partnerstwa globalnego;

(f) zapewnić, że fundusze, programy i agencje wyspecjalizowane Narodów Zjednoczonych będą wspomagać kraje rozwijające się poprzez wspólną ocenę państw oraz proces Pomocy na rzecz Rozwoju, wzmacniając w ten sposób swe wsparcie dla budowy zdolności tych krajów;

(g) wspierać rozwój poprzez ochronę naszych zasobów naturalnych.

Finansowanie rozwoju

23. Potwierdzamy znaczenie Porozumienia z Monterrey oraz uznajemy, iż mobilizacja zasobów finansowych na rzecz rozwoju i ich efektywne wykorzystanie w krajach rozwijających się oraz krajach w okresie transformacji gospodarczej ma kluczowe znaczenie dla globalnego partnerstwa w tym względzie, zmierzającego do realizacji uzgodnionych międzynarodowo celów rozwojowych, włączając w to Milenijne Cele Rozwoju. Dlatego też:

(a) z zadowoleniem przyjmujemy niedawne zobowiązania do znaczącego zwiększenia rządowej pomocy rozwojowej, a także szacunki Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, wedle których tego rodzaju pomoc dla wszystkich krajów rozwijających się wzrośnie do 2010 roku do około 50 miliardów USD rocznie. Zarazem uznajemy zwiększenie tej pomocy za warunek konieczny dla osiągnięcia w terminie międzynarodowo uzgodnionych celów, w tym Milenijnych Celów Rozwoju;

(b) z radością witamy zwiększenie w najbliższym czasie zasobów finansowych dostępnych na cele rozwoju, które będzie wynikiem przyjęcia przez wiele krajów rozwiniętych terminarzy realizacji, do 2015 roku, ich zobowiązań do przeznaczania każdego roku na rządową pomoc rozwojową 0,7% produktu krajowego brutto (PKB), a do roku 2010 co najmniej 0,5% PKB, jak również, zgodnie z Brukselskim Programem Działania na rzecz Państw Najsłabiej Rozwiniętych, przekazywania najpóźniej do 2010 roku na pomoc krajom najsłabiej rozwiniętym od 0,15 do 0,20% PKB. Wzywamy równocześnie kraje rozwinięte, które jeszcze podobnych kroków nie poczyniły, do podjęcia w tym kierunku konkretnych działań, zgodnie z ich międzynarodowymi zobowiązaniami;

(c) wyrażamy też swą radość z przedstawionych ostatnio inicjatyw zmierzających do podniesienia jakości świadczonej pomocy oraz poszerzenia jej efektów, włączając w to Paryską Deklarację o Efektywności Pomocy na rzecz Rozwoju. Decydujemy się również podjąć konkretne, wydajne i prowadzone we właściwym czasie działania na rzecz realizacji wszelkich uzgodnionych zobowiązań odnoszących się do efektywności pomocy. Działania te będą w przejrzysty sposób monitorowane, terminy ich realizacji zostaną dokładnie określone, a obejmą one dalsze zbliżanie świadczonej pomocy ze strategiami krajowymi, budowę zdolności instytucjonalnych, ograniczanie kosztów transakcyjnych oraz eliminację niepotrzebnych procedur biurokratycznych, przyczynianie się do uwolnienia pomocy od zbędnych obciążeń, wzmacnianie zdolności krajów przyjmujących do jej absorpcji oraz usprawnianie systemów finansowych tych państw, a także pogłębianie koncentracji na rezultatach rozwoju;

(d) doceniamy wagę rozwijania nowatorskich sposobów finansowania pomocy, jeśli nie będą się one wiązały z nałożeniem nadmiernych ciężarów na kraje rozwijające się. Z tego też względu wyrażamy życzliwe zainteresowanie rozmaitymi międzynarodowymi próbami, inicjatywami oraz dyskusjami, takimi jak choćby Akcja Przeciwko Głodowi i Ubóstwu, których celem jest identyfikacja nowatorskich i dodatkowych sposobów finansowania rozwoju na bazie publicznej, prywatnej, krajowej lub zagranicznej, pozwalających poszerzyć i uzupełnić dotychczasowe źródła jego finansowania. Pewne państwa zdecydowały się wdrożyć Międzynarodowe Udogodnienie Finansowe. Inne uruchomiły Międzynarodowe Udogodnienie Finansowe na rzecz szczepień, a niektóre kraje wprowadzą w najbliższym czasie, wykorzystując w tym celu możliwości władz krajowych, mechanizm pozwalający przeznaczyć, bezpośrednio lub poprzez finansowanie w ramach Międzynarodowego Udogodnienia Finansowego, część dochodów ze sprzedaży biletów lotniczych na pomoc rozwojową, a zwłaszcza na potrzeby służby zdrowia. Inne państwa właśnie analizują, czy i w jakim stopniu mogą uczestniczyć w tego rodzaju inicjatywach.

(e) jesteśmy świadomi znaczącej roli, jaką w generowaniu nowych inwestycji, zatrudnienia oraz źródeł finansowania rozwoju może odegrać sektor prywatny.

(f) jesteśmy też zdecydowani zająć się potrzebami w zakresie rozwoju krajów rozwijających się o najniższych dochodach, współpracując w tym celu w ramach odpowiednich wielostronnych i międzynarodowych struktur, tak, by pomóc tym państwom w zaspokojeniu ich wymagań w zakresie, między innymi, finansowym, technicznym oraz technologicznym;

(g) będziemy też kontynuować wsparcie dla wysiłków rozwojowych krajów rozwijających się o średnich dochodach, by pomóc tym krajom, poprzez współpracę w ramach właściwych struktur wielostronnych i międzynarodowych oraz w oparciu o porozumienia dwustronne, zaspokoić potrzeby w zakresie, między innymi, finansowym, technicznym oraz technologicznym;

(h) zdecydowaliśmy się uruchomić ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne Światowy Fundusz Solidarności i zapraszamy wszystkie kraje mające odpowiednie możliwości oraz wolę do wzięcia udziału w tym przedsięwzięciu i dokonania dobrowolnych wpłat na rzecz Funduszu;

(i) uznajemy potrzebę zapewnienia dostępu do usług finansowych, szczególnie dla osób ubogich, także poprzez mikrofinansowanie i mikrokredyty.

Mobilizacja zasobów wewnętrznych

24. Poważnym wyzwaniem dla naszego wspólnego dążenia do wzrostu gospodarczego, eliminacji ubóstwa oraz zrównoważonego rozwoju jest zapewnienie wewnętrznych warunków koniecznych dla mobilizacji publicznych i prywatnych oszczędności krajowych, utrzymania odpowiedniego poziomu inwestycji produkcyjnych, poszerzenia możliwości zasobów ludzkich, zmniejszenia nadmiernej płynności kapitału, ograniczania nielegalnych transferów finansowych oraz umacniania międzynarodowej współpracy służącej tworzeniu przyjaznego środowiska wewnętrznego. Podejmiemy odpowiednie kroki, by wesprzeć wysiłki krajów rozwijających się zmierzające do kreacji korzystnego dla mobilizacji zasobów krajowych środowiska wewnętrznego. W tym celu, zdecydowaliśmy się:

(a) zabiegać o wdrażanie na wszystkich poziomach praktyk dobrego rządzenia oraz zdrowych polityk makroekonomicznych, a także wspierać kraje rozwijające się w ich staraniach o wprowadzenie w życie polityk i inwestycji służących trwałemu wzrostowi gospodarczemu, promować małe i średnie przedsiębiorstwa, wspomagać tworzenie nowych miejsc pracy oraz stymulować rozwój sektora prywatnego;

(b) potwierdzić, że dobre rządy mają kluczowe znaczenie dla osiągnięcia zrównoważonego rozwoju; że zdrowe polityki gospodarcze, stabilne, reagujące na potrzeby ludności instytucje demokratyczne oraz sprawna infrastruktura stanowią fundamenty trwałego wzrostu, skutecznej eliminacji ubóstwa oraz zwiększania zatrudnienia; że wolność, pokój i bezpieczeństwo, wewnętrzna stabilność, poszanowanie praw człowieka, włączając w to prawo do rozwoju, rządy prawa, równość płci, polityki zorientowanej na rynek oraz ogólne zaangażowanie na rzecz sprawiedliwych i demokratycznych społeczeństw są równie ważne i wzajemnie się wzmacniają;

(c) uczynić zadaniem priorytetowym walkę z korupcją na wszystkich szczeblach oraz wspierać wszelkie działania podejmowane w tym względzie na poziomie krajowym i międzynarodowym, włączając w to przyjęcie polityk kładących nacisk na wiarygodność i przejrzystość zarządzania w sektorze publicznym oraz odpowiedzialność korporacyjną, jak również wysiłki mające na celu odzyskanie środków utraconych w wyniku korupcji, zgodne z postanowieniami Konwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko Korupcji. Wzywamy też wszystkie Państwa, które dotąd tego nie uczyniły, do rozważenia podpisania, ratyfikacji i implementacji tej Konwencji.

(d) ukierunkować zdolności i zasoby prywatne, poprzez działania w sferze publicznej, publiczno-prywatnej i prywatnej, na ożywienie sektora prywatnego w krajach rozwijających się i stworzenie w tych państwach bardziej przychylnego partnerstwu oraz innowacyjności środowiska, co przyczyni się do przyspieszenia rozwoju gospodarczego oraz wykorzenienia głodu i ubóstwa;

(e) wspierać wysiłki na rzecz zmniejszenia płynności kapitałów oraz środki służące ograniczeniu nielegalnych transferów finansowych.

Inwestycje

25. Zdecydowanie zachęcamy do zwiększenia inwestycji bezpośrednich, także zagranicznych, w krajach rozwijających się oraz państwach w okresie transformacji gospodarczej, co stanowić będzie wsparcie dla ich działań na rzecz rozwoju oraz zwiększy osiągane przez te kraje korzyści z tego rodzaju inwestycji. W tym celu:

(a) będziemy nadal wspierać wysiłki krajów rozwijających się oraz państw w okresie transformacji mające na celu stworzenie atrakcyjnego dla inwestorów środowiska wewnętrznego poprzez, między innymi, budowę przejrzystego, stabilnego oraz czytelnego klimatu inwestycyjnego, uzyskiwanego dzięki zagwarantowaniu realizacji przez strony zobowiązań umownych, poszanowaniu praw własności, rządom prawa oraz przyjęciu odpowiednich dla rozwoju przedsiębiorczości polityk i regulacji;

(b) będziemy prowadzić polityki trwale zapewniające właściwą skalę inwestycji w zdrowie publiczne oraz dostęp do wody pitnej, odpowiednich warunków sanitarnych, mieszkań i edukacji, a także gwarantujące odpowiedni poziom świadczeń publicznych oraz systemów zabezpieczenia społecznego, co pozwoli skutecznie ochraniać wrażliwe i znajdujące się w szczególnie niekorzystnej sytuacji grupy społeczne;

(c) zachęcamy rządy państw zainteresowane rozwijaniem projektów infrastrukturalnych oraz dokonywaniem nowych zagranicznych inwestycji bezpośrednich do rozwoju strategii zaangażowania w te działania podmiotów zarówno sektora publicznego, jak i prywatnego, a także, gdy okaże się to właściwe, darczyńców międzynarodowych;

(d) wzywamy międzynarodowe instytucje finansowe i bankowe do zastanowienia się nad możliwościami podniesienia poziomu przejrzystości mechanizmów oceny ryzyka inwestycyjnego. Niezależne oceny takiego ryzyka dokonywane przez podmioty prywatne winny w jak największym stopniu opierać się na ścisłych, obiektywnych i czytelnych wskaźnikach, co mogą ułatwić wysokiej jakości dane oraz analizy;

(e) podkreślamy potrzebę utrzymania na stabilnym i odpowiednim poziomie przepływów finansowych ze źródeł prywatnych do krajów rozwijających się oraz państw w okresie transformacji gospodarczej. Szczególnie ważne jest w tym względzie promowanie zarówno w państwach pochodzenia funduszy, jak i docelowych, środków zwiększających dostępność informacji oraz przejrzystość przypływów finansowych do krajów rozwijających się, a zwłaszcza państw afrykańskich, najsłabiej rozwiniętych, krajów rozwijających się położonych na małych wyspach oraz rozwijających się państw śródlądowych. Także kwestia środków ograniczających negatywne efekty nadmiernej płynności kapitałów krótkoterminowych stanowi istotny problem i wymaga rozważenia.

Zadłużenie

26. Podkreślamy wyjątkową rangę terminowego, efektywnego, całościowego oraz trwałego rozwiązania problemu zadłużenia krajów rozwijających się, albowiem finansowanie zadłużenia oraz redukcja długów mogą stanowić istotne źródło kapitału na cele rozwoju. Dlatego też:

(a) z zadowoleniem przyjmujemy przedstawioną ostatnio propozycję Grupy G8 całkowitego anulowania poważnie zadłużonym ubogim państwom zaległych długów wobec Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Międzynarodowego Stowarzyszenia Rozwoju i Afrykańskiego Funduszu Rozwoju, oraz zapewnienia środków dodatkowych, gwarantujących, iż zdolności finansowe wspomnianych międzynarodowych instytucji finansowych nie zostaną w takiej sytuacji zmniejszone;

(b) jesteśmy przekonani, iż utrzymywanie zadłużenia na bezpiecznym poziomie ma żywotne znaczenie dla podtrzymania wzrostu gospodarczego. Podkreślamy też wagę zachowania właściwego poziomu zadłużenia dla skuteczności starań o realizację narodowych celów rozwoju, w tym także Milenijnych Celów Rozwoju. Uznajemy zarazem kluczową rolę, jaką może odegrać redukcja długów w uwalnianiu zasobów finansowych, które mogą być następnie przeznaczone na działania służące eliminacji ubóstwa, trwałemu wzrostowi gospodarczemu oraz zrównoważonemu rozwojowi;

(c) podkreślamy potrzebę rozważenia dodatkowych środków i inicjatyw mających na celu zapewnienie możności długookresowego utrzymania zadłużenia na odpowiednim poziomie poprzez nasiloną akcję dotacyjną, całkowite anulowanie poważnie zadłużonym ubogim państwom długów rządowych o charakterze wielostronnym lub dwustronnym oraz, gdy jest to właściwe i przy indywidualnej ocenie każdego przypadku, rozważenie możliwości znaczącego umorzenia lub restrukturyzacji długu krajów rozwijających się o niskim i średnim dochodzie, nadmiernie obciążonych ciężarem swego zadłużenia, lecz nieuczestniczących w Inicjatywie na rzecz Poważnie Zadłużonych Ubogich Państw, jak również poprzez poszukiwanie mechanizmów całościowego podjęcia problemów zadłużeniowych tych krajów. Takie mechanizmy mogłyby polegać, w sytuacjach, gdy byłoby to możliwe i właściwe, na konwersji długu w inwestycje w zrównoważony rozwój lub na opracowaniu porozumień o wymianie długu między wieloma wierzycielami. Wśród tego rodzaju inicjatyw mogłyby również znaleźć się dalsze próby Międzynarodowego Funduszu Walutowego oraz Banku Światowego opracowania zasad ramowych utrzymywania zadłużenia krajów rozwijających się o niskich dochodach na bezpiecznym poziomie. Powinno to zostać osiągnięte bez naruszania rządowych zasobów pomocy rozwojowej i przy równoczesnym utrzymaniu finansowej integralności wielostronnych instytucji finansowych.

Handel

27. Uniwersalny, oparty na powszechnie akceptowanych zasadach, otwarty, niedyskryminacyjny i zrównoważony wielostronny system handlowy, podobnie jak istotna liberalizacja handlu, mogą w znacząco stymulować ogólnoświatowy rozwój, przynosząc korzyści wszystkim państwom bez względu na obecny poziom ich rozwoju. Dlatego też potwierdzamy naszą stanowczą wolę liberalizacji handlu oraz zapewnienia, by mógł on w pełni przyczyniać się do wzrostu gospodarczego, zatrudnienia oraz rozwoju dla wszystkich.

28. Jesteśmy zdecydowani podjąć wysiłki zmierzające do zapewnienia pełnego uczestnictwa krajów rozwijających się, a zwłaszcza państw najsłabiej rozwiniętych, w światowym systemie handlowym, mając na celu umożliwienie im zaspokojenia potrzeb rozwojowych. Jednocześnie podkreślamy nasze zdecydowane poparcie dla poszerzonego i przewidywalnego dostępu do rynków dla eksportu krajów rozwijających się.

29. Będziemy współpracować na rzecz osiągnięcia celu, w zgodzie z Brukselskim Programem Działań, jakim jest stworzenie wszelkim towarom z krajów najsłabiej rozwiniętych wolnego od ceł i kwot dostępu do rynków krajów rozwiniętych, jak również krajów rozwijających się wyrażających wolę takiego otwarcia swych rynków. W ramach tej współpracy będziemy również wspierać starania krajów najsłabiej rozwiniętych o pokonanie ich wewnętrznych ograniczeń podażowych.

30. Jesteśmy zdecydowani wspierać i promować zwiększanie pomocy w rozbudowie potencjału produkcyjnego oraz handlowego krajów rozwijających się, a także podejmowanie w tym względzie dalszych kroków. Wyrażamy równocześnie zadowolenie ze znaczących rozmiarów pomocy już udzielonej.

31. Podejmiemy prace nad przyspieszeniem oraz ułatwieniem procesu przystępowania krajów rozwijających się oraz państw w okresie transformacji gospodarczej do Światowej Organizacji Handlu, realizowanego zgodnie z kryteriami przyjętymi przez tę organizację. Jesteśmy bowiem w pełni świadomi znaczenia uniwersalnej integracji w ramach opartego na określonych zasadach globalnego systemu handlowego.

32. Zobowiązujemy się do szybkich i wydajnych działań na rzecz wdrożenia tych aspektów planu prac z Doha, które wiążą z propagowaniem rozwoju.

Towary masowe

33. Kładziemy nacisk na potrzebę zajęcia się problemem negatywnego wpływu niskich i podlegających dużym wahaniom cen towarów masowych oraz znaczenie wsparcia wysiłków podejmowanych przez kraje zależne od eksportu takich dóbr w celu restrukturyzacji, dywersyfikacji oraz wzmocnienia konkurencyjności sektorów ich gospodarek zajmujących się tą produkcją.

Inicjatywy krótkoterminowe

34. Mając na uwadze konieczność natychmiastowego przyspieszenia zmian w państwach, w których obecne tendencje czynią osiągnięcie międzynarodowo uzgodnionych celów rozwojowych mało prawdopodobnym, zdecydowaliśmy się pilnie wskazać i zrealizować te inicjatywy, prowadzone przez poszczególne kraje, lecz przy odpowiednim wsparciu międzynarodowym, które są zgodne z długookresowymi narodowymi strategiami rozwoju, a zarazem stanowią szansę na natychmiastową i trwałą poprawę poziomu życia ludności oraz dają nadzieję na ostateczną realizację celów rozwoju. Dlatego też podejmiemy takie kroki jak dystrybucja przeciwmalarycznych moskitier na łóżka, obejmująca, w stosownych wypadkach, darmowe rozpowszechnianie skutecznych środków przeciwko tej chorobie, a także działania zmierzające do rozszerzenia lokalnych programów dożywiania w szkołach, przy wykorzystaniu, gdy okaże się to możliwe, żywności miejscowej, jak również służące zniesieniu opłat za edukację na szczeblu podstawowym oraz - jeśli będzie to właściwe - za usługi medyczne.

Kwestie systemowe oraz podejmowanie decyzji ekonomicznych w skali globalnej

35. Potwierdzamy nasze zdecydowanie w poszerzaniu i umacnianiu udziału krajów rozwijających się oraz państw w okresie transformacji gospodarczej w dotyczących kwestii ekonomicznych procesach decyzyjnych oraz normotwórczych na szczeblu międzynarodowym. Z tego względu szczególnie akcentujemy znaczenie ciągłych starań o zreformowanie międzynarodowej architektury finansowej, odnotowując równocześnie, iż wzmocnienie głosu oraz uczestnictwa krajów rozwijających się i państw w okresie transformacji gospodarczej w instytucjach systemu z Bretton Woods pozostaje przedmiotem naszej ciągłej troski.

36. Potwierdzamy nasze przywiązanie do właściwego zarządzania, sprawiedliwości oraz przejrzystości systemów finansowych, walutowych oraz handlowych. Zdecydowanie popieramy też otwarte, sprawiedliwe, oparte na prawie i zasadach, czytelne oraz niedyskryminacyjne wielostronne systemy handlowe i finansowe.

37. Jesteśmy również przekonani, iż stabilne i oparte na zdrowych podstawach sektory finansowe, mające istotny wkład w narodowe wysiłki na rzecz rozwoju, stanowią ważny składnik wspomagającej globalny rozwój międzynarodowej architektury finansowej.

38. Potwierdzamy również nasze przekonanie, iż Narody Zjednoczone powinny pełnić fundamentalną rolę w propagowaniu współpracy międzynarodowej na rzecz rozwoju oraz w budowaniu spójności, koordynowaniu i wdrażaniu uzgodnionych przez społeczność międzynarodową celów oraz działań służących ich realizacji. Jesteśmy też zdecydowani wzmocnić współpracę w ramach systemu Narodów Zjednoczonych, w ścisłej kooperacji ze wszelkimi innymi wielostronnymi instytucjami finansowymi, handlowymi oraz zajmującymi się problemami rozwoju, w celu wzmocnienia trwałego wzrostu gospodarczego, wykorzenienia ubóstwa oraz zrównoważonego rozwoju.

39. Praktyka dobrego rządzenia na szczeblu międzynarodowym ma żywotne znaczenie dla osiągnięcia zrównoważonego rozwoju. Dla zapewnienia dynamicznego oraz oferującego nowe możliwości międzynarodowego środowiska na płaszczyźnie ekonomicznej ważna jest promocja globalnego zarządzania gospodarczego poprzez podjęcie, wpływających na perspektywy rozwoju krajów rozwijających się, problemów z zakresu międzynarodowych finansów, handlu, technologii i inwestycji. By efekt ten osiągnąć, społeczność międzynarodowa winna podjąć wszelkie konieczne i właściwe ku temu środki, w tym wspierać reformy strukturalne oraz makroekonomiczne, znaleźć całościowe rozwiązanie problemu zadłużenia zagranicznego oraz zwiększyć dostęp krajów rozwijających się do rynków.

Współpraca Południe-Południe

40. Wyrażamy swoje uznanie dla dotychczasowych dokonań oraz wielkiego potencjału współpracy na linii Południe - Południe. Zachęcamy też do jej dalszego promowania, co, stanowiąc efektywny wkład w działania na rzecz rozwoju oraz narzędzie wymiany najlepszych praktyk, a zarazem przyczyniając się do wzmocnienia współpracy technicznej, będzie znaczącym uzupełnieniem kooperacji krajów Południa z państwami Północy. W tym kontekście z zadowoleniem odnotowujemy niedawną decyzję przywódców państw Południa, przyjętą podczas Drugiego Szczytu Państw Południa i uwzględnioną w Planie działań z Doha oraz Deklaracji z Doha, o wzmożeniu wysiłków na rzecz rozwoju współpracy Południe - Południe, między innymi poprzez ustanowienie Nowego Azjatycko-Afrykańskiego Partnerstwa Strategicznego oraz rozwój innych mechanizmów współpracy regionalnej. Zachęcamy też społeczność międzynarodową, włączając w to międzynarodowe instytucje finansowe, do wsparcia, między innymi poprzez współpracę w formule trójstronnej, wysiłków podejmowanych przez kraje rozwijające się. Doceniamy również wagę rozpoczęcia trzeciej rundy rozmów na temat Globalnego Systemu Przywilejów w Handlu pomiędzy Państwami Rozwijającymi się, stanowiącego w naszym przekonaniu ważny instrument stymulujący współpracę na linii Południe- Południe.

41. Z zadowoleniem przyjmujemy prace Komitetu Wysokiego Szczebla Narodów Zjednoczonych do spraw współpracy Południe-Południe i zachęcamy wszystkie kraje do udzielenia poparcia, w celu skonstruowania skutecznej odpowiedzi na potrzeby krajów rozwijających się w sferze rozwoju, Specjalnemu Zespołowi do spraw Współpracy Południe-Południe, działającemu w ramach Programu Narodów Zjednoczonych do spraw Rozwoju.

42. Jesteśmy świadomi znaczącego wkładu w inicjowanie działań na rzecz rozwoju w krajach rozwijających się takich porozumień jak utworzony przez grupę państw rozwijających się fundusz Organizacji Krajów Eksportujących Ropę Naftową, a także potencjalnego wkładu w tę działalność Funduszu Południa na rzecz Rozwoju i Pomocy Humanitarnej.

Edukacja

43. Podkreślamy kluczowe znaczenie edukacji formalnej i nieformalnej dla eliminacji ubóstwa i osiągnięcia innych celów rozwoju przewidzianych w Deklaracji Milenijnej. Szczególną wagę przywiązujemy do edukacji podstawowej i wykorzenienia analfabetyzmu, a także do starań o rozwój szkolnictwa średniego i wyższego oraz kształcenia zawodowego i szkoleń technicznych, zwłaszcza dziewcząt i kobiet. Za równie istotną uznajemy budowę w tym zakresie możliwości ludzkich i infrastruktury oraz zwiększenie szans osób żyjących w ubóstwie. W tym kontekście potwierdzamy przyjęty podczas Światowego Szczytu Edukacyjnego w 2000 roku Ramowy Plan Działania z Dakaru oraz uznajemy znaczenie opracowanej przez Organizację Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury strategii na rzecz wykorzenienia ubóstwa, a zwłaszcza jego najcięższych form, widząc we wspomnianych instrumentach znaczące uzupełnienie programów realizowanych w ramach inicjatywy Edukacja dla Wszystkich oraz narzędzie realizacji jednego z Milenijnych Celów Rozwoju, czyli zapewnienia do 2015 roku powszechniej edukacji na poziomie podstawowym.

44. Podkreślamy naszą wolę zdecydowanego wsparcia krajów rozwijających się w ich staraniach o zapewnienie wszystkim dzieciom dostępu do w pełni bezpłatnej, obowiązkowej oraz utrzymanej na dobrym poziomie edukacji na szczeblu podstawowym, do wyeliminowania w tym względzie wszelkich nierówności oraz niezrównoważonego uczestnictwa płci, a także do odnowienia starań o polepszenie poziomu nauczania dziewcząt. Jesteśmy również zdeterminowani dalej wspierać działania krajów rozwijających się w ramach realizacji inicjatywy Edukacja dla Wszystkich, w tym również zwiększyć wszelkiego typu środki wykorzystywane w formie "szybkiej ścieżki realizacyjnej" tej inicjatywy, celem wsparcia narodowych planów edukacyjnych poszczególnych państw.

45. Zobowiązujemy się promować edukację dla pokoju i rozwoju ludzkości.

Rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich

46. Potwierdzamy, iż kwestie bezpieczeństwa żywnościowego oraz rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich muszą być odpowiednio i pilnie podjęte w ramach krajowych strategii rozwoju i reakcji na istniejące w tej sferze wyzwania. Potwierdzamy też, że będziemy w tym względzie popierać, gdy okaże się to wskazane, wkład społeczności tubylczych i lokalnych. Jesteśmy przekonani, iż wykorzenienie ubóstwa, głodu i niedożywienia, zwłaszcza dotykających dzieci, ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia Milenijnych Celów Rozwoju. Rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich powinien stanowić integralną część krajowych i międzynarodowych strategii rozwoju. Za konieczne dla zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego uznajemy zwiększenie inwestycji produkcyjnych w rolnictwo i obszary wiejskie. Zobowiązujemy się też mocniej wspierać rozwój rolnictwa oraz konkurencyjności sektora rolniczego w krajach rozwijających się. Za wskazane uznajemy wspieranie projektów rozwojowych, zwłaszcza o charakterze rynkowym, w zakresie produkcji towarów masowych, a zarazem zachęcamy do ich opracowywania w ramach Drugiego Rachunku Wspólnego Funduszu Towarowego

Zatrudnienie

47. Zdecydowanie opowiadamy się za sprawiedliwą globalizacją i postanawiamy uczynić z takich zadań jak pełne i produktywne zatrudnienie oraz godna praca dla wszystkich, w tym także dla kobiet i osób młodych, główne cele naszych krajowych i międzynarodowych planów politycznych oraz krajowych strategii rozwoju, włączając w to strategię ograniczania ubóstwa, które to działania będą stanowić element naszych wysiłków na rzecz osiągnięcia Milenijnych Celów Rozwoju. Podejmowane kroki powinny również obejmować eliminację najgorszych form pracy dzieci, tak jak definiuje je Konwencja nr 182 Międzynarodowej Organizacji Pracy, a także pracy przymusowej. Zobowiązujemy się również do zapewnienia pełnego poszanowania podstawowych zasad i praw w pracy.

Zrównoważony rozwój: zarządzanie i ochrona naszego wspólnego środowiska

48. Podtrzymujemy nasze zobowiązanie do osiągnięcia zrównoważonego rozwoju, włączając w to wdrożenie Agendy 21 i Planu realizacji postanowień szczytu w Johannesburgu. W tym celu, zobowiązujemy się do podjęcia konkretnych działań i środków na wszystkich szczeblach oraz do zwiększenia współpracy międzynarodowej, z uwzględnieniem zasad z Rio. Wysiłki te będą również wspierać integrację trzech komponentów zrównoważonego rozwoju - wzrostu gospodarczego, rozwoju społecznego i ochrony środowiska - jako jego współzależnych i wzajemnie się umacniających filarów. Wyeliminowanie ubóstwa, zmiana niezrównoważonego modelu produkcji i konsumpcji dóbr oraz ochrona i zarządzanie stanowiącymi fundamenty rozwoju gospodarczego i społecznego zasobami naturalnymi to nasze cele nadrzędne oraz kluczowe warunki uzyskania zrównoważonego rozwoju.

49. Będziemy wspierać zrównoważony model produkcji i konsumpcji, w którym państwa rozwinięte będą odgrywały rolę wiodącą, a wszystkie kraje będą odnosić korzyści, zgodnie z wytycznymi Planu realizacji postanowień szczytu w Johannesburgu. W tym kontekście wspieramy kraje rozwijające się w ich wysiłkach na rzecz gospodarki opartej na recyklingu.

50. Stoimy w obliczu poważnych i złożonych wyzwań w sferze przeciwdziałania zmianom klimatycznym, promocji czystej energii, zaspokojenia potrzeb energetycznych oraz osiągnięcia zrównoważonego rozwoju i zamierzamy działać w tych sprawach szybko i zdecydowanie.

51. Uznajemy zmiany klimatyczne za poważne i długofalowe wyzwanie, potencjalnie wpływające na sytuację w każdej części globu. Podkreślamy też konieczność pełnej realizacji zobowiązań przyjętych w tym względzie w Konwencji ramowej Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu oraz w innych istotnych dokumentach międzynarodowych, w tym, między innymi, w Protokole z Kioto. Konwencja ramowa Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu stanowi właściwą podstawę dla przyszłych działań na szczeblu globalnym w sprawie zmian klimatu.

52. Podkreślamy nasze przywiązanie do realizacji nadrzędnego celu Konwencji: utrzymania koncentracji gazów cieplarnianych w atmosferze na poziomie pozwalającym zapobiec niebezpiecznej ingerencji człowieka w system klimatyczny.

53. Uznajemy, iż globalny charakter zmian klimatu wymaga dla skutecznej, odpowiedniej dla skali wyzwań oraz prowadzonej w zgodzie z zasadami Konwencji reakcji międzynarodowej możliwie najszerszej współpracy międzynarodowej oraz zaangażowania państw. Jesteśmy zdecydowani kontynuować globalną debatę na temat długoterminowej współpracy w ramach działań dotyczących zmian klimatu, zgodnie ze wspomnianymi zasadami. Podkreślamy znaczenie jedenastej sesji Konferencji Stron Konwencji, która odbędzie się w listopadzie 2005 r. w Montrealu.

54. Odnotowujemy powstanie rozmaitych więzi partnerskich, w tym inicjatyw dwustronnych, regionalnych i globalnych, podjętych w celu podniesienia poziomu działań w kwestiach czystej energii oraz zmian klimatu.

55. Jesteśmy zdecydowani podjąć dalsze kroki w ramach współpracy technicznej i między innymi:

(a) promować nowatorskie rozwiązania w zakresie źródeł czystej energii, wydajności energetycznej oraz ochrony środowiska naturalnego; udoskonalić polityczne, prawne i finansowe ramy współpracy; przyspieszyć procesy wprowadzania do użytku bardziej przyjaznych środowisku technologii;

(b) wspierać inwestycje prywatne, transfer technologii do krajów rozwijających się oraz inicjatywy służące budowie w tych państwach odpowiednich zdolności, zgodnie z apelem wyrażonym w Planie realizacji postanowień szczytu w Johannesburgu, lecz przy uwzględnieniu potrzeb i priorytetów wspomnianych państw w zakresie energetyki;

(c) pomagać krajom rozwijającym się w umacnianiu ich odporności oraz przyczyniać się do włączania celów adaptacyjnych do ich strategii zrównoważonego rozwoju, pamiętając, iż przystosowanie do efektów zmian klimatycznych, zarówno ze względu na czynniki naturalne, jak i ludzkie, to sprawa priorytetowa dla wszystkich państw, a zwłaszcza dla krajów najbardziej wrażliwych, czyli tych, do których odnosi się artykuł 4.8 Konwencji ramowej Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu;

(d) kontynuować wsparcie dla krajów rozwijających się, zwłaszcza zaś dla krajów rozwijających się położonych na małych wyspach, najsłabiej rozwiniętych państw świata, krajów afrykańskich oraz państw szczególnie wrażliwych na zmiany klimatyczne, przy określaniu ich potrzeb adaptacyjnych związanych z negatywnymi konsekwencjami zmian klimatu.

56. Dążąc do realizacji naszych zobowiązań w ramach osiągania zrównoważonego rozwoju, postanawiamy również:

(a) promować ustanowioną przez Narody Zjednoczone Dekadę Edukacji na rzecz Zrównoważonego Rozwoju oraz Międzynarodową Dekadę "Woda dla Życia";

(b) wspierać i wzmacniać realizację Konwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko pustynnieniu w państwach doświadczających ciężkich susz i/lub pustynnienia, szczególnie w Afryce, z zamiarem zajęcia się przyczynami pustynnienia oraz degradacji gleby, jak również będącego efektem tej degradacji ubóstwa, poprzez, między innymi, mobilizację odpowiednich i stabilnych zasobów finansowych, transfer technologii oraz budowanie na wszystkich poziomach odpowiednich zdolności;

(c) uznać, iż państwa będące stronami Konwencji o różnorodności biologicznej oraz Protokołu z Kartageny w sprawie bezpieczeństwa biologicznego są zobowiązane wspierać implementację tej Konwencji i Protokołu, jak również innych porozumień dotyczących różnorodności biologicznej, a także przyjętych na szczycie w Johannesburgu zobowiązań do znaczącej redukcji do 2010 r. tempa zmniejszania się różnorodności biologicznej. Państwa uczestniczące w tych porozumieniach będą kontynuować rozmowy, w ramach określonych przez Konwencję, o ochronie różnorodności biologicznej, mając przy tym na uwadze Zalecenia Bońskie - międzynarodowy reżim na rzecz promocji oraz ochrony równego i sprawiedliwego podziału korzyści płynących z wykorzystania zasobów genetycznych. Wszystkie Państwa wypełnią swe zobowiązania i istotnie zredukują tempo zmniejszania się różnorodności biologicznej do 2010 roku, a także będą kontynuować już podjęte wysiłki zmierzającego do opracowania oraz przedyskutowania międzynarodowego reżimu w sprawie dostępu do zasobów genetycznych oraz podziału związanych z tym korzyści.

(d) uznać zrównoważony rozwój ludności tubylczej i jej społeczności za istotny dla naszej walki z głodem i ubóstwem;

(e) potwierdzić nasze zobowiązanie do poszanowania, zachowania oraz utrzymywania, w zgodzie z regulacjami prawnymi poszczególnych państw, wiedzy, innowacji oraz praktyk tradycyjnego stylu życia społeczności rdzennych i lokalnych, istotnych dla ochrony i zrównoważonego wykorzystania biologicznej różnorodności, jak również do promowania i szerszego wykorzystania, za zgodą oraz z udziałem ich posiadaczy i dysponentów, tejże wiedzy, innowacji oraz praktyk, a także do zachęcania do sprawiedliwego podziału płynących z ich zastosowania korzyści;

(f) podjąć szybkie działania zmierzające do utworzenia ogólnoświatowego systemu wczesnego ostrzegania przed wszelkiego rodzaju zagrożeniami naturalnymi, wraz z jego ośrodkami regionalnymi, opartego na już istniejących na szczeblu krajowym lub regionalnym zdolnościach, takich jak powstały w ostatnim czasie System Wczesnego Ostrzegania przed Tsunami i Ograniczania Ich Skutków na Oceanie Indyjskim;

(g) w pełni zrealizować postanowienia Deklaracji z Hyogo oraz Planu Działania z Hyogo na lata 2005-2015, przyjętych podczas Światowej Konferencji na temat Zapobiegania i Ograniczania Skutków Katastrof, a zwłaszcza wypełnić zobowiązania dotyczące pomocy dla podatnych na katastrofy naturalne krajów rozwijających się oraz dotkniętych kataklizmami państw w okresie przejściowym, służącej zrównoważonej odbudowie fizycznej, społecznej i gospodarczej tych krajów oraz podejmowaniu działań zmierzających do redukcji ryzyka podczas odbudowy po katastrofie oraz procesów rehabilitacji.

(h) wspierać wysiłki krajów rozwijających się zmierzające do opracowania, jako elementu ich krajowych strategii rozwoju, zintegrowanego zarządzania zasobami wodnymi oraz planów wydajnego ich wykorzystywania, a także zapewnić, zgodnie z Deklaracją Milenijną oraz Planem realizacji postanowień szczytu w Johannesburgu, dostęp do czystej wody pitnej oraz podstawowych urządzeń sanitarnych, co obejmie również zmniejszenie o połowę do 2015 r. liczby ludności bez dostępu do wody zdatnej do picia lub niezdolnej do jej zakupu oraz pozbawionej podstawowych urządzeń sanitarnych;

(i) odnotowując, iż dostępność energii elektrycznej sprzyja eliminacji ubóstwa, przyspieszyć rozwój oraz upowszechnianie bardziej wydajnych i energooszczędnych technologii uzyskiwania tańszej oraz czystszej energii elektrycznej, a także zintensyfikować transfer tego typu technologii, realizowany, zwłaszcza w przypadku krajów rozwijających się, na korzystnych warunkach, w tym również w oparciu o dwustronnie uzgodnione rozwiązania ulgowe i preferencyjne.

(j) wzmocnić, dla dobra obecnych i przyszłych pokoleń, ochronę, zrównoważone gospodarowanie oraz rozwój lasów wszelkiego typu, między innymi poprzez usprawnioną współpracę międzynarodową, tak, aby wkład drzew i lasów w realizację międzynarodowo uzgodnionych celów rozwojowych, włączając w to cele zawarte w Deklaracji Milenijnej, mógł być pełny, a związki sektora leśnego z pozostałymi sektorami zostały należycie uwzględnione. Z radością oczekujemy zbliżającej się dyskusji podczas szóstej sesji Forum Narodów Zjednoczonych do spraw Lasów;

(k) promować właściwe zarządzanie odpadami niebezpiecznymi i chemicznymi w ciągu całego ich cyklu życia, zgodnie z Agendą 21 oraz Planem realizacji postanowień szczytu w Johannesburgu, z myślą o doprowadzeniu do 2020 roku do tego, by środki chemiczne były używane i produkowane w sposób pozwalający zminimalizować ich istotne negatywne efekty dla zdrowia ludzi oraz stanu środowiska. Realizacji tego zamierzenia służyłoby użycie przejrzystych i opartych na naukowych podstawach procedur oceny oraz zarządzania ryzykiem, dobrowolne przyjęcie i wdrożenie koncepcji strategicznych w kwestii międzynarodowego zarządzania środkami chemicznymi, a także wsparcie krajów rozwijających się, w celu zwiększenia ich zdolności do właściwego gospodarowania tego rodzaju środkami oraz niebezpiecznymi odpadami, poprzez stosowną pomoc techniczną i finansową.

(l) usprawnić na wszystkich szczeblach współpracę oraz koordynację działań w celu wypracowania zintegrowanego podejścia do zagadnień mórz i oceanów, jak również propagować zintegrowane gospodarowanie oraz zrównoważony rozwój mórz i oceanów;

(m) doprowadzić do istotnej poprawy warunków życia przynajmniej 100 milionów mieszkańców slumsów do roku 2020, uznając pilną potrzebę przeznaczenia większych środków na rozwój taniego budownictwa mieszkaniowego oraz infrastruktury towarzyszącej, nadania rangi priorytetowej zapobieganiu tworzeniu się slumsów oraz podnoszeniu standardu już istniejących, a także zachęcania do wsparcia Fundacji Narodów Zjednoczonych na rzecz Siedlisk Ludzkich oraz jej Instrumentu na rzecz Podnoszenia Standardu Życia w Slumsach;

(n) uznać za nieocenioną rolę pełnioną przez Fundusz na rzecz Globalnego Środowiska w ułatwianiu współpracy z krajami rozwijającymi się; oczekując udanego uzupełnienia środków Funduszu w roku obecnym, a także zakończonego sukcesem zamknięcia wszelkich zaległych zobowiązań w ramach trzeciego uzupełnienia jego zasobów finansowych;

(o) honorować prawo swobodnej żeglugi w zgodzie z prawem międzynarodowym, odnotowując jednocześnie, iż zaprzestanie transportowania materiałów radioaktywnych przez regiony państw rozwijających się położonych na małych wyspach byłoby pożądane z perspektywy tych oraz niektórych innych państw, dla których stanowi to cel ostateczny. Państwa winny prowadzić w sprawie bezpiecznego transportu morskiego materiałów radioaktywnych dialog i konsultacje, zwłaszcza pod egidą Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej oraz Międzynarodowej Organizacji Morskiej, w celu pogłębienia wzajemnego zrozumienia, budowy zaufania oraz usprawnienia w tym względzie komunikacji. Wzywamy państwa zaangażowane w transport materiałów radioaktywnych do kontynuowania rozmów z państwami rozwijającymi się położonymi na małych wyspach oraz innymi państwami w celu rozwiania ich obaw, również poprzez dalszy rozwój i umacnianie, w ramach odpowiednich struktur, międzynarodowego reżimu regulacyjnego dla podniesienia poziomu ochrony, jawności, odpowiedzialności, bezpieczeństwa oraz kompensacji w stosunku do tego typu transportu.

HIV/AIDS, malaria, gruźlica i inne kwestie związane z ochroną zdrowia

57. Przyznajemy, że HIV/AIDS, malaria, gruźlica i inne choroby zakaźne stanowią poważne zagrożenie dla całego świata i są istotną przeszkodą w osiągnięciu celów rozwoju. Doceniamy wkład finansowy oraz znaczące wysiłki poczynione w tym względzie przez wspólnotę międzynarodową, lecz stwierdzamy zarazem, że choroby te i inne wyłaniające się wyzwania zdrowotne wymagają ciągłej reakcji międzynarodowej. W tym celu zobowiązujemy się do:

(a) zwiększonych inwestycji, przy wykorzystaniu istniejących mechanizmów i więzi partnerskich, służących poprawie systemu ochrony zdrowia w krajach rozwijających się oraz w państwach w okresie transformacji gospodarczej i zmierzających do uzyskania odpowiednio wykwalifikowanego personelu służby zdrowia, infrastruktury, systemów zarządzania oraz zaopatrzenia, w celu osiągnięcia do 2015 roku wiążących się z ochroną zdrowia Milenijnych Celów Rozwoju.

(b) wdrożenia środków mających na celu zwiększenie zdolności dorosłych i młodzieży do ochrony przez ryzykiem zarażenia wirusem HIV.

(c) pełnej realizacji wszystkich obowiązków określonych w Deklaracji Zobowiązań na rzecz walki z HIV/AIDS poprzez bardziej zdecydowane przywództwo i poszerzenie kompleksowej reakcji w celu osiągnięcia szerokiego, wielosektorowego podejścia w zapobieganiu tej chorobie, opiece nad chorymi, ich leczeniu oraz oferowanej im pomocy, a także dla pozyskania dodatkowych zasobów ze źródeł krajowych, dwustronnych, wielostronnych i prywatnych oraz zapewnienia odpowiedniego finansowania Globalnego Funduszu Walki z AIDS, Gruźlicą i Malarią oraz innych zaangażowanych w walkę z HIV/AIDS organizacji, agencji i programów działających w ramach systemu Narodów Zjednoczonych.

(d) opracowywania i wdrożenia pakietu służącego zapobieganiu, leczeniu i opiece związanej z HIV, z zamiarem możliwie największego zbliżenia się do pełnej realizacji celu, jakim jest zapewnienie do 2010 roku, także w drodze zwiększania właściwych zasobów, powszechnego dostępu do leczenia dla wszystkich potrzebujących. Celem tych działań byłoby również podjęcie prac na rzecz eliminacji towarzyszącej chorobie stygmatyzacji i dyskryminacji, zwiększenia dostępu do lekarstw o odpowiednio niskich cenach oraz redukcji wrażliwości osób zarażonych HIV/AIDS i borykających się z innymi problemami zdrowotnymi, a zwłaszcza osieroconych i słabych dzieci oraz osób starszych;

(e) zapewnienia pełnej realizacji naszych zobowiązań wynikających z przyjętych podczas 55. sesji Światowego Zgromadzenia Zdrowia w maju 2005 roku Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych, włączając to konieczność wsparcia działającej w ramach Światowej Organizacji Zdrowia Globalnej Sieci Powiadamiania i Reakcji na Epidemie.

(f) podjęcia aktywnych prac zmierzających do wdrożenia przez wszystkie kraje zasady "Trzech Jedynek", włączając w to zapewnienie, że rozmaite instytucje i partnerzy międzynarodowi będą działać w ramach jednego, uzgodnionego i określającego podstawy koordynacji prac wszystkich uczestników programu walki z HIV/AIDS, że w każdym państwie będzie funkcjonowała jedna, wyposażona w oparty na szerokiej podstawie i wielosektorowy mandat instytucja koordynująca wszelkie sprawy związane z AIDS, oraz że w każdym państwie będzie działał jeden uzgodniony system monitoringu i oceny, ulokowany na poziomie krajowym. Z zadowoleniem witamy oraz popieramy, uznające je za bardzo istotne, zalecenia Globalnego Zespołu Zadaniowego ds. Poprawy Koordynacji Spraw Związanych z AIDS pomiędzy Instytucjami Wielostronnymi i Ofiarodawcami Międzynarodowymi;

(g) osiągnięcia powszechnego dostępu do ochrony zdrowia reprodukcyjnego do 2015 roku, tak jak zostało to ustalone podczas Międzynarodowej Konferencji na temat Rozwoju Społecznego, a także zintegrowania realizacji tego celu ze strategiami osiągania innych uzgodnionych międzynarodowo celów rozwoju, włączając w to cele zawarte w Deklaracji Milenijnej, ukierunkowanych na ograniczenie śmiertelności matek, poprawy ich zdrowia, zmniejszenie śmiertelności dzieci, wspieranie równości kobiet i mężczyzn, walkę z HIV/AIDS oraz eliminację ubóstwa;

(h) Promowania długoterminowego finansowania, również w formie, gdy okaże się to właściwe, partnerstwa publiczno-prywatnego, badań naukowych i przemysłowych prowadzonych z zamiarem opracowania nowych szczepionek i mikrobiotyków, zestawów diagnostycznych, lekarstw oraz sposobów leczenia najważniejszych chorób pandemicznych, tropikalnych i innych, między innymi ptasiej grypy i zespołu ciężkiej ostrej niewydolności oddechowej (SARS), a także rozwijania w tym względzie odpowiednich zachęt rynkowych, włączając w to, jeśli okaże się to stosowne, środki takie jak dokonywane z wyprzedzeniem zobowiązania do zakupu.

(i) szczególnego zaakcentowania potrzeby pilnego zajęcia się malarią i gruźlicą, zwłaszcza w krajach o największej liczbie zarażonych, oraz sprzyjania zwiększeniu czynionych w tym zakresie wysiłków w postaci dwu- i wielostronnych inicjatyw.

Równouprawnienie kobiet i mężczyzn oraz awans społeczny kobiet

58. Trwamy w przekonaniu, że rozwój kobiet oznacza postęp dla wszystkich. Potwierdzamy, iż pełna i skuteczna realizacja krótko- oraz długookresowych celów Deklaracji Pekińskiej i Platformy Działania, podobnie jak ustalenia oraz rezultaty dwudziestej trzeciej sesji specjalnej Zgromadzenia Ogólnego, stanowią istotny wkład w wysiłki na rzecz osiągnięcia uzgodnionych międzynarodowo celów rozwoju, w tym także zawartych w Deklaracji Milenijnej. Postanawiamy wspierać równouprawnienie kobiet i mężczyzn oraz wykorzenić wszechobecną dyskryminację kobiet poprzez:

(a) jak najszybsze wyeliminowanie nierównego dostępu kobiet i mężczyzn do edukacji pierwszego i drugiego szczebla, na wszystkich zaś szczeblach edukacji do roku 2015;

(b) zagwarantowanie kobietom wolnego i równego prawa posiadania oraz dziedziczenia własności, a także zabezpieczenia ich tytułów własności do dóbr i nieruchomości mieszkalnych;

(c) zapewnienie równego dostępu do systemu ochrony zdrowia reprodukcyjnego;

(d) wspieranie równego dostępu kobiet do rynku pracy, trwałego zatrudnienia i odpowiedniej ochrony pracy;

(e) zapewnienie kobietom równego dostępu do zasobów i aktywów produkcyjnych, włączając w to ziemię, kredyty i technologię;

(f) eliminację wszelkich form dyskryminacji i przemocy wobec kobiet i dziewcząt, w tym także poprzez ukrócenie bezkarności i zapewnienie ochrony cywilom, a zwłaszcza kobietom i dziewczętom, podczas i po zakończeniu konfliktów zbrojnych, zgodnie ze zobowiązaniami Państw wynikającymi z międzynarodowego prawa humanitarnego oraz międzynarodowego prawa praw człowieka;

(g) propagowanie większego uczestnictwa kobiet w rządowych ciałach decyzyjnych, w tym również poprzez zapewnianie im równych szans pełnej partycypacji w procesach politycznych.

59. Uznajemy wagę włączania problematyki płci do głównego nurtu polityki jako narzędzia służącego osiągnięciu równouprawnienia kobiet i mężczyzn. W tym celu, zobowiązujemy się aktywnie wspierać włączanie do głównego nurtu perspektywy płci w ramach projektowania, realizacji, monitorowania oraz oceny polityki i programów we wszystkich sferach życia politycznego, gospodarczego i społecznego, a ponadto zobowiązujemy się do wzmocnienia kompetencji systemu Narodów Zjednoczonych w obszarze równości płci.

Nauka i technologia na rzecz rozwoju

60. Stwierdzamy, iż nauka i technologia, włączając w to technologie informacyjne i komunikacyjne, mają kluczowe znaczenie dla osiągnięcia celów rozwojowych, a także uznajemy, że międzynarodowe wsparcie może pomóc krajom rozwijającym się korzystać z postępu technologicznego i powiększyć potencjał produkcyjny. Dlatego też zobowiązujemy się do:

(a) umacniania istniejących mechanizmów oraz rozważenia inicjatyw służących wsparciu badań i rozwoju, także poprzez dobrowolne partnerstwo publiczno-prywatne, celem znalezienia odpowiedzi na specyficzne potrzeby krajów rozwijających się w sferze opieki zdrowotnej, rolnictwa, ochrony środowiska, zrównoważonego wykorzystywania surowców naturalnych i zarządzania środowiskiem, energetyki, leśnictwa oraz następstw zmian klimatycznych;

(b) propagowania i ułatwiania, gdy będzie to stosowne, dostępu do oraz rozwoju, transferu i upowszechniania w krajach rozwijających się technologii, włączając w to technologie nieszkodliwe dla środowiska, oraz związanego z nimi know-how;

(c) wspomagania wysiłków krajów rozwijających się mających za cel promocję i rozwój narodowych strategii w obszarze zasobów ludzkich oraz nauki i technologii, stanowiących czynniki w największym stopniu przyczyniające się do budowy krajowych zdolności rozwojowych;

(d) promowania oraz wspierania śmielszych prób rozwoju odnawialnych źródeł energii, takich jak światło słoneczne, wiatr i źródła geotermalne;

(e) wdrażania na poziomie krajowym oraz międzynarodowym polityk służących przyciągnięciu inwestycji publicznych i prywatnych, krajowych i zagranicznych, które przyczynią się do wzrostu poziomu wiedzy, wzmocnią transfer technologii realizowany na wspólnie uzgodnionych warunkach oraz podniosą produktywność;

(f) wspierania podejmowanych samodzielnie lub zbiorowo wysiłków krajów rozwijających się na rzecz wdrażania nowych technologii w rolnictwie w celu zwiększenia produktywności tego sektora poprzez środki nieszkodliwe dla środowiska;

(g) budowania zorientowanego na człowieka i inkluzywnego społeczeństwa informacyjnego w celu zwiększenia dostępu dla wszystkich do możliwości wynikających z rozwoju technologii cyfrowych. Ma to na celu zredukowanie "cyfrowego podziału" poprzez wykorzystanie na rzecz rozwoju potencjału technologii informacyjnych i komunikacyjnych, jak również umożliwienie podjęcia nowych wyzwań dla społeczeństwa informacyjnego dzięki wdrożeniu osiągnięć pierwszego etapu Genewskiego Światowego Szczytu Społeczeństwa Informacyjnego, stanowiąc zarazem gwarancję powodzenia jego drugiego etapu, a więc zaplanowanego na listopad 2005 roku spotkania w Tunisie. W tym względzie z radością przyjmujemy utworzenie Funduszu "Solidarności Cyfrowej" i zachęcamy państwa do dobrowolnego wsparcia finansowego tej inicjatywy.

Migracje i rozwój

61. Uznajemy wagę związku między migracjami międzynarodowymi a rozwojem oraz potrzebę podjęcia wyzwań i możliwości tworzonych przez migracje dla krajów pochodzenia, tranzytowych oraz przyjmujących. Jesteśmy zarazem świadomi, iż migracje przynoszą społeczności globalnej zarówno korzyści, jak i wyzwania. Cieszymy się na poświęconą migracjom międzynarodowym dyskusję na wysokim szczeblu w Zgromadzeniu Ogólnym, zaplanowaną na 2006 rok, która będzie stanowić okazję do omówienia związków migracji międzynarodowych i rozwoju we wszystkich ich aspektach, w celu identyfikacji właściwych sposobów i środków maksymalizacji płynących z migracji korzyści dla rozwoju oraz minimalizacji ich negatywnych efektów.

62. Potwierdzamy naszą wolę podjęcia środków gwarantujących poszanowanie oraz ochronę praw człowieka migrantów, migrujących pracowników oraz członków ich rodzin.

63. Potwierdzamy także potrzebę przyjęcia odpowiednich polityk oraz podjęcia właściwych środków w celu zredukowania kosztów transferu dochodów emigrantów do krajów rozwijających się, z zadowoleniem przyjmując kroki już podjęte w tym względzie przez Rządy i inne zainteresowane strony.

Państwa o specjalnych potrzebach

64. Potwierdzamy nasze zobowiązanie do zajęcia się specjalnymi potrzebami krajów najsłabiej rozwiniętych i nalegamy, by wszystkie państwa i właściwe w tym kontekście organizacje systemu Narodów Zjednoczonych, włączając w to instytucje systemu z Bretton Woods, pilnie podjęły wspólne wysiłki oraz przedsięwzięły szybkie kroki umożliwiające osiągnięcie w terminie celów i założeń Brukselskiego Programu Działań na rzecz Najsłabiej Rozwiniętych Państw na lata 2001- 2010.

65. Uznajemy specyfikę potrzeb i wyzwań stojących przed śródlądowymi krajami rozwijającymi się i dlatego też potwierdzamy naszą stanowczą wolę pilnej odpowiedzi na te potrzeby i wyzwania w drodze pełnej, terminowej oraz efektywnej realizacji Programu Działań z Ałmaty oraz przyjętego podczas jedenastej sesji Konferencji Narodów Zjednoczonych do spraw Handlu i Rozwoju Porozumienia z Sao Paulo. Zachęcamy do kontynuacji prowadzonych w ramach regionalnych komisji Narodów Zjednoczonych oraz organizacji regionalnych prac, które mają na celu sformułowanie metodologii typu czas-koszt, umożliwiającej skonstruowanie wskaźników pozwalających zmierzyć i ocenić postępy w realizacji Programu Działań z Ałmaty. Uznajemy również wyjątkowy charakter trudności oraz trosk śródlądowych krajów rozwijających się w ich staraniach do zintegrowania swych gospodarek ze światowym systemem handlowym. Dlatego też stwierdzamy, że należy uczynić zadaniem priorytetowym pełną i terminową realizację Deklaracji z Ałmaty oraz Programu Działań z Ałmaty: Odpowiedzieć na szczególne potrzeby śródlądowych państw rozwijających się w ramach Nowego Globalnego Programu Ramowego Współpracy w zakresie Transportu Tranzytowego na rzecz Śródlądowych i Tranzytowych Krajów Rozwijających się.

66. Jesteśmy w pełni świadomi wyjątkowych potrzeb i słabości krajów rozwijających się położonych na małych wyspach oraz podkreślamy naszą zdecydowaną wolę podjęcia pilnych i konkretnych działań zmierzających do zaspokojenia tych potrzeb oraz zniwelowania słabości poprzez pełne i efektywne wdrożenie Strategii z Mauritius, przyjętej przez Międzynarodowe Spotkanie Przeglądowe Programu Działań na rzecz Zrównoważonego Rozwoju Krajów Rozwijających się Położonych na Małych Wyspach, a także Programu Działania z Barbados oraz ustaleń dwudziestej drugiej specjalnej sesji Zgromadzenia Ogólnego. Podejmiemy także działania zmierzające do zacieśnienia międzynarodowej współpracy i partnerstwa przy realizacji Strategii z Mauritius w drodze, między innymi, mobilizacji krajowych i międzynarodowych zasobów, promowania - jako siły napędowej rozwoju - handlu międzynarodowego oraz zwiększonej międzynarodowej współpracy finansowej i technicznej.

67. Podkreślamy potrzebę ciągłego, skoordynowanego oraz efektywnego wsparcia międzynarodowego przy realizacji celów rozwoju w krajach wychodzących z konfliktu oraz państwach dotkniętych klęskami naturalnymi.

Zaspokajanie szczególnych potrzeb Afryki

68. Z uznaniem przyjmujemy znaczący postęp osiągnięty przez kraje afrykańskie w wypełnianiu swych zobowiązań oraz podkreślamy potrzebę dalszej realizacji Nowego Partnerstwa dla Rozwoju Afryki w celu promowania zrównoważonego wzrostu i rozwoju, pogłębienia demokracji, propagowania praw człowieka, praktyk dobrego rządzenia i kierowania gospodarką oraz równości płci. Zachęcamy też państwa Afryki do kontynuacji, przy udziale społeczeństwa obywatelskiego oraz sektora prywatnego, starań podejmowanych przez nie w tym zakresie w formie rozwijania i umacniania instytucji służących dobrym rządom oraz rozwojowi regionu. Z zadowoleniem przyjmujemy ostatnie decyzje partnerów Afryki, w tym Grupy G8 oraz Unii Europejskiej, mające na celu wsparcie wysiłków na rzecz rozwoju Afryki oraz obejmujące zobowiązania, które doprowadzą do wzrostu do 2010 roku wartości rządowej pomocy rozwojowej dla Afryki do poziomu 25 miliardów USD rocznie. Potwierdzamy też nasze zobowiązanie do zajęcia się wyjątkowymi potrzebami rozwojowymi Afryki, jedynego kontynentu, który jak dotąd nie przybliżył się do realizacji do 2015 roku żadnego z Milenijnych Celów Rozwoju. Dlatego też, aby umożliwić Afryce włączenie się do głównego nurtu gospodarki światowej, zdecydowaliśmy się:

(a) pogłębić współpracę z Nowym Partnerstwem dla Rozwoju Afryki poprzez zagwarantowanie zgodnego wsparcia dla programów podejmowanych przez afrykańskich liderów w ramach tej struktury, włączając w to mobilizację wewnętrznych i zewnętrznych zasobów finansowych oraz ułatwianie uzyskania dla wspomnianych programów aprobaty międzynarodowych instytucji finansowych;

(b) wspomóc starania państw Afryki o zapewnienie do 2015 roku wszystkim dzieciom na kontynencie dostępu do pełnej, wolnej, obowiązkowej i utrzymanej na dobrym poziomie edukacji na szczeblu podstawowym, jak również do podstawowej opieki zdrowotnej;

(c) wspierać budowę międzynarodowego konsorcjum infrastrukturalnego z udziałem Unii Afrykańskiej, Banku Światowego i Afrykańskiego Banku Rozwoju, którego główną ramę współpracy stanowić będzie Nowe Partnerstwo na rzecz Rozwoju Afryki, a podstawowym celem stanie się ułatwianie publicznych i prywatnych inwestycji infrastrukturalnych w Afryce;

(d) promować kompleksowe oraz trwałe rozwiązanie problemów zagranicznego zadłużenia państw Afryki, włączając w to zgodne z niedawną propozycją Grupy G8 całkowite anulowanie wielostronnych długów poważnie zadłużonych ubogich państw, oraz, gdy będzie to właściwe i przy indywidualnym rozpatrywaniu każdego przypadku, znaczącą redukcję długów, z uwzględnieniem między innymi ich anulowania lub restrukturyzacji, w przypadku ciężko zadłużonych krajów Afryki nieuczestniczących w Inicjatywie na rzecz Poważnie Zadłużonych Ubogich Państw, lecz obciążonych nadmiernym zadłużeniem;

(e) podjąć próby pełnego zintegrowania krajów afrykańskich z międzynarodowym systemem handlowym, także poprzez odpowiednio ukierunkowane programy budowy zdolności handlowych;

(f) wspierać podejmowane przez uzależnione od eksportu towarów masowych kraje afrykańskie próby restrukturyzacji, zwiększenia różnorodności produkcji oraz wzmocnienia konkurencyjności sektorów ich gospodarek zajmujących się wytwarzaniem takich towarów, a także podjąć prace zmierzające do osiągnięcia porozumień, z udziałem sektora prywatnego oraz opartych na zasadach rynkowych, dotyczących zarządzania ryzykiem cenowym produkcji towarów masowych.