Międzynarodowy Trybunał Karny - Jurysdykcja
|
Zawarte w Statucie definicje przestępstw są rezultatem kilku lat ciężkiej pracy wielu delegacji państwowych i ich ekspertów. Dzięki precyzyjnym sformułowaniom każda definicja jest zbieżna z istniejącym prawem międzynarodowym i spełnia wymóg jasności przepisów prawa karnego. Sędziowie Trybunału są zobowiązani do ścisłego stosowania tych definicji i nierozszerzania ich na zasadzie analogii. Takie podejście ma na celu ustanowienie obiektywnych, międzynarodowych standardów, które nie pozostawiają miejsca dla arbitralnych decyzji. W razie wątpliwości definicje mają być interpretowane na korzyść podejrzanych lub oskarżonych. Trybunał jest uprawniony do sądzenia osób fizycznych, a nie państw. Misją Trybunału jest pociąganie do odpowiedzialności karnej tych osób, które są sprawcami najpoważniejszych przestępstw wymierzonych przeciwko międzynarodowej społeczności - zbrodni wojennych, zbrodni przeciwko ludzkości, ludobójstwa i, z czasem, zbrodni agresji. Istnieje powszechne, błędne przekonanie, że Trybunał będzie mógł sądzić osoby oskarżone o dokonanie tych zbrodni w przeszłości. Tymczasem właściwość Trybunału dotyczy wyłącznie przestępstw popełnionych po wejściu w życie Statutu (czerwiec 2002). Definicja ludobójstwa zawiera wykaz zakazanych czynów, takich jak zabójstwo czy spowodowanie ciężkich obrażeń, popełnionych w celu całkowitej lub częściowej likwidacji narodowej, etnicznej, rasowej lub religijnej grupy społecznej. Wielu uczestników konferencji Rzymie opowiadało się za poddaniem jurysdykcji Trybunału także terroryzmu, ale ostatecznie zrezygnowano z tej koncepcji. Jednak niedawno, w ślad za różnymi traktatami zakazującymi wielu konkretnych czynów terrorystycznych i w następstwie wydarzeń z 11 września 2001 roku, państwa członkowskie Narodów Zjednoczonych podjęły decyzję o opracowaniu projektu wyczerpującej konwencji przeciw terroryzmowi. Jeśli Państwa-Strony Statutu wyrażą taką wolę, na przyszłej konferencji poświęconej przeglądowi pracy Trybunału, zbrodnie popełniane przez terrorystów mogą zostać objęte jurysdykcją Trybunału. Na konferencji w Rzymie szerokie poparcie ze strony delegacji zarówno państw jak i organizacji pozarządowych zyskała idea, aby do zbrodni zaliczyć także agresję. W świetle Statutu zbrodniami przeciwko ludzkości są także przestępstwa o charakterze przemocy seksualnej takie jak gwałt, seksualne niewolnictwo, zmuszanie do prostytucji i wymuszona ciąża, jeśli zostały popełnione w ramach szeroko zakrojonych lub systematycznych napaści na jakiekolwiek osoby cywilne. Takie przestępstwa mogą zostać zaliczone także do zbrodni wojennych, jeśli zostaną popełnione podczas międzynarodowego lub wewnętrznego zbrojnego konfliktu. Wielu uczestników konferencji w Rzymie argumentowało, że spod jurysdykcji Trybunału nie należy wyłączać tak powszechnych i zagrażających rządom prawa przestępstw jak działalność terrorystyczna i nielegalny handel narkotykami. W odpowiedzi na te apele, Konferencja Rzymska podjęła uchwałę, która zobowiązuje Konferencję Przeglądową do przeprowadzenia debaty nad poddaniem tych przestępstw jurysdykcji Trybunału. Trybunał będzie więc mógł sprawować jurysdykcję nad działalnością terrorystyczną i nielegalnym handlem narkotykami wtedy, gdy upoważni go do tego Konferencja Przeglądowa. W ciągu ostatnich 50 lat najbardziej rażące przypadki łamania praw człowieka miały miejsce nie w trakcie międzynarodowych konfliktów, ale podczas konfliktów wewnętrznych. Z tego względu Statut uwzględnia współczesne standardy międzynarodowego prawa humanitarnego, które traktują jako zbrodnie wojenne poważne naruszenia praw człowieka dokonane podczas wewnętrznych konfliktów zbrojnych, za wyjątkiem wewnętrznych zamieszek i rozruchów. Odpowiedzialność karna będzie stosowana wobec wszystkich osób, także głów państw i rządów, posłów i ministrów, członków władz samorządowych i urzędników państwowych. Fakt sprawowania oficjalnej funkcji nie będzie podstawą do zmniejszenia wyroku. Osoba, która popełniła zbrodnię z rozkazu swojego zwierzchnika, nie będzie, w normalnych okolicznościach, zwolniona z odpowiedzialności karnej. Dowódca wojskowy poniesie odpowiedzialność karną za zbrodnie popełnione przez żołnierzy znajdujących się pod jego/jej dowództwem i kontrolą. Odpowiedzialność karna zaistnieje również wówczas, gdy dowódca wojskowy wiedział lub powinien był wiedzieć, że jego żołnierze dokonują lub mają dokonać zbrodni, a mimo to nie zdołał zapobiec tej zbrodni lub powstrzymać jej sprawców. |