ROK 2003 - Międzynarodowy Rok Słodkiej Wody

Przemówienie Zastępcy Sekretarza Generalnego Narodów Zjednoczonych z okazji inauguracji Międzynarodowego Roku Słodkiej Wody (2003)

Nowy Jork, 12 grudnia 2002 r.

Panie Ministrze,
Wasze Ekscelencje,
Drodzy Goście, Koledzy, Panie i Panowie,

Z ideą proklamowania Międzynarodowego Roku Słodkiej Wody wystąpił jako pierwszy prezydent Tadżykistanu i dlatego z radością witam na naszej uroczystości ministra spraw zagranicznych tego kraju. Szanowny panie Nazarow, jest nam bardzo miło, że jest Pan dziś z nami.

Inicjatywa Tadżykistanu spotkała się z bardzo szerokim poparciem. I nic dziwnego. Kwestia gospodarki wodnej jest bowiem fundamentem naszych nadziei na pokój i rozwój w XXI wieku. Już dziś rzesza mężczyzn, kobiet i dzieci, które nie mają dostępu do pitnej wody i urządzeń sanitarnych, liczy ponad miliard osób. Zważywszy, że rośnie spożycie wody, że jej źródła są nadal wykorzystywane w rabunkowy sposób, a efektywność metod gospodarki wodnej pozostaje daleko w tyle za potrzebami, stan zasobów słodkiej wody na świecie może stać się wyłącznie jeszcze bardziej palącym i złożonym problemem.

Nie ulega wątpliwości, że taka sytuacja jest zagrożeniem dla zdrowia ludzi, bezpieczeństwa żywnościowego, środowiska naturalnego i stabilności jako takiej. Jeśli dalej będziemy postępować po staremu, nie minie więcej niż dwadzieścia kilka lat, gdy dwie trzecie światowej populacji zacznie żyć w warunkach umiarkowanego lub poważnego niedoboru słodkiej wody. Nie możemy do tego dopuścić. Po pierwsze dlatego, że w przeciwnym razie skazalibyśmy olbrzymią masę ludzi na ubóstwo, choroby i rozpacz. Po drugie, inwestycje, które pozwolą uniknąć tej katastroficznej perspektywy, leżą z pewnością w granicach naszych możliwości.

Pamiętamy wszyscy, że w Deklaracji Milenijnej światowi przywódcy zobowiązali się do zmniejszenia o połowę - do 2015 roku - odsetka osób pozbawionych stałego dostępu do czystej, pitnej wody. Zobowiązanie światowych przywódców obejmuje również "powstrzymanie rabunkowej eksploatacji zasobów wody poprzez opracowanie strategii gospodarki wodnej, które sprzyjać będą zapewnieniu równego dostępu do słodkiej wody i jej odpowiedniej podaży". Przyjęty w Johannesburgu Plan Działania idzie jeszcze dalej, uzupełniając powyższe zobowiązania o podobny cel w zakresie dostępności urządzeń sanitarnych.

Jaki może być konkretny wkład obchodów Międzynarodowego Roku w dążenie do osiągnięcia tych celów?

Po pierwsze, może to być wkład propagandowy. Oczywiście, nie ma potrzeby informowania ludzi o kluczowej roli wody w naszym życiu; bez świadomości tej roli gatunek ludzki nie byłby w stanie przetrwać. Istnieje jednak potrzeba propagowania wiedzy na temat skali bieżących i przyszłych kryzysów w zaopatrzeniu w wodę, potencjalnych rozwiązań, niezbędnych zmian w sferze przepisów, a przede wszystkim na temat wagi przywództwa w globalnej polityce gospodarowania zasobami wody.

Po drugie, obchody Roku mogą wyzwolić twórcze podejście. Aby podołać globalnym wyzwaniom, potrzebujemy nowych pomysłów, nowych strategii, nowych technologii i nowych koncepcji organizacyjnych. Obchody Roku mogą przyczynić się do ustalenia, które rozwiązania sprawdzają się, a które nie.

Po trzecie, Międzynarodowy Rok może zachęcić ludzi do uczestnictwa. Realna poprawa warunków życia będzie możliwa tylko wtedy, gdy w realizacji tego celu wezmą aktywny udział wszystkie strony - od uczniów szkół wiejskich po głowy państw. Władze samorządowe i lokalne społeczności w rodzaju organizacji kobiecych lub stowarzyszeń użytkowników wody posiadają bogate zasoby wiedzy. Tworzą je nie tylko suche dane na temat spożycia i zapotrzebowania na wodę, ale przede wszystkim informacje, które mogą przyczynić się do ograniczenia zanieczyszczeń, promocji programów zalesiania oraz ochrony ekosystemów i bioróżnorodności.

Jedną z kwestii, które w ostatnich latach wzbudzają głębokie kontrowersje, jest udział sektora prywatnego. Wynika to przede wszystkim z obawy, że za sprawą firm prywatnych ceny wody znajdą się poza zasięgiem ludzi, którzy i bez tego cierpią dotkliwą biedę. W tej sprawie trzeba powiedzieć jasno, że współpraca z sektorem prywatnym nad poprawą gospodarki wodnej nie oznacza, że rządy po prostu przekażą albo mogą lub powinny przekazać kontrolę nad swoimi zasobami wody w ręce firm prywatnych i pozwolą, aby gospodarką wodną rządziła chęć zysku. Przeciwnie - chodzi o to, by efektem tej współpracy był dialog pomiędzy instytucjami państwowymi, sektorem prywatnym i wszystkimi konsumentami wody w celu znalezienia sprawiedliwych i przyjaznych dla środowiska rozwiązań. Spektrum powiązań między tymi podmiotami może się stale poszerzać, a sektor prywatny może w nich odgrywać wiele różnych ról. Jednak w każdym przypadku rząd musi sprawować nadzór i zadbać o kompleksowe regulacje.

Po czwarte i ostatnie, Rok może przyczynić się do wzrostu znaczenia pokojowego dialogu. Mówi się często, że braki lub niedobory słodkiej wody doprowadzą w pewnym momencie do wojen o to drogocenne dobro naturalne. Tymczasem, problemy z wodą mogą być czynnikiem, który przyśpieszy współpracę pomiędzy państwami. 2/3 spośród największych rzek świata przepływa przez teren kilku krajów, a ponad 300 rzek przekracza międzypaństwowe granice. Kraje, które mają sukcesy w nawadnianiu i gospodarowaniu działami wodnymi i równinami zalewowymi dzielą się swoją wiedzą i technologiami z innymi państwami. Naukowcy z wielu państw i dziedzin pracują wspólnie nad skutecznymi rozwiązaniami. Narody Zjednoczone są jednym z tych miejsc, które zapewniają naturalne dla takiego dialogu.

Dla Narodów Zjednoczonych poprawa gospodarki wodnej na świecie jest jednym z najpilniejszych zadań. W marcu przyszłego roku ukaże się pierwszy z serii Raportów o Gospodarce Wodnej na Świecie (World Water Development Report), będący owocem wspólnej pracy 23 wyspecjalizowanych agend NZ i innych podmiotów. Raport w wyczerpujący sposób omawia aktualne problemy z zaopatrzeniem w wodę i zawiera szeroki wachlarz zaleceń dotyczących zaspokojenia przyszłych potrzeb w tej dziedzinie. Wkładem Sekretarza Generalnego w rozwiązywanie tych problemów jest natomiast kampania promocyjna Milenijnych Celów Rozwoju, w których kwestie wykorzystania zasobów wody zajmują poczesne miejsce.

Międzynarodowy Rok Słodkiej Wody nie jest końcowym, a wręcz początkowym etapem naszej drogi - drogi, która polega na jeszcze bardziej wytężonej pracy w celu sprostania jednemu z najpoważniejszych wyzwań naszych czasów. Z myślą o kobietach i dziewczętach, które każdego dnia przemierzają coraz więcej kilometrów w poszukiwaniu wody, mimo że wolałyby poświęcić ten czas na edukację i opiekę nad rodziną; z myślą o tych, którym brakuje tego, co dla wielu innych stanowi zwykłą rzecz i z myślą o nas wszystkich, którzy możemy w przyszłości odczuć niedobory wody, mimo iż dla niektórych z nas jest to na razie rzecz nie do pomyślenia, postarajmy się, by Międzynarodowy Rok w pełni osiągnął swe cele.