Działania podjęte przez ONZ
Działania podjęte przez System Narodów Zjednoczonych w zakresie walki z terroryzmem
System Narodów Zjednoczonych udziela państwom członkowskim pomocy w kwestii zwalczania terroryzmu. Na przykład, Biuro ds. Środków Odurzających i Przestępczości (UNODC) z siedzibą w Wiedniu zapewnia państwom pomoc w zakresie legislacji prawa antyterrorystycznego; Program NZ ds. Rozwoju ( UNDP) zajmuje się zagadnieniami rozwoju i administrowania państwem z uwzględnieniem zagrożenia terroryzmem; Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (IAEA) podejmuje przedsięwzięcia mające na celu zapobieganie terroryzmowi nuklearnemu; Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) promuje środki stosowane w obliczu zagrożenia bio-terroryzmem; Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego (ICAO) i Międzynarodowa Organizacja Morska (IMO) od kilkudziesięciu lat zajmują się zagadnieniami bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego oraz statków i portów.
Globalna Strategia Zwalczania Terroryzmu przyjęta, przez państwa członkowskie 8 września 2006 roku stanowi powszechną platformę dla działań zwalczających terroryzm podejmowanych przez różne podmioty systemu NZ.
W lipcu 2005 roku Sekretarz Generalny powołał grupę zadaniową ds. zwalczania terroryzmu (Counter-Terrorism Implementation Task Force–CTITF), której celem jest zapewnienie lepszej koordynacji działań w walce z terroryzmem przez system NZ oraz mocniejsza współpraca i skuteczność w realizowaniu mandatów poszczególnych departamentów, programów, funduszy, biur i agend NZ. W jej skład wchodzą nie tylko jednostki systemu NZ, ale także inne podmioty, takie jak Międzynarodowa Organizacja Policji Kryminalnych (Interpol). Globalna Strategia Zwalczania Terroryzmu wspiera działanie grupy zadaniowej ds. zwalczania terroryzmu.
Podmioty CTITF podejmują działania w walce z terroryzmem, zgodnie z ich określonymi kompetencjami. W sierpniu 2010 r., został wydany raport na temat działań podejmowanych przez podmioty CTITF w zakresie realizacji Globalnej Strategii Zwalczania Terroryzmu. 16 lutego 2007 r., uruchomiona została strona internetowa Online Handbook, która zawiera informacje w sprawie działań podjętych przed poszczególne podmioty w walce z terroryzmem.
8 września 2006 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło Globalną Strategię Zwalczania Terroryzmu. Po raz pierwszy państwa członkowskie uzgodniły jednolitą platformę współpracy strategicznej w walce z terroryzmem o zasięgu światowym. Globalna Strategia Zwalczania Terroryzmu ustanawia konkretne środki do podjęcia przez państwa członkowie, które mają nie celu przeciwdziałać przyczynom rozprzestrzeniania się terroryzmu, zapobiegać i zwalczać terroryzm, wzmocnić indywidualną i kolektywną zdolność państw oraz chronić prawa człowieka i strzec rządów prawa podczas walki z terroryzmem.
Poprzez konsekwentne i systematyczne potępianie terroryzmu Narody Zjednoczone dążą do zniechęcenia grup i jednostek do uciekania się do aktów terrorystycznych oraz chcą jasno pokazać, że terroryzm nie jest skutecznym narzędziem do rozwiązywania rzeczywistych lub subiektywnych problemów.
Zwalczanie terroryzmu stanowi integralną cześć wszystkich aspektów działalność Narodów Zjednoczonych. Wśród celów Organizacji ustanowionych w Karcie Narodów Zjednoczonych znalazły się utrzymywanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, podjęcie kolektywnych środków, by zapobiegać zagrożeniom pokoju i powstrzymać agresję oraz promowanie praw człowieka w zwalczaniu plagi terroryzmu.
Poniżej znajdują się wybrane przykłady działań Narodów Zjednoczonych w zwalczaniu terroryzmu:
Zapobieganie i zwalczanie terroryzmu
W ramach sankcji nałożonych na Al-Kaidę i reżim Talibów, do 2007 roku 34 państwa zamroziły środki finansowe w wysokości co najmniej 93,4 mln dolarów należące do osób i grup, których dane figurują na zbiorczej liście Komitetu ustanowionego na mocy rezolucji Rady Bezpieczeństwa 1267 (1266 Committee)
Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (International Atomic Energy Agency – IAEA) wdrożyła Plan Działań dla Ochrony przed Terroryzmem Nuklearnym (Plan of Activities to Protect against Nuclear Terrorism) na lata 2002-2005 oraz przyjęła Plan Bezpieczeństwa Nuklearnego (Nucklear Security Plan) na lata 2006-2009. Przeprowadzono ponad 100 operacji sprawdzających, a w ich wyniku w państwach, które niedawno uzyskały niepodległość zidentyfikowano i zabezpieczono 38 źródeł wysokiego promieniowania radioaktywnego.
Organizacja ds. Zakazu Broni Chemicznej (Organization for the Prohibition of Chemical Weapons – OPCW) wykryła i zbadała 70,000 ton substancji chemicznych. Dotychczas, ponad połowa urządzeń na świecie używanych wcześniej do produkcji broni chemicznej została albo zniszczona albo przekształcona dla działań pokojowych.
Komitet ustanowiony na mocy rezolucji 1540 (1540 Committee) sprawdzał raporty ze 127 państw i jednej organizacji (Unii Europejskiej) na temat ich działań podejmowanych w celu sprostania wymogom rezolucji Rady Bezpieczeństwa 1540 (2004 r.). Komitet wskazuje na działania, które powinny być, a nie zostały podjęte oraz w jaki sposób można skutecznie zapobiegać pozyskiwaniu broni masowego rażenia i jej komponentów przez podmioty niepaństwowe.
Misje pokojowe ONZ zapewniają bardziej bezpieczne środowisko w trwających konfliktach na całym świecie zapobiegając dokonywania aktów terrorystycznych.
Rada Bezpieczeństwa ONZ nałożyła na członków Al-Kaidy i powiązane z nimi osoby zakazy podróżowania oraz sankcje finansowe.
W ramach ONZ zostało wypracowanych i przyjętych wiele powszechnych konwencji i protokołów, które uznają za przestępstwa poszczególne akty terroryzmu i stanowią prawne podstawy współpracy w podejmowaniu wielostronnych działań przeciwko terroryzmowi.
Budowanie zdolności państw do zwalczania terroryzmu
Biuro NZ ds. Środków Odurzających i Przestępczości (United Nations Office on Drugs and Crime – UNODC) do 2007 roku wsparło 112 państw w przystąpieniu i implementowaniu międzynarodowych instrumentów odnoszących się do zapobiegania i powstrzymywania międzynarodowego terroryzmu oraz udzieliło 67 państwom doradztwa w zakresie legislacji antyterrorystycznej. Ponadto rozwinęło 9 narzędzi pomocy technicznej, mających na celu wspieranie państw we wzmacnianiu ich ustawodawstwa.
Obecny w 166 państwach Program NZ ds. Rozwoju ( United Nations Development Program – UNDP) podejmuje szereg działań dla promowania rządów prawa, w tym prowadzi programy implementowania legislacji zwalczających pranie brudnych pieniędzy, wzmacnianie systemów sądownictwa oraz rozwijanie zdolności prokuratorów.
Departament ds. Operacji Pokojowych (Department of Peacekeeping Operations – DPKO) prowadzi szkolenia policji w różnych państwach w zakresie spraw kryminalnych takich jak: porwania, zbieranie informacji, branie zakładników, ochrona, ściganie zabójstw, morderstw i zamachów bombowych.
Organizacja NZ ds. Oświaty, Nauki i Kultury (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization – UNESCO) zapewnia materiały dydaktyczne i szkolenia promujące integrację międzyludzką oraz wspiera solidarność międzyuniwersytecką. UNESCO przygotowało również reguły postępowania dla naukowców, by zapobiec użyciu prac naukowych dla celów terrorystycznych.
Międzynarodowy Fundusz Walutowy (International Monetary Fund – IMF) do 2007 roku przeprowadził w 40 krajach przegląd ich ustawodawstwa w zakresie zwalczania procederu prania brudnych pieniędzy oraz finansowania terroryzmu. Od 2001 roku udziela również pomocy technicznej, mającej na celu opracowanie projektów legislacyjnych oraz ustanowienie i wzmocnienie kontroli sektora finansowego.
Bank Światowy (World Bank – WB) ocenia zgodność czy środki krajowe przeznaczone na zwalczanie procederu prania brudnych pieniędzy i finansowanie terroryzmu są zgodne z międzynarodowymi standardami oraz czy dostarczają pomoc techniczną państwom rozwijającym się
Biuro NZ ds. Środków Odurzających i Przestępczości (United Nations Office on Drugs and Crime – UNODC) dostarcza krajom specjalistyczne wsparcie merytoryczne na potrzeby szkoleń oraz pomaga budować instytucje zajmujące się zwalczaniem procederu prania brudnych pieniędzy i finansowaniem terroryzmu. Ponadto, Biuro prowadzi bazę danych dotyczącą regulacji prawnych w zakresie ochrony przed praniem brudnych pieniędzy.
Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego (International Civil Aviation Organization – ICAO) pomaga państwom chronić przestrzeń powietrzną przed atakami terrorystycznymi za pomocą przenośnego systemu ochrony powietrznej. Pomaga również zwiększyć skuteczność kontroli paszportowych.
Międzynarodowa Organizacja Morska (International Maritime Organization – IMO) w ramach globalnego programu dotyczącego bezpieczeństwa żeglugi morskiej, do 2007 roku przeprowadziła misje doradcze w 32 państwach i wyszkoliła 3,800 osób w temacie zapewnienia bezpieczeństwa żeglugi morskiej.
Światowa Organizacja Zdrowia (World Health Organization – WHO) wykryła ponad tysiąc ośrodków epidemii o zasięgu międzynarodowym. Ponadto, WHO rozwinęła globalną sieć laboratoriów do reagowania na wybuchy epidemii i zagrożenia biologiczne.
Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (International Atomic Energy Agency – IAEA) pomaga państwom w zakresie: ustanawiania skutecznych systemów nadzoru, poprawy ochrony fizycznej osób pracujących przy urządzeniach przetwarzających materiały nuklearne lub radioaktywne, wzmacniania zdolności państw do wykrywania nielegalnego przemytu materiałów jądrowych na granicach państwowych oraz do reagowania na akty terroryzmu nuklearnego lub radiologicznego.
Departament Bezpieczeństwa (Department for Safety and Security – DSS). Do 2007 roku przeprowadził operacje wzmacniania bezpieczeństwa w ponad 150 państwach. Departament współpracuje z Interpolem i Biurem NZ ds. Koordynacji Pomocy Humanitarnej (United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs – OCHA) w rozwijaniu zdolności natychmiastowego reagowania na zagrożenia bezpieczeństwa, w tym terroryzmu.
Grupa Zadaniowa ds. Zwalczania Terroryzmu ( The Counter- Terrorism Implementation Task Force – CTITF) ustanowiona przez Sekretarza Generalnego w 2005 roku pracuje na rzecz zapewnienia całościowej koordynacji i spójności 23 jednostek w ramach systemu ONZ, które włączone zostały do działań w walce z terroryzmem.
Ochrona praw człowieka podczas walki z terroryzmem
Biuro Wysokiego Komisarza NZ ds. Praw Człowieka (Office of the High Commissioner of Human Rights – OHCHR) zapewnia wsparcie i doradztwo państwom członkowskim, na ich prośbę, w zakresie ochrony praw człowieka i podstawowych wolności podczas zwalczania terroryzmu, łącznie z przeglądem i rozwojem prawa antyterrorystycznego. OHCHR zapewnia szkolenia w zakresie stosowania prawa dla urzędników sektora bezpieczeństwa.
Specjalny Sprawozdawca ds. promowania oraz ochrony praw człowieka i podstawowych wolności podczas zwalczania terroryzmu (Special Rapporteur on the promotion and protection of human rights while countering terrorism) ma za zadanie identyfikować, wymieniać i promować najlepsze praktyki odnośnie respektowania praw człowieka i podstawowych wolności podczas zwalczania terroryzmu. Specjalny Sprawozdawca zapewnia również, na prośbę państw członkowskich, doradztwo i pomoc techniczną.
Biuro Spraw Prawnych (Office of Legal Affairs – OLA) we współpracy z Departamentem Spraw Politycznych ( Department of Political Affairs – DPA) oraz Biurem Wysokiego Komisarza NZ ds. Praw Człowieka (Office of the High Commissioner of Human Rights - OHCHR) opracowuje propozycje i wytyczne dla państw członkowskich w zakresie ustanowienia przejrzystych procedur odnośnie umieszczania oraz usuwania jednostek i ugrupowań znajdujących się na listach podmiotów objętych sankcjami ONZ.
Przeciwdziałanie przyczynom rozprzestrzeniania się terroryzmu
Specjalni przedstawiciele i wysłannicy Sekretarza Generalnego oraz Departament Spraw Politycznych (Departament of Political Affairs – DPA) wspierając mediacje, przyczynili się do osiągnięcia porozumień pokojowych w 13 konfliktach na świecie w 2001 roku. DPA współpracujące z Departamentem Operacji Pokojowych (Department of Peacekeeping Operations – DPKO) by wzmocni zdolność Organizacji Narodów Zjednoczonych w tworzeniu i budowaniu pokoju.
Organizacja NZ ds. Oświaty, Nauki i Kultury (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization – UNESCO) promuje dialog międzycywilizacyjny i międzykulturowy, wspiera dialogi między religiami i narodami oraz dba o jakość edukacji. Program UNESCO ‘’Kultura pokoju” pomaga wielu organizacjom społeczeństwa obywatelskiego w potępianiu aktów terroryzmu.
Departament Informacji Publicznej (Departament of Public Information – DPI) współpracuje z mediami, instytucjami oświatowymi, organizacjami pozarządowymi oraz społeczeństwem obywatelskim w promowaniu szacunku, tolerancji i różnorodności kulturowej. Departament organizuje seminaria dotyczące zwalczania antysemityzmu, islamofobii i nienawiści.