Strona główna UNIC

Polska wobec terroryzmu

Polska aktywnie uczestniczy w działaniach prowadzonych przez ONZ w kontekście walki z terroryzmem. W raporcie Rządu RP z 5 listopada 2001 r. przedłożonym Komitetowi Antyterrorystycznemu (Counter Terrorism Committee - CTC) przedstawiono m.in. w jaki sposób Polska wypełnia postanowienia rezolucji 1373 z roku 2001, dotyczącej zwalczania terroryzmu, Polska jest również aktywnym uczestnikiem globalnej koalicji antyterrorystycznej zarówno na szczeblu militarnym jak i politycznym. Przykładem tego jest, między innymi, zorganizowana w listopadzie 2001 r. w Warszawie Międzynarodowa Konferencja w Sprawie Zwalczania Terroryzmu.

W Polskim ustawodawstwie przepisy dotyczące terroryzmu znajdują się w kodeksie karnym oraz wiążących Polskę konwencjach międzynarodowych. W kodeksie karnym przepisy na temat tego zagadnienia są zawarte w rozdziale XXXII „Przestępstwa przeciw porządkowi publicznemu” oraz w rozdziale XX „Przestępstwa przeciw bezpieczeństwu powszechnemu”. W polskim prawie karnym pojęcie terroryzmu nie zostało jednak jednoznacznie zdefiniowane.

Działania podjęte przez Rząd RP w kontekście Rezolucji 1373

W celu spełnienia postanowień rezolucji 1373, Rada Ministrów na posiedzeniu 5 listopada 2001 r. zobowiązała ministrów gospodarki, finansów i MSWiA do przeglądu obecnie obowiązujących uregulowań prawnych pod kątem zgodności z rezolucją 1373.

W swoim raporcie z dnia 5 listopada 2001 r., przedłożonym Komitetowi Antyterrorystycznemu (Counter Terrorism Committee –CTC), Rząd Polski udzielił m.in. odpowiedzi na następujące pytania:

  1. Jakie środki zostały podjęte, aby przeciwdziałać finansowaniu organizacji terrorystycznych?
    Obowiązujące w Polsce prawo z dn. 16 listopada 2000 r. pozwala skutecznie zapobiegać i monitorować podejrzane transakcje finansowe. Dodatkowo polski Kodeks Karno-Skarbowy, Art. 299 definiuje pojęcie "prania brudnych pieniędzy". Polska podpisała 4 października 2001 r. międzynarodową Konwencję o zwalczaniu finansowania terroryzmu. Po atakach terrorystycznych na Stany Zjednoczone w dniu 11 września 2001 r., Biuro ds. Przestępczości Zorganizowanej w Prokuraturze Generalnej zintensyfikowało swoją współpracę z Policją, Służbą Graniczną oraz Biurem Generalnego Inspektora Informacji Finansowej. Działania te podjęto, aby możliwie szybko wykryć ewentualne próby wykorzystania polskiego systemu bankowego do finansowania terroryzmu.
  2. Czy istnieją uregulowania prawne pozwalające na zamrożenie środków finansowych osób / instytucji, co do których istnieją podejrzenia, iż mogą być zaangażowane w działalność terrorystyczną?
    Ministerstwo Finansów zainicjowało procedurę legislacyjną, zakończoną uchwaleniem 16 listopada 2000 r. prawa, na mocy którego powstało Biuro Generalnego Inspektora Informacji Finansowej. Posiada ono uprawnienia pozwalające mu zablokować każdą transakcję lub rachunek bankowy, co do którego zachodzą podejrzenia, iż może on zostać użyty w celach przestępczych.
  3. Jakie kroki zostały podjęte aby zapobiegać popełnianiu aktów terroru?
    Zgodnie z prawem z dn. 6 kwietnia 1990 r. o Straży Granicznej, szef tej służby jest odpowiedzialny za wykrywanie i zapobieganie aktom terroru oraz innym przestępstwom zagrażającym bezpieczeństwu narodowemu, tj. handlowi bronią, materiałami wybuchowymi czy materiałami rozszczepialnymi. 3 października 2001 r. podpisano umowę pomiędzy Rządem RP a biurem policji europejskiej Europol o współpracy w zwalczaniu przestępczości, w tym także terroryzmu. Polska przywiązuje wielką wagę do wymiany informacji z partnerami z NATO, tak aby w przyszłości udało się zminimalizować ryzyko powtórzenia się wydarzeń podobnych do tych z 11 września 2001 r.
  4. Czy istnieją uregulowania prawne w prawie imigracyjnym pozwalające na wydalenie lub zakaz wjazdu na terytorium RP osób podejrzanych o współpracę z terrorystami?
    Zostało to uregulowane prawem o obcych z dn. 25 lipca 1992 r., Art. 8 par. 1 tego prawa pozwala odmówić wizy osobie podejrzanej o współpracę z terrorystami.
  5. Czy istnieją procedury prawne pozwalające powstrzymać przeprowadzanie aktów terroru z terytorium RP skierowanych przeciwko innemu państwu?
    Zastosowanie znajduje tutaj art. 258 Kodeksu Karnego - przestępstwa przeciwko dobru publicznemu.
  6. Jaki jest stopień ratyfikacji konwencji antyterrorystycznych ?
    Polska nie wprowadziła jeszcze w życie czterech konwencji:
    • Konwencja o zwalczaniu terrorystycznych zamachów bombowych, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 15 grudnia 1997 r. Konwencja została podpisana przez Polskę 14 lipca 1999 r. W styczniu 2003 r. Sejm upoważnił prezydenta do ratyfikacji Konwencji.
    • Konwencja o zwalczaniu finansowania terroryzmu, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 9 grudnia 1999 r. Proces jej ratyfikacji trwa.
    • Protokół o zwalczaniu bezprawnych aktów wobec lotnisk służących międzynarodowemu lotnictwu cywilnemu (1988 r.)
    • Konwencja o znakowaniu plastikowych substancji wybuchowych w celach ich detekcji, podpisana w Montrealu 1 marca 1991 r.
    Następujące konwencje zostały wprowadzone w życie:
    • Protokół o zwalczaniu bezprawnych aktów przeciwko stałym platformom zlokalizowanym na szelfie kontynentalnym (1988 r.)
    • Konwencja o przeciwdziałaniu bezprawnym czynom przeciwko bezpieczeństwu żeglugi morskiej (1988 r.)
    • Konwencja o ochronie materiałów nuklearnych (1980 r.)
    • Konwencja o zakazie brania zakładników (1979 r.)
    • Europejska konwencja o zwalczaniu terroryzmu (1977 r.)
    • Konwencja o zapobieganiu i karaniu za przestępstwa wobec osób korzystających z ochrony międzynarodowej (1973 r.)
    • Konwencja o zwalczaniu bezprawnych czynów przeciwko bezpieczeństwu lotnictwa cywilnego (1971 r.)
    • Konwencja o zwalczaniu bezprawnego zawładnięcia statkami powietrznymi (1970 r.)
    • Konwencja o przestępstwach i innych bezprawnych aktach dokonanych na pokładzie samolotu (1963 r.)

Polska podpisała i wdrożyła następujące konwencje:

(stan prawny na dzień 15 kwietnia 2013 r.)
  • Konwencja Rady Europy o zapobieganiu terroryzmowi, sporządzona w Warszawie dnia 16 maja 2005 r. W Polsce weszła w życie 1 sierpnia 2008 r.
  • Konwencja Rady Europy o praniu, ujawnianiu, zajmowaniu i konfiskacie dochodów pochodzących z przestępstwa oraz o finansowaniu terroryzmu, sporządzona w Warszawie dnia 16 maja 2005 r. W Polsce weszła w życie 1 maja 2008 r.
  • Międzynarodowa konwencja o zwalczaniu aktów terroryzmu jądrowego, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w dniu 13 kwietnia 2005 r. W Polsce weszła w życie 8 maja 2010 r.
  • Międzynarodowa Konwencja o zwalczaniu finansowania terroryzmu, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w dniu 9 grudnia 1999 r. W Polsce weszła w życie 26.10.2003 r.
  • Międzynarodowa Konwencja ONZ o zwalczaniu terrorystycznych ataków bombowych, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w dniu 15 grudnia 1997 r. W Polsce weszła w życie 4 marca 2004.
  • Konwencja w sprawie znakowania plastikowych materiałów wybuchowych w celu ich wykrywania, podpisana w Montrealu dnia 1 marca 1991 r. W Polsce weszła w życie 25 listopada 2006 r.
  • Konwencja w sprawie przeciwdziałania bezprawnym czynom bezpieczeństwu żeglugi morskiej, sporządzona w Rzymie dnia 10 marca 1988r. W Polsce weszła w życie 1 marca 1992 r.
  • Protokół w sprawie przeciwdziałania bezprawnym czynom przeciwko bezpieczeństwu stałych platform umieszczonych na szelfie kontynentalnym, sporządzony w Rzymie dnia 10 marca 1988 r. W Polsce weszła w życie 1 marca 1992 r.
  • Protokół o zwalczaniu bezprawnych czynów przemocy w portach lotniczych obsługujących międzynarodowe lotnictwo cywilne, uzupełniający Konwencję o zwalczaniu bezprawnych czynów skierowanych przeciwko bezpieczeństwu lotnictwa cywilnego podpisaną w Montrealu dnia 23 września 1971 r., sporządzony w Montrealu dnia 24 lutego 1988 r. W Polsce weszła w życie 11 września 2004 r.
  • Konwencja o ochronie fizycznej materiałów jądrowych wraz z załącznikami i i II, otwarta do podpisu w Wiedniu i Nowym Jorku w dniu 3 marca 1980r. W Polsce weszła w życie 8 lutego 1987r.
  • Międzynarodowa Konwencja przeciwko braniu zakładników, sporządzona w Nowym Jorku dnia 18 grudnia 1979. W Polsce weszła w życie 24 czerwca 2000 r.
  • Europejska konwencja o  zwalczaniu terroryzmu, sporządzona w Strasburgu dnia 27 stycznia 1977 r. W Polsce weszła w życie 1 maja 1996 r.
  • Konwencja o  zapobieganiu przestępstwom i  karaniu sprawców przestępstw przeciwko osobom korzystającym z ochrony międzynarodowej, w tym przeciwko dyplomatom, sporządzona w Nowym Jorku dnia 14 grudnia 1973 r. W Polsce weszła w życie 13 stycznia 1983 r.
  • Konwencja o  zwalczaniu bezprawnych czynów skierowanych przeciwko bezpieczeństwu lotnictwa cywilnego, sporządzona w Montrealu dnia 23 września 1971 r. W Polsce weszła w życie 27 lutego 1975 r.
  • Konwencja o zwalczaniu bezprawnego zawładnięcia statkami powietrznymi, sporządzona w Hadze dnia 16 grudnia 1970 r. W Polsce weszła w życie 20 kwietnia 1972 r.
  • Konwencja w sprawie przestępstw i niektórych innych czynów popełnionych na pokładzie statków powietrznych, sporządzona w Tokio dnia 14 września 1963 r. W Polsce weszła w życie 16 czerwca 1971 r.

Oczekują na wejście w życie:

  • Protokół zmieniający do Europejskiej konwencji o zwalczaniu terroryzmu, sporządzonej w Strasburgu dnia 27 stycznia 1977 r., sporządzony w Strasburgu dnia 15 maja 2003 r.
  • Międzynarodowa konwencja o zwalczaniu aktów terroryzmu jądrowego, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w dniu 13 kwietnia 2005 r. Konwencja została podpisana w imienny RP w dniu 14 września 2005.

Ustalenia Międzynarodowej Konferencji w sprawie Zwalczania Terroryzmu

W listopadzie 2001 r. Polska była gospodarzem Międzynarodowej Konferencji w sprawie Zwalczania Terroryzmu.

Uczestnicy omówili inicjatywy współpracy regionalnej, które mają być podjęte w ramach walki z terroryzmem międzynarodowym. Udzielili poparcia działaniom NATO i  Unii Europejskiej, wyrażając wolę, gotowość i  zaangażowanie we współpracę. Ponadto ustalili, że zarekomendują swoim rządom i  udzielą zdecydowanego wsparcia następującym inicjatywom i instrumentom (w obszarach wywiadu, współpracy policji, eliminacji źródeł finansowania terroryzmu):

  1. Wyrażenie zainteresowania pogłębioną współpracą umożliwiającą szybką i skuteczną wymianę informacji na temat możliwych źródeł międzynarodowego terroryzmu oraz na temat zagrożenia terrorystycznego, a także lepsze wykorzystanie punktów kontaktowych umiejscowionych przy instytucjach międzynarodowych lub wykorzystanie działalności oficerów łącznikowych.
  2. Gotowość przyjęcia i  propagowania form i  metod walki z terroryzmem międzynarodowym, zgodnie z rozporządzeniami Unii Europejskiej i rezolucjami Rady Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych: 
    1. w dziedzinie ustawodawstwa, instytucji i gospodarki: przyjęcie procedur i instrumentów (zbieżnych lub identycznych z  procedurami EUROPOLU, zmierzających do przyjęcia zaleceń Zespołu Zadaniowego ds. Finansów - FATF i Grupy Egmont) w celu zwalczania prania pieniędzy (współpraca pomiędzy wyspecjalizowanymi instytucjami skarbowymi i celnymi), zwalczania przemytu narkotyków (współpraca policji i innych służb państwowych) oraz intensyfikacji współpracy międzynarodowej pomiędzy tymi służbami;
    2. w dziedzinie wymiany informacji i wywiadu: wzmocnienie dwustronnej i wielostronnej współpracy pomiędzy państwami koalicji antyterrorystycznej. Obok istniejących dwustronnych mechanizmów współpracy, będziemy wspólnie badać i analizować działania terrorystyczne, włączając w to również wspólne gromadzenie, weryfikację i wymianę informacji i danych archiwalnych, przyczyniając się jednocześnie do wypracowania jednolitej definicji “terroryzmu międzynarodowego". Uczestnicy będą dzielić się swoimi doświadczeniami i wiedzą o krajach i grupach zaangażowanych w międzynarodowy terroryzm;
    3. w dziedzinie przepływu osób, towarów i informacji: w oparciu o obecne propozycje Unii Europejskiej, wypracowanie jednolitych metod kontroli paszportowej i odprawy celnej (współpraca pomiędzy służbami granicznymi i imigracyjnymi oraz policją), włączając w to ochronę przed nielegalną migracją i przepływem grup ekstremistycznych przez terytoria Państw Uczestników
    4. w dziedzinie instytucjonalnej: lepsze wykorzystanie istniejących ram współpracy, tj. Regionalnego Centrum na rzecz Zwalczania Przestępczości Przekraczającej Granice - SECI i innych instytucji wielostronnych.
  3. Poparcie inicjatywy zwołania Konferencji na temat Tolerancji i Kształcenia dla Wielokulturowości. Celem długofalowym Konferencji jest poznanie i koordynacja działalności placówek akademickich i organizacji pozarządowych, które służą krzewieniu tolerancji;
  4. Rozpatrzenie możliwości utworzenia Międzynarodowego Instytutu Badań nad Terroryzmem;
  5. Rozważenie ustanowienia Fundacji Pomocy Ofiarom Terroryzmu na Świecie, która mogłaby także wspierać badania nad terroryzmem.
  6. Wymiana doświadczeń w zakresie szkolenia jednostek antyterrorystycznych i służb ratowniczych. Biorąc pod uwagę realizowane już obecnie międzynarodowe szkolenia służb antyterrorystycznych, uczestnicy zdecydowali się rozważyć możliwość utworzenia Centrum Szkoleniowego dla takich jednostek i służb z krajów uczestniczących w Warszawskiej Konferencji. Program Centrum byłby oparty na doświadczeniach wyspecjalizowanych jednostek antyterrorystycznych krajów Euroatlantyckiej Rady Partnerstwa i OBWE.
  7. Wdrażanie systemu monitorowania problematyki związanej z terroryzmem międzynarodowym. Wyznaczone osoby i instytucje dokonają przeglądu i będą składać swoim szefom państw i odpowiednim władzom regularne sprawozdania o postępach w zwalczaniu terroryzmu międzynarodowego.

Zobacz także:

Third Review of the United Nations Global Counter-terrorism Strategy Statements of Ambassador Witold Sobków at the Third Review of the United Nations Global Counter-terrorism Straregy
http://www.nowyjorkonz.msz.gov.pl/en/poland_in_the_un/speeches_and_documents/ 3_review_un_global_counter_terrorism_strategy

Statement by Ambassador Ryszard Sarkowicz at the United Nations open debate on countering terrorism
http://www.nowyjorkonz.msz.gov.pl/en/poland_in_the_un/speeches_and_documents/counter_terrorism

Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego (Wykaz podstawowych polskich przepisów prawa odnoszących się do zagadnienia zwalczania terroryzmu
http://www.abw.gov.pl/portal/pl/60/287/Akty_prawne_odnoszace_sie_do_zagadnienia_terroryzmu.html

Dokument opracowany przez Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie, na podstawie materiałów ONZ, kwiecień 2013 r.