Utrzymanie pokoju - peacekeeping
Granice między zapobieganiem konfliktom (conflict prevention), tworzeniem pokoju (peacemaking), utrzymaniem pokoju (peacekeeping), budowaniem pokoju (peacebuilding) oraz wymuszeniem pokoju (peace enforcement) ulegają zatarciu. Rzadko kiedy operacje pokojowe realizują tylko jeden typ zadań.
Utrzymanie pokoju jest jednym z działań podejmowanych przez Organizację Narodów Zjednoczonych w celu utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Misje utrzymania pokoju (peacekeeping missions, peacekeeping operations) podejmują działania w wyjątkowo niebezpiecznych i trudnych warunkach.
Oficerowie indonezyjskiego kontyngentu Łączonej Operacji
Unii Afrykańskiej i Narodów Zjednoczonych w Darfurze - UNAMID.
Głównym zadaniem takich operacji jest nadzorowanie przestrzegania zawieszenia broni oraz udzielanie pomocy we wdrażaniu porozumienia pokojowego zawartego przez strony konfliktu. Bardzo często misje utrzymania pokoju spełniają także aktywną rolę w działaniach na rzecz tworzenia pokoju (peacemaking) lub w początkowym etapie budowania pokoju (peacebuilding). Ułatwiają przebieg procesu politycznego, chronią ludność cywilną, wspomagają rozbrojenie, demobilizację oraz reintegrację byłych kombatantów ze społeczeństwem. Do ich obowiązków może również należeć udzielanie pomocy przy organizacji wyborów, ochrona i promowanie praw człowieka, a także wspieranie procesu przywracania rządów prawa.
Sukces operacji utrzymania pokoju nigdy nie jest pewny, ponieważ decyduje o nim wiele czynników, takich jak: sytuacja geopolityczna, postawa zwaśnionych stron czy zakres mandatu udzielonego misji. Jednakże wysoka skuteczność operacji utrzymania pokoju została wielokrotnie potwierdzona w różnych krajach, a także doceniona przez społeczność międzynarodową poprzez przyznanie w 1988 r. Pokojowej Nagrody Nobla.
29 maja jest obchodzony jako Międzynarodowy Dzień Uczestników Misji Pokojowych ONZ.
Zobacz również
Pokojowa Nagroda Nobla dla Organizacji Narodów Zjednoczonych
http://www.unic.un.org.pl/nagroda_nobla/
International Day of United Nations Peacekeepers
http://www.un.org/en/peacekeeping/operations/pkday.shtml
Zasady
Misje utrzymania pokoju działają w oparciu o trzy zasady:
Żołnierz brazylijskiego batalionu Misji Stabilizacyjnej ONZ na Haiti - MINUSTAH.
- Zgoda stron konfliktu
Operacje peacekeeping są podejmowane jedynie za zgodą głównych stron konfliktu. W przypadku braku takiego przyzwolenia, Organizacja ryzykuje utratą bezstronności w sporze i nie może efektywnie realizować celu, którym jest utrzymanie pokoju.
- Bezstronność
Bezstronność w sporze jest konieczna dla zachowania zgody między stronami konfliktu oraz prowadzenia współpracy. Bezstronność operacji pokojowej nie powinna być mylona z neutralnością lub brakiem działania. Operacja pokojowa dla swej efektywności musi być przede wszystkim obiektywna.
- Zakaz użycia siły poza przypadkami obrony własnej oraz w obronie mandatu misji
Peacekeeping nie jest metodą służącą do wymuszenia pokoju. Uczestnicy takiej misji mogą stosować siłę jedynie w przypadku samoobrony, obrony mandatu misji i ludności cywilnej, zwłaszcza w sytuacji, kiedy państwo, na którego terytorium odbywa się misja, nie jest w stanie zapewnić bezpieczeństwa. Użycie siły przez uczestników operacji pokojowej zawsze powinno być uważane za środek ostateczny.
Zobacz również
Principles of UN peacekeeping
http://www.un.org/en/peacekeeping/operations/principles.shtml
Zadania
Członkowie jordańskiego batalionu pomagają w ratowaniu dzieci z domu dziecka.
Do zadań misji utrzymania pokoju należy:
- niedopuszczenie do wybuchu konfliktu zbrojnego oraz zapobieganie rozprzestrzenianiu się konfliktów poza granice danego państwa
- stabilizacja sytuacji po wprowadzeniu zawieszenia broni oraz zapewnienie właściwych warunków dla osiągnięcia trwałego porozumienia przez strony
- zapewnienie pomocy przy wprowadzaniu w życie porozumienia pokojowego
- wspieranie państw i rejonów w przejściu do stabilnego systemu sprawowania władzy opartego na zasadach demokracji, praworządności i wspierającego rozwój ekonomiczny
Każda misja utrzymania pokoju jest inna. Rada Bezpieczeństwa ONZ przyznaje mandat misjom, w którym określa ich zadania.
Misje peacekeeping są prowadzone we wciąż zmieniających się warunkach społecznych, ekonomicznych i politycznych. Muszą być elastyczne, aby mogły dostosować się do nowych wyzwań. Współczesne misje utrzymania pokoju często prowadzą działania, którymi zajmują się misje budowania pokoju (peacebuilding missions). Są to:
- rozbrojenie, demobilizacja i reintegracja ze społeczeństwem byłych kombatantów
- rozbrajanie min
- reforma sektora bezpieczeństwa i systemu praworządności
- ochrona i promowanie praw człowieka
- udzielanie pomocy przy organizacji wyborów
- wspieranie odbudowy autorytetu władz państwa
- wspieranie odbudowy kraju i rozwoju społeczno-ekonomicznego
Zobacz również
Peacekeeping issues
http://www.un.org/en/peacekeeping/issues/
Mandates and the legal basis for peacekeeping
http://www.un.org/en/peacekeeping/operations/pkmandates.shtml
Rola Rady Bezpieczeństwa
Obrady Rady Bezpieczeństwa.
Zgodnie z postanowieniami Karty Narodów Zjednoczonych głównym organem odpowiedzialnym za utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa jest Rada Bezpieczeństwa.
Misje pokojowe ONZ są tworzone na mocy rezolucji Rady Bezpieczeństwa. Rezolucja określa mandat misji oraz jej wielkość. Ponadto Rada Bezpieczeństwa nadzoruje działalność operacji pokojowych. W tym celu członkowie Rady obradują na sesjach, podczas których omawiają działalność poszczególnych misji oraz analizują okresowe raporty składane przez Sekretarza Generalnego ONZ.
Rada Bezpieczeństwa postanawia kiedy i gdzie ma powstać misja pokojowa oraz decyduje o przedłużeniu, zakończeniu lub wprowadzeniu zmian do mandatu misji. Decyzje Rady Bezpieczeństwa są wiążące, a państwa członkowskie ONZ są zobligowane do ich wykonania. Pozostałe organy ONZ mogą przedstawiać państwom członkowskim rekomendacje w danym zakresie.
Zobacz również
Role of the Security Council
http://www.un.org/en/peacekeeping/operations/rolesc.shtml
Rola Zgromadzenia Ogólnego
Zgromadzenie Ogólne ONZ nie podejmuje decyzji politycznych w sprawie powoływania czy zakończenia działań misji pokojowych, jednakże odgrywa kluczową rolę w sprawie ich finansowania.
Debata ogólna 63. sesji Zgromadzenia Ogólnego.
Zgodnie z 17 art. Karty Narodów Zjednoczonych wszystkie państwa członkowskie ONZ są zobowiązane do płacenia ustalonej składki na misje pokojowe. Jej wysokość jest ustalana przez Zgromadzenie Ogólne według złożonego wzoru uzgodnionego przez państwa członkowskie. Głównym wskaźnikiem, branym pod uwagę przy wyliczaniu składki, jest wysokość PKB na jednego mieszkańca. Ponadto stali członkowie Rady Bezpieczeństwa (Chiny, Francja, Rosja, Stany Zjednoczone i Wielka Brytania) są zobowiązani do płacenia większej kwoty pieniędzy z uwagi na ich szczególną odpowiedzialność za utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.
Zgromadzenie Ogólne, przy pomocy Piątego Komitetu (Komitet Administracyjny i Budżetowy), zatwierdza oraz nadzoruje budżet misji pokojowych. Wysokość budżetu misji zależy od jej wielkości, powierzonych zadań oraz przewidywanego wyposażenia.
Zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych Zgromadzenie Ogólne nie prowadzi debaty ani nie udziela rekomendacji w sprawach pokoju i bezpieczeństwa, jeżeli są one przedmiotem obrad Rady Bezpieczeństwa.
Zobacz również
Role of the General Assembly
http://www.un.org/en/peacekeeping/operations/rolega.shtml
Departament Operacji Pokojowych
Departament Operacji Pokojowych (Department of Peacekeeping Operations – DPKO) współpracuje z państwami oraz wspiera wysiłki Sekretarza Generalnego ONZ na rzecz zapewnienia międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. DPKO doradza misjom utrzymania pokoju w sprawach politycznych oraz w podejmowaniu konkretnych działań. Utrzymuje kontakt ze stronami konfliktu zbrojnego, pomagając misjom w wykonywaniu zadań określonych mandatem. Współpracuje również z Radą Bezpieczeństwa oraz państwami, które wysyłają żołnierzy na misje pokojowe, a także z państwami, które wspomagają je finansowo.
Personel wojskowy i cywilny Departamentu Operacji Pokojowych.
DPKO jest odpowiedzialne za przygotowywanie rocznych raportów, publikacji i innych dokumentów. Co miesiąc publikuje:
- UN Peacekeeping Fact Sheet, dokument omawiający najważniejsze informacje i dane dotyczące trwających operacji pokojowych
- dokumenty zawierające dane statystyczne odnośnie liczby żołnierzy i policjantów wysyłanych na misje pokojowe przez państwa członkowskie
- dokumenty zawierające dane statystyczne na temat ilości osób poległych. Dane są uporządkowane według lat, narodowości, misji, przyczyny śmierci oraz funkcji
- dokumenty zawierające dane statystyczne dotyczące liczby kobiet i mężczyzn biorących udział w operacjach pokojowych
DPKO przygotowuje również poradniki dla uczestników misji pokojowych na temat strategii i zasad postępowania.
Zobacz również
Department of Peacekeeping Operation
http://www.un.org/en/peacekeeping/about/dpko/