Sudan i Sudan Południowy
(konflikt w Darfurze i Kordofanie Południowym)

Na początku 2003 roku wybuchł konflikt w Darfurze położonym w zachodniej części Sudanu. Stanowiące większość w tym regionie ludy murzyńskie zażądały dla siebie podobnych praw które przysługiwały ludności arabskiej. Dwie główne siły rebelianckie: Armia Wyzwolenia Sudanu (Sudan People's Liberation Army/Movement- SLA/M) oraz Ruch Sprawiedliwości i Równości (Justice and Equality Movement - JEM) oskarżyły rząd w Chartumie o faworyzowanie arabskich nomadów kosztem murzyńskich rolników. Do walk z rebeliantami rząd w Chartumie zrekrutował składającą się głównie z Arabów armię Dżandżałidów (Janjaweed).

Według szacunków ONZ od 2003 r. w Darfurze zginęło co najmniej 300 000 ludzi, a 2,7 miliona osób opuściło swoje domostwa uciekając przede wszystkim do pobliskiego Czadu. Jan Egeland, były Zastępca Sekretarza Generalnego NZ ds. Humanitarnych, nazwał Darfur największym kryzysem humanitarnym współczesnych czasów.

Rozmowy pokojowe między walczącymi stronami w Darfurze toczą się już od 2003 roku. Pewna szansa na rozwiązanie konfliktu w Darfurze pojawiła się 9 listopada 2004 r. Rząd i siły rebelianckie podpisały w Abuja w Nigerii dwa protokoły dotyczące polepszenia sytuacji humanitarnej i bezpieczeństwa w Darfurze.

Podejmowane przez Unię Afrykańską oraz międzynarodowych partnerów, w tym ONZ, próby zmierzające do rozwiązania konfliktu zakończyły się podpisaniem 5 maja 2006 roku porozumienia pokojowego (Darfur Peace Agreement - DPA). Mimo iż w rozmowach pokojowych uczestniczyły wszystkie strony konfliktu, porozumienie podpisał tylko rząd Sudanu oraz jedna z frakcji Armii Wyzwolenia Sudanu (Sudan Liberation Movement /Army). Porozumienie poruszało takie kwestie jak podział władzy i dóbr, zawieszenie broni, czy bezpieczeństwo.

Pomimo podpisania porozumienia pokojowego w 2006 r. sytuacja w Darfurze nie uległa poprawie. W pierwszych tygodniach po zawarciu pokoju doszło do starć między sygnatariuszami porozumienia, a jego przeciwnikami. Codziennością stały się ataki na ludność cywilną, personel misji humanitarnych oraz żołnierzy sił pokojowych. Utrudniały one dostarczanie pomocy co najmniej 250 tysiącom osób. W lutym 2010 r. w Chartumie podpisano kolejne porozumienie w sprawie wstrzymania ognia w Darfurze. Tym razem sygnatariuszem był, obok rządu sudańskiego, przywódca rebelianckiego Ruchu Sprawiedliwości i Równości. Jednak już w maju, po zerwanych negocjacjach, konflikt znów się nasilił. W samym tylko grudniu 2010 r. z Darfuru uciekło 45 000 osób.

Narody Zjednoczone we współpracy z organizacjami pozarządowymi od lat prowadzą operacje humanitarne w Darfurze. Jednak toczące się walki utrudniają dostarczanie pomocy do niektórych obszarów Darfuru. W 2009 r. prezydent Sudanu – Omar al-Bashir – został oskarżony o współudział w ludobójstwie. Międzynarodowy Trybunał Karny wydał nakaz jego aresztowania. W odwecie za oskarżenie, prezydent Sudanu zdecydował o wydaleniu z kraju pracowników humanitarnych organizacji pozarządowych. Jeszcze w lutym 2009 r. na terenie Sudanu działało 137 takich organizacji, podczas gdy w październiku 2010 r. liczba ta zmniejszyła się do 66. Miliony ludzi zostało pozbawionych żywności, wody i opieki medycznej. W październiku 2010 r. Światowy Program Żywnościowy pomagał około 93% potrzebującym. Miesiąc później pomoc docierała już tylko do 87% ludności darfurskiej.

17 stycznia 2007 r. przedstawicielstwa agend NZ mieszczących się w Sudanie podpisały Wspólne oświadczenie w sprawie Darfuru, w którym zwracają uwagę na tragiczną sytuację w rejonie Darfuru, przemoc wobec pracowników humanitarnych i pilną potrzebę poprawy bezpieczeństwa ludności cywilnej. 31 lipca 2007 r. Rada Bezpieczeństwa ONZ uchwaliła rezolucję S/RES/1769 na mocy której utworzona została misja pokojowa w Darfurze - African Union/UN Hybrid operation in Darfur (UNAMID). UNAMID odpowiada m.in. za ochronę ludności cywilnej, dostarczanie pomocy humanitarnej i kontrolowanie sytuacji w Darfurze. Po przeprowadzeniu wielu rozmów z rządem Sudanu, w 2011 r. rozpoczęła się operacja tymczasowa, „Spring Basket”, której celem jest zabezpieczenie przez żołnierzy UNAMID dostępu pracowników humanitarnych do tych części Darfuru, do których dostęp jest niemożliwy lub utrudniony.

14 lipca 2011 r. w Doha podpisano kolejne porozumienie - Doha Document for Peace in Darfur (DDPD) - między rządem Sudanu a Ruchem Sprawiedliwości i Wolności (Liberation and Justice Movement - LJM), w którym strony zobowiązały się do wypracowania podstawowych założeń trwałego zawieszenia broni i całościowego porozumienia pokojowego. Rada Bezpieczeństwa ONZ przedłużyła mandat UNAMID. Sytuacja wciąż nie jest ustabilizowana. 1,8 miliona osób wewnętrznie przesiedlonych nie wróciło do swoich domostw. „Pokój musi nastąpić już teraz, ponieważ mieszkańcy Darfuru cierpieli zbyt wiele i zbyt długo” - powiedział Ibrahim Gambari, szef UNAMIDu.

Zobacz również:

Wspólne oświadczenie w sprawie Darfuru
http://www.unic.un.org.pl/sudan/index.php?news=2209