Tło historyczne
1917-1947 Kwestia Palestyny stała się międzynarodowym problemem pod koniec I Wojny Światowej, wraz z rozpadem Tureckiego Imperium Osmańskiego. Palestyna była jednym z arabskich terytoriów osmańskich, które zostały objęte administracją Wielkiej Brytanii na podstawie upoważnień Systemu Mandatowego przyjętego przez Ligę Narodów. Palestyński mandat nie ograniczał się tylko do "świadczenia administracyjnej pomocy i doradztwa". Jego głównym celem było wdrożenie "Deklaracji Balfour" (Balfour Declaration) przyjętej przez rząd brytyjski w 1917 roku. Dokument ten wyrażał poparcie dla "ustanowienia w Palestynie miejsca dla narodu żydowskiego".
W latach 1922 - 1947 nastąpiła imigracja żydowskiej ludności na dużą skalę, głównie z Europy Wschodniej, m.in. w związku z nazistowskimi prześladowaniami w latach 30. Palestyńskie dążenia do niezależności i sprzeciw wobec żydowskiej imigracji doprowadziły w 1937 roku do powstania zbrojnego. Terroryzm i przemoc z obu stron były kontynuowane od czasów II Wojny Światowej. Wielka Brytania próbowała rozwiązać konflikt między ludnością żydowską a palestyńską, w 1947 roku problem ten został przekazany Narodom Zjednoczonym.
1947-1977 Po analizie różnych alternatyw ONZ zaproponowała podział Palestyny na dwa niepodległe państwa: Palestynę Arabską i Państwo Żydowskie. Jerozolimie nadano międzynarodowy status (rezolucja Zgromadzenia Ogólnego A/RES/181(II) z 1947 r.). Państwo Żydowskie ogłosiło niepodległość i powstanie Izraela. w 1948 roku w wyniku wojny zajęło ono 77% terytoriów Palestyny oraz większą część Jerozolimy. Ponad połowa rdzennej ludności palestyńskiej uciekła lub została wysiedlona. Jordania i Egipt okupowały pozostałe części terytorium, które na mocy wyżej wymienionej rezolucji miały stanowić Palestynę Arabską - kraj, który nigdy nie powstał.
W roku 1967 wybuchła wojna. Izrael zajął terytoria Palestyny będące pod kontrolą Jordanii i Egiptu (Zachodni Brzeg Jordanu i Strefa Gazy). Rezolucja Rady Bezpieczeństwa (S/RES/242 z dnia 22 listopada 1967) wezwała Izrael do wycofania się z terytoriów zajętych tego roku.
W 1974 roku Zgromadzenie Ogólne potwierdziło niezbywalne prawa narodu palestyńskiego do samostanowienia, niezależności narodowej i suwerenności oraz powrotu do domostw. Rok później Zgromadzenie Ogólne ustanowiło Komitet ds. Realizacji Niezbywalnych Praw Narodu Palestyńskiego (Committee on the Exercise of the Inalienable Rights of the Palestinian People). Zgromadzenie Ogólne NZ przyznało Organizacji Wyzwolenia Palestyny (OWP) status obserwatora przy Zgromadzeniu oraz przy innych międzynarodowych konferencjach działających pod auspicjami Organizacji Narodów Zjednoczonych.
1977-1990 W czerwcu 1982 roku Izrael zaatakował Liban z zamiarem likwidacji OWP. w wyniku zawieszenia broni OWP wycofało wojska z Bejrutu, które przeniosły się do sąsiednich krajów. Mimo gwarancji bezpieczeństwa udzielonych dla tysięcy uchodźców palestyńskich pozostałych w Libanie w obozach Sabra i Shatila, dokonano masakry uchodźców na dużą skalę.
We wrześniu 1983 r., Międzynarodowa Konferencja w Kwestii Palestyny (International Conference on the Question of Palestine) przyjęła między innymi Deklarację Genewską (Geneva Declaration) zawierającą następujące zasady:
- przeciwstawienie się i odrzucenie powstawania osiedli na ziemiach okupowanych jak i działań podjętych przez Izrael w celu zmiany statusu Jerozolimy,
- prawo wszystkich państw w regionie do istnienia w bezpiecznych i uznanych przez społeczność międzynarodową granicach, do życia w bezpieczeństwie i z poszanowaniem sprawiedliwości dla wszystkich ludzi,
- uznanie słusznych, niezbywalnych praw narodu palestyńskiego.
W grudniu 1987 r. wybuchło palestyńskie masowe powstanie przeciw izraelskiej okupacji (intifada). Metody stosowane przez izraelskie siły zbrojne w czasie powstania spowodowały znaczne straty wśród palestyńskiej ludności cywilnej.
Dzieci intifady 1987-1993. Młodzież palestyńska w obozie uchodźców w Jerozolimie, Zachodni Brzeg
Proces pokojowy Konferencja Pokojowa w sprawie Bliskiego Wschodu (Peace Conference on the Middle East), zwołana w Madrycie w 1991 roku, miała na celu osiągnięcia sprawiedliwego, trwałego i kompleksowego porozumienia pokojowego. Bezpośrednie negocjacje prowadzone były dwutorowo: między Izraelem i państwami arabskimi oraz między Izraelem i Palestyńczykami (rezolucja Rady Bezpieczeństwa S/RES/2421967 r. oraz S/RES/338 z 1973 r.). Seria kolejnych negocjacji doprowadziła do wzajemnego uznania między rządem państwa Izrael i OWP reprezentującym naród palestyński. W Waszyngtonie 13 września 1993 doszło do podpisania przez obie strony Deklaracji Zasad na temat Tymczasowych Ustaleń Samorządowych (Declaration of Principles on Interim Self-Government Arrangements). Deklaracja i późniejsze porozumienia wykonawcze doprowadziły do częściowego wycofania wojsk izraelskich, wyborów do Palestyńskiej Rady, częściowego uwolnienia więźniów oraz utworzenia sprawnie działającej administracji na obszarach palestyńskiego samorządu.
Zaangażowanie ONZ ma zasadnicze znaczenie dla procesu pokojowego w tym rejonie. ONZ odegrała rolę strażnika przestrzegania prawa międzynarodowego. Organizacja pozyskiwała i dostarczała również międzynarodową pomoc. W latach 2000 - 2001 Izraelczycy i Palestyńczycy przeprowadzili rozmowy na temat ostatecznego porozumienia w sprawie statusu, jednak nie osiągnięto definitywnego rozwiązania.
Od 2000 roku W 2000 roku nastąpił wybuch drugiej intifady. Nowa sytuacja przyniosła ogromne straty w ludziach, ponowną okupację terytoriów palestyńskich, najazdy wojsk, zabójstwa bojowników palestyńskich, zamachy samobójcze, ostrzeliwanie ogniem i niszczenie mienia. Izrael rozpoczął budowę muru separacyjnego na Zachodnim Brzegu, który został uznany przez Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w 2004 roku za niezgodny z prawem. w 2002 r. Rada Bezpieczeństwa przyjęła rezolucję S/RES/1397 potwierdzającą powstanie dwóch państw: Izraela i Palestyny istniejących obok siebie w ramach bezpiecznych i uznanych granic. w 2003 r. na spotkaniu Kwartetu madryckiego (Kwartet bliskowschodni; Madrid Quartet, Quartet on the Middle East), w ramach którego współpracują: Organizacja Narodów Zjednoczonych, Unia Europejska, Federacja Rosyjska i Stany Zjednoczone Ameryki ustalono plan działań (Road Map) dotyczący rozwiązania dwupaństwowego. Plan został poparty przez Radę Bezpieczeństwa rezolucją S/RES/1515 z 2003 r. w 2005 r. Izrael realizując "Plan separacji" wycofał swoje wojska i osadników ze Strefy Gazy. Po wyborach do Palestyńskiej Rady Legislacyjnej w 2006 r. Kwartet zdecydował, że przy udzielaniu pomocy dla Autonomii Palestyńskiej brane będzie pod uwagę wywiązywanie się rządu z nowych zobowiązań do niestosowania przemocy, uznania Izraela oraz akceptacji wcześniejszych umów. W 2007 roku uchwalono Plan Reform i Rozwoju Autonomii Palestyńskiej na lata 2008-2010 (Palestinian Authority Reform and Development Plan - PRDP). Plan ten określa priorytety i harmonizację polityk, planów i alokacji zasobów oraz zaostrzenie dyscypliny fiskalnej.
Mimo wielu pozytywnych wydarzeń w ostatnich latach konflikt izraelsko - palestyński nadal pozostaje nierozwiązany. Izraelczycy zignorowali wyrok Trybunału Sprawiedliwości dotyczący budowy muru oraz zakładają izraelskie osiedla na Okupowanych Terytoriach Palestyńskich. Pomimo międzynarodowych wysiłków nie udało się osiągnąć długotrwałych rezultatów.
Zobacz także:
Question of Palestine http://www.un.org/Depts/dpa/qpal/
Aktualizacja listopad 2012 r.