Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości
International Court of Justice
Procedura
Trybunał wydaje wyroki w sporach międzypaństwowych oraz opinie doradcze.
Postępowanie przed sądem składa się z dwóch części - pisemnej i ustnej. Postępowanie pisemne polega na przesyłaniu sądowi i stronom za pośrednictwem sekretarza Sądu memoriału, kontr memoriału oraz replik. Postępowanie ustne, czyli rozprawa, polega na wysłuchaniu przez Sąd agentów, doradców i adwokatów, świadków i rzeczoznawców. Postępowanie ustne jest jawne. Po rozprawie następuje narada, która odbywa się przy drzwiach zamkniętych.
Sprawiedliwości (luty/marzec 2006 r.)
Podczas narady Sędziowie wydają wyrok większością głosów, a w razie równości głosów - przeważa głos przewodniczącego. Wyrok zawierający uzasadnienie odczytuje się na posiedzeniu publicznym. Sędziowie nie zgadzający się z sentencją wyroku lub jego uzasadnieniem mogą złożyć zdania odrębne. Wyrok MTS bezwzględnie wiąże strony w danej sprawie. W razie sporu co do znaczenia lub zakresu wyroku, Sąd wydaje jego właściwą interpretacje na żądanie którejkolwiek ze stron. Interpretacja wydawana jest przez Sąd w formie wyroku.
Gdy państwo nie chce wykonać zobowiązań ciążących na nim z mocy wyroku wydanego przez Trybunał, strony sporu mogą odwołać się do Rady Bezpieczeństwa ONZ. Rada może wydać zalecenie albo uchwalić zastosowanie środków koniecznych do wykonania wyroku (np. sankcje). Wyrok jest ostateczny i państwa nie maja możliwości apelacji. Jednakże w pewnych szczególnych okolicznościach sąd może dokonać rewizji wyroku.
Strona w sporze może zgłosić wniosek o rewizje tylko wówczas jeżeli:
- Wniosek opiera się na wykryciu faktu, który ma dla sprawy decydujące znaczenie
- W chwili wydania wyroku fakt ten nie był znany sadowi ani stronie, która występuje o rewizje wyroku, a nieświadomość tego faktu nie wynikała z niedbalstwa
- Wniosek o rewizje został złożony nie później niż 6 miesięcy od wykrycia nowego faktu
- Wniosek o rewizje został złożony przed upływem 10 lat od dnia wydania wyroku.
MTS wydaje opinie doradcze na żądanie Zgromadzenia Ogólnego ONZ, Rady Bezpieczeństwa oraz Rady Gospodarczej i Społecznej, a także organizacji wyspecjalizowanych. Przedmiotem opinii doradczych może być każda kwestia prawna wyłaniająca się w toku działalności wnioskodawcy. Postępowanie o wydanie opinii doradczej nie ma charakteru spornego, uczestnicy przedstawiają swoje stanowiska, najpierw w formie pisemnej, a potem ustnej. Opinia doradcza formalnie nie ma mocy wiążącej. Jest jednak autorytatywną wykładnią prawa międzynarodowego, co powoduje, że w praktyce jest traktowana jako ostateczne potwierdzenie legalności lub nielegalności zachowań będących jej przedmiotem. Sędziowie mogą zgłaszać zdania odrębne do opinii doradczych.
Wszystkie wyroki i opinie doradcze Trybunału wraz ze zdaniami odrębnymi są oficjalnie publikowane w językach angielskim i francuskim.
W latach 1946 - 2003 MTS wydał 76 orzeczeń i 24 opinie doradcze, a 21 spraw sądowych jest w toku.