Wybory Sekretarza Generalnego ONZ

Rys historyczny

1946 r. Trygve Lie - pierwszy Sekretarz Generalny ONZ.

Trygve Lie

Pierwsze wybory Sekretarza Generalnego stanowiły precedens wyznaczający obowiązujące po dziś dzień reguły doboru kandydatów i procesu wyboru osoby mającej zajmować najwyższe stanowisko w ONZ. Od samego początku funkcja Sekretarza Generalnego łączyła się z ogromnym prestiżem. Na tym stanowisku widziano tak powszechnie znane postacie jak prezydent Stanów Zjednoczonych Dwight Eisenhower czy premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill. Z czasem realia polityczne drugiej połowy lat czterdziestych XX wieku sprawiły, że rozważano mniej wybitne osobistości.

Stany Zjednoczone wysunęły kandydaturę Lestera Pearson'a - kanadyjskiego ambasadora w Stanach Zjednoczonych. Związek Radziecki odmówił poparcia Ameryki Północnej argumentując, że stanowisko powinien zająć przedstawiciel kraju, który doświadczył okrucieństw faszystowskiej okupacji w czasie II wojny światowej. Moskwa zaproponowała kandydaturę mało znanego norweskiego ministra spraw zagranicznych Trygve Lie. 1 lutego 1946 roku Trygve Lie został mianowany przez Zgromadzenie Ogólne pierwszym Sekretarzem Generalnym ONZ.


1951 r. Wybór Trygve Lie na drugą kadencję.

W 1950 roku Trygve Lie poparł interwencję ONZ w Korei. Decyzja ta spotkała się z wrogą reakcją Związku Radzieckiego, który zerwał z Sekretarzem Generalnym wszelkie kontakty. Rok później Moskwa zawetowała jego nominację na drugą kadencję proponując czterech nowych kandydatów z rozwijających się krajów. Zachodnie państwa wspierające Lie odmówiły udzielenia poparcia innej kandydaturze. Stany Zjednoczone obeszły weto Związku Radzieckiego i zaproponowały Zgromadzeniu Ogólnemu przedłużenie kadencji Trygve Lie o kolejne 3 lata. Lie napotykając ciągły opór Związku Radzieckiego ogłosił swoją rezygnację w 1952 roku.


1953 r. Dag Hammarskjöld - drugi Sekretarz Generalny ONZ.

Dag Hammarskjöld

Stany Zjednoczone wsparły kandydaturę Carlosa Romulo z Filipin popieranego przez Związek Radziecki w poprzednich wyborach. W 1953 roku Moskwa zawetowała jego kandydaturę wysuwając nową kandydatkę - Vijaya Lakshami Pandit z Indii. Ta propozycja spotkała się z kolei ze sprzeciwem Chin. Po dwóch turach głosowań członkowie Rady Bezpieczeństwa z państw zachodnich podczas nieoficjalnego spotkania zaproponowali Związkowi Radzieckiemu czterech nowych kandydatów. Troje z nich zostało odrzuconych. Czwarty kandydat, zastępca ministra spraw zagranicznych Szwecji, Dag Hammarskjöld, został zaakceptowany w kolejnym głosowaniu przez całą Radę Bezpieczeństwa.


1957 r. Wybór Daga Hammarskjöld'a na drugą kadencję

Hammarskjöld został jednogłośnie mianowany na drugą kadencję.


1961 r. U Thant - trzeci Sekretarz Generalneg ONZ.

U Thant

Po śmierci Daga Hammarskjöld'a w katastrofie lotniczej w 1961 roku, Stany Zjednoczone i Związek Radziecki rozpoczęły rozmowy dotyczące kandydatów na stanowisko nowego Sekretarza Generalnego. Oba mocarstwa zgodziły się na poparcie U Thant'a, który pełnił funkcję stałego przedstawiciela Birmy przy ONZ. Sprzeciw Francji i głosy niezadowolenia państw arabskich spowodowały, że Rada Bezpieczeństwa zarekomendowała U Thant'a na rok - pozostały okres kadencji poprzedniego Sekretarza Generalnego. W 1962 roku U Thant został jednomyślnie mianowany Sekretarzem Generalnym na kolejne cztery lata.


1966 r. Wybór U Thant'a na drugą kadencję.

U Thant został mianowany jednogłośnie na drugą kadencję.


1971 r. Kurt Waldheim - czwarty Sekretarz Generalny ONZ.

Kurt Waldheim

Na początku 1971 roku stały przedstawiciel Finlandii przy ONZ Max Jakobson i minister spraw zagranicznych Austrii Kurt Waldheim rozpoczęli kampanie mające na celu pozyskanie poparcia dla swych kandydatur. Był to nowy element w procesie wyboru Sekretarza Generalnego. Nigdy dotąd kandydaci nie przedstawiali swoich własnych kandydatur ani nie prowadzili kampanii wyborczych.

Max Jakobson był wspierany przez Stany Zjednoczone i Wielką Brytanię, ale uzyskał weto Związku Radzieckiego. Z kolei popierany przez Moskwę Kurt Waldheim, otrzymał weta od Chin i Wielkiej Brytanii. Po długotrwałych rozmowach Wielka Brytania cofnęła swoje weto, a Chiny wstrzymały się od głosu w kolejnym głosowaniu. Rada Bezpieczeństwa zarekomendowała Kurta Waldheim'a na stanowisko Sekretarza Generalnego.


1976 r. Wybór Kurta Waldheim'a na drugą kadencję.

Kurt Weldheim został zarekomendowany na kolejną kadencję po drugim głosowaniu, w którym Chiny wstrzymały się od głosu.


1981 r. Javier Perez de Cuellar - piąty Sekretarz Generalny ONZ.

Javier Perez de Cuellar

Kurt Weldheim cieszący się poparciem Stanów Zjednoczonych, Związku Radzieckiego i Wielkiej Brytanii po raz trzeci kandydował na stanowisko Sekretarza Generalnego. Chiny popierające własnego kandydata (Salim Salim z Tanzanii) w piętnastu kolejnych głosowaniach wetowały kandydaturę Kurta Weldheim'a. Po sześciu tygodniach sporów w Radzie Bezpieczeństwa obaj kandydaci wycofali się. Pozwoliło to na nominację Javiera Pereza de Cuellar'a z Peru jako kompromisowego kandydata.


1986 r. Wybór Javiera Pereza de Cuellar'a na drugą kadencję.

Javier Perez de Cuellar został jednogłośnie mianowany na drugą kadencję.


1991 r. Boutros Boutros-Ghali - szósty Sekretarz Generalny ONZ.

Boutros Boutros-Ghali

Podczas wyborów kraje afrykańskie uznały, że nadeszła kolej Afryki na zajęcie stanowiska Sekretarza Generalnego. Uzyskały poparcie Ruchu Państw Niezaangażowanych w sprawie odrzucienia każdego kandydata pochodzącego spoza Afryki w głosowaniu Zgromadzenia Ogólnego. Otrzymały również zapewnienie, że Chiny postąpią podobnie podczas głosowania w Radzie Bezpieczeństwa. Organizacja Jedności Afrykańskiej wysunęła nazwiska 6 afrykańskich kandydatów, z których tylko Egipcjanin Boutros Boutros-Ghali uzyskał większość głosów w Radzie Bezpieczeństwa i został mianowany na Sekretarza Generalnego.


1996 r. Kofi Annan - siódmy Sekretarz Generalny ONZ.

Kofi Annan

Stany Zjednoczone zarzucające Boutros Boutros-Ghali'emu zaniechanie przeprowadzenia reformy ONZ zawetowały jego wybór na drugą kadencję. Nowym Sekretarzem Generalnym został Kofi Annan z Ghany pełniący dotychczas funkcje Asystent Sekretarz Generalny do spraw Operacji Pokojowych i Podsekretarza Generalnego ONZ.


2001 r. Wybór Kofi Annan'a na drugą kadencję.

Kofi Annan został jednogłośnie mianowany na drugą kadencję.

Dokument opracowany przez Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie, lipiec 2006 r. W3C  WAI - AA