Dzieci - żołnierze

"Jest niemoralne, że dorośli chcą by dzieci walczyły w ich wojnach. ...Nie ma żadnego wytłumaczenia, żadnego przekonywującego powodu, by dzieci wyposażać w broń"

Arcybiskup Desmond M. Tutu

Większość nieletnich żołnierzy werbowana jest pod przymusem. W krajach, w których nie ma szkół i perspektyw na pracę dzieci zgłaszają się do wojska jako ochotnicy. Wstąpienie w szeregi ugrupowań militarnych daje im jedyną możliwość przeżycia, zwłaszcza w sytuacji, gdy członkowie rodziny giną w konfliktach zbrojnych. Armia zapewnia nieletnim ubranie (mundur) oraz pożywienie. Ochotnikami może również kierować chęć zemsty za okrucieństwa wyrządzone ich rodzinom i społeczności, w której się wychowali.

Dzieci, łatwe do manipulowania, posłuszne i nie znające innego życia, są doskonałym "narzędziem" w konfliktach zbrojnych. Często wykorzystywane są jako ludzkie tarcze, szpiedzy i tragarze. Wiele z nich jest porywanych i zmuszanych do walki. Dzieciom często rozkazuje się zabijanie swoich przyjaciół, którzy próbowali uciec z armii. Są także wykorzystywane seksualnie.

To właśnie broń strzelecka i lekka jest używana przez nieletnich żołnierzy. Broń tego rodzaju jest łatwa w użyciu, tak że nawet dziesięcioletnie dziecko jest w stanie się nią posługiwać.

Wydatki związane z nieletnimi żołnierzami są mniejsze niż te dotyczące dorosłych. Często jedyną zapłatą za walkę jest pożywienie.

Po zakończeniu działań wojennych dzieci trafiają na ulicę i tam się wychowują. Bez wykształcenia mają nikłe szanse na znalezienie pracy. Wojsko lub grupa partyzancka może dla nich być jedyną szansą utrzymania, a tym samym możliwością przeżycia. Tak więc dzieci nadal pozostają żołnierzami.

Umożliwienie dzieciom powrotu do życia w społeczeństwie jest jednym z głównych zadań, którymi zajmuje się ONZ. Działalność w tym zakresie nie ogranicza się do przeprowadzania demobilizacji. Programy obejmujące dzieci przewidują takie działania jak: umożliwienie nieletnim powrotu do rodzin lub umieszczenie ich w ośrodkach opiekuńczych, zapewnienie podstawowych środków do życia i kształcenia zawodowego. Jednym z głównych celów ONZ jest zapobieganie rekrutacji dzieci do wojska poprzez proponowanie im innych możliwości przeżycia przed i po wojnie.

Nie tylko ONZ zwraca uwagę na zjawisko wykorzystywania dzieci jako żołnierzy. W czerwcu 1998 r. powstała Koalicja Na Rzecz Zaprzestania Wykorzystywania Dzieci w Konfliktach Zbrojnych (The Coalition to Stop the Use of Child Soldiers), powołana przez sześć międzynarodowych, pozarządowych organizacji obrony praw człowieka, m. in. Amnesty International i Human Right Watch. Z czasem do jej prac włączyły się regionalne i narodowe instytucje ochrony praw człowieka.

25 maja w 2000 roku Zgromadzenie Ogólne NZ przyjęło Protokół Fakultatywny do Konwencji o Prawach Dziecka w sprawie udziału dzieci w konfliktach zbrojnych (Optional Protocol on the Convention on the Rights of the Child on the involvement of children in armed conflicts). Protokół zabrania rekrutowania dzieci do siedemnastego roku życia w szeregi armii oraz przewiduje, że młodociani poniżej osiemnastego roku życia nie mogą brać udziału w bezpośrednich działaniach zbrojnych. Dokument ten podpisały 94 kraje, w tym także Polska. Formalnym warunkiem wejścia w życie protokołu była jego ratyfikacja przez więcej niż 10 państw. Do 12 lutego 2001 r. uczyniło to 14 rządów, m.in. Angoli, Bangladeszu i Demokratycznej Republiki Konga.