Rada Praw Człowieka

Rada Praw Człowieka nowym organem ONZ

15 marca 2006 r. Zgromadzenie Ogólne ONZ przytłaczającą liczbą głosów uchwaliło rezolucję, na mocy której zostanie utworzona nowa Rada Praw Człowieka. Sekretarz Generalny ONZ Kofi Annan przyjął z zadowoleniem tę decyzję mówiąc, iż jest to "historyczne wydarzenie", które przyczyni się do poprawy życia milionów ludzi na całym świecie.

Za przyjęciem rezolucji opowiedziało się 170 państw członkowskich. Przeciwko były 4 państwa - Stany Zjednoczone, Izrael, Wyspy Marshalla i Palau, natomiast 3 państwa - Wenezuela, Iran i Białoruś wstrzymały się od głosowania.

"Żadne państwo nie będzie w pełni zadowolone z zapisów zawartych w poszczególnych paragrafach rezolucji, ale taki jest charakter międzynarodowych negocjacji" - stwierdził Kofi Annan w oświadczeniu wydanym 15 marca 2006 r. "Teraz rozpoczyna się właściwa praca. To, czy Rada będzie wiarygodna zależy od decyzji państw członkowskich. Jeśli w ciągu nadchodzących tygodni i miesięcy państwa będą postępowały zgodnie z zapisami rezolucji, jestem przekonany, że Rada tchnie nowe życie w nasze działania związane z ochroną praw człowieka".

Konieczność utworzenia nowego, wysoce wyspecjalizowanego organu zajmującego się ochroną praw człowieka, była niejednokrotnie podkreślana przez Sekretarza Generalnego i wymieniana jako jeden z priorytetów reform ONZ. Kwestia ta została omówiona w ubiegłorocznym raporcie "W większej wolności. Rozwój, bezpieczeństwo i prawa człowieka dla wszystkich". Przedstawiona w raporcie przez Sekretarza Generalnego propozycja utworzenia Rady Praw Człowieka jest czymś więcej niż tylko kosmetyczną zmianą i stanowi jedno z głównych wyzwań mających na celu wzmocnienie struktury ONZ.

23 lutego 2006 r., po długotrwałych negocjacjach, Jan Eliasson przewodniczący Zgromadzenia Ogólnego, zaprezentował opinii publicznej projekt rezolucji w sprawie powstania Rady Praw Człowieka, który jak określił, jest "najlepszym kompromisem". Rada ma zastąpić krytykowaną i tracącą zaufanie Komisję Praw Człowieka. Zdaniem Louise Arbour, Wysokiego Komisarza NZ ds. Praw Człowieka, utworzenie Rady wzmocni struktury zajmujące się promocją i ochroną podstawowych wolności człowieka na całym świecie, dlatego też nowa Rada zasługuje na wsparcie ze strony członków ONZ.

Zapisy zawarte w rezolucji mają pozwolić przyszłej Radzie na rozstrzyganie bardziej obiektywnie i wiarygodnie problemów związanych z naruszaniem praw człowieka na całym świecie. Ustanawiają również standardy dla nowych państw członkowskich, które będą zobligowane do zaangażowania się w promocję i ochronę praw człowieka.

Rada Praw Człowieka w przeciwieństwie do Komisji, będzie dokonywała okresowych przeglądów dotyczących przestrzegania praw człowieka we wszystkich krajach, począwszy od państw członkowskich. Żaden kraj nie zostanie pominięty. Kraje nie będą mogły już nigdy więcej wykorzystywać swojego członkostwa w najważniejszym organie ONZ zajmującym się prawami człowieka, jako tarczy służącej do blokowania zarzutów dotyczących łamania praw człowieka. Przewiduje się również zawieszanie państw członkowskich, które ewidentnie łamią prawa człowieka i systematycznie dokonują nadużyć.

Rada będzie spotykała się w ciągu całego roku na dłuższe okresy niż Komisja Praw Człowieka. Będzie miała możliwość szybszego reagowania na rozwijające się kryzysy. Zdaniem Louise Arbour, kraje naruszające prawa człowieka będą miały na uwadze, że świat obserwuje ich działania przez cały rok, a nie tylko podczas trwania 6 tygodniowej wiosennej sesji Komisji Praw Człowieka.

Do Rady Praw Człowieka wejdzie 47 państw członkowskich ONZ wybieranych na trzyletnią kadencję bezwzględną większością głosów (96 głosów) w tajnym głosowaniu Zgromadzenia Ogólnego. Skład Rady będzie ustalany według klucza geograficznego. Zgodnie z rezolucją, pierwsze wybory członków do nowej Rady Praw Człowieka odbędą się 9 maja, a pierwsza sesja rozpocznie się 19 czerwca br.

Komisja Praw Człowieka spełniła ważną rolę dając międzynarodowej społeczności Deklarację Praw Człowieka i wiele podstawowych traktatów o ochronie podstawowych wolności. Podczas swoich sesji, Komisja kierowała uwagę świata na wiele kwestii związanych z prawami człowieka. Co więcej, rozpatrywała skargi poszczególnych osób na forum międzynarodowym. Stała się tym samym jedynym organem o zasięgu światowym, gdzie przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego mogli skonfrontować się z tymi, którzy naruszają ich prawa. Nowa Rada zachowa tę ważną funkcję, przejmie również istniejący już system niezależnych obserwatorów. Wzmocni współpracę z organizacjami pozarządowymi odgrywającymi ważną rolę w promocji praw człowieka.

Jednak, jak stwierdził Sekretarz Generalny ONZ w swoim przemówieniu w lutym 2006 r., to czy Rada Praw Człowieka będzie skuteczniejsza niż dotychczasowa Komisja Praw Człowieka, zależy przede wszystkim od jej członków.

2006-03-16