Niepełnosprawność
Konwencji Praw Osób Niepełnosprawnych (13 grudnia 2006 r.)
Niesprawność (impariment) - każda utrata sprawności lub nieprawidłowość w budowie czy funkcjonowaniu organizmu pod względem psychologicznym, psychofizycznym lub anatomicznym;
Niepełnosprawność (disability) - każde ograniczenie bądź niemożność (wynikające z niesprawności) prowadzenia aktywnego życia w sposób lub zakresie uznawanym za typowe dla człowieka;
Ograniczenia w pełnieniu ról społecznych (handicap) - ułomność określonej osoby wynikająca z niesprawności lub niepełnosprawności, ograniczająca lub uniemożliwiająca pełną realizację roli społecznej odpowiadającej wiekowi, płci oraz zgodnej ze społecznymi i kulturowymi uwarunkowaniami.
Ponad 650 milionów osób na świecie jest niepełnosprawnych w następstwie psychicznych, fizycznych oraz sensorycznych niesprawności. Stanowi to około 10% całej populacji. Ludziom tym należą się równe szanse oraz takie same prawa, jakie posiadają pozostali członkowie społeczeństwa.
Organizacja Narodów Zjednoczonych zajmuje się problematyką niepełnosprawności już od 50 lat. Na mocy rezolucji 58/168 z 19 grudnia 2001 roku ustanowiono komitet ad hoc w sprawie wszechstronnej konwencji dotyczącej ochrony i promocji praw oraz godności osób niepełnosprawnych (Ad Hoc Committee on a Comprehensive and Integral International Convention on the Protection and Promotion of the Rights and Dignity of Persons with Disabilities). Komitet opracował projekt Konwencji Praw Osób Niepełnosprawnych, która została przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne NZ w dniu 13 grudnia 2006 roku. Wejdzie ona w życie po ratyfikowaniu jej przez co najmniej 20 ze 192 krajów członkowskich Organizacji Narodów Zjednoczonych. Konwencja ta jest pierwszym międzynarodowym traktatem w dziedzinie praw człowieka uchwalonym w XXI wieku.
Konwencja Praw Osób Niepełnosprawnych wypełnia zaistniałą lukę w prawie międzynarodowym dotyczącym praw człowieka. Sekretarz Generalny ONZ Kofi Annan określił ją jako "historyczne osiągnięcie dla 650 milionów niepełnosprawnych osób na całym świecie". W momencie ratyfikacji Konwencji przez państwo, będzie ono zobowiązane do równego wobec prawa traktowania osób niepełnosprawnych i ochrony ich przed wykluczeniem i marginalizacją społeczną. Konwencja zapewnia im obywatelskie i polityczne prawa, uczestnictwo w życiu społecznym, prawo do edukacji, opieki zdrowotnej, pracy i praw socjalnych. Jest też pierwszym traktatem, skupiającym się wyłącznie na osobach niepełnosprawnych, który przyznaje im wyraźne prawa.
Konwencja zwraca uwagę na cztery priorytety, które mają zapewnić równość osobom niepełnosprawnym w społeczeństwie. Są to:
- promocja praw osób niepełnosprawnych oraz poszanowanie ich godności;
- możliwość swobodnego przemieszczania się w otoczeniu wolnym od barier dla osób niepełnosprawnych, do informacji i usług komunikacyjnych;
- wspieranie organizacji zrzeszających osoby niepełnosprawne poprzez "Dobrowolny Fundusz na Rzecz Osób Niepełnosprawnych" (UN Voluntary Found on Disability). Głównym celem Funduszu jest wspieranie organizacji pozarządowych w realizacji postanowień zawartych w Konwencji. Fundusz udziela wsparcia organizacjom, których działalność skierowana jest na podnoszenie świadomości w zakresie niepełnosprawności, wymianę doświadczeń oraz rozpowszechnianie technologii ułatwiających życie osobom niepełnosprawnym;
- włączenie tematyki niepełnosprawności do wszystkich kwestii związanych z rozwojem społecznym i gospodarczym państw.