Światowy Szczyt 2005

Nowy Jork, 14-16 września 2005 r.

A/60/L.1
20 września 2005 r.

Dokument Końcowy Szczytu 2005

IV. Prawa człowieka i rządy prawa

119. Ponawiamy nasze zobowiązanie do aktywnej ochrony i propagowania wszystkich praw człowieka, rządów prawa oraz demokracji, uznając zarazem, że są one ściśle ze sobą powiązane oraz wzajemnie się wzmacniają, a przy tym należą do uniwersalnego i niepodzielnego jądra wartości i zasad Narodów Zjednoczonych. Wzywamy wszystkie organy Narodów Zjednoczonych do promowania, w zgodzie z ich zakresem kompetencji, praw człowieka oraz podstawowych wolności.

120. Uroczyście potwierdzamy wolę naszych państw wypełnienia swych zobowiązań do propagowania powszechnego poszanowania oraz przestrzegania i ochrony wszelkich praw człowieka i podstawowych wolności dla wszystkich, zgodnie z postanowieniami Karty, Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka oraz innych instrumentów odnoszących się do praw człowieka i prawa międzynarodowego. Powszechność tych praw oraz wolności nie podlega dyskusji.

Prawa człowieka

121. Potwierdzamy nasze przekonanie, iż wszystkie prawa człowieka są powszechne, niepodzielne, ściśle powiązane, współzależne oraz wzajemnie się wzmacniają, a także, że wszystkie muszą być traktowane sprawiedliwie i równoprawnie, akcentowane na równi oraz z takim samym naciskiem. Choć nie można zapominać o znaczeniu narodowych i regionalnych odmienności oraz zróżnicowanego historycznego, kulturowego i religijnego podłoża, to jednak każde państwo, niezależnie od jego systemu politycznego, ekonomicznego lub kulturowego, ma obowiązek propagowania oraz ochrony wszystkich praw człowieka i podstawowych wolności.

122. Podkreślamy odpowiedzialność ciążącą na wszystkich państwach, zgodnie z postanowieniami Karty, za poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności dla wszystkich, bez względu na rasę, kolor skóry, płeć, język lub religię, polityczne lub inne poglądy, pochodzenie narodowe lub społeczne, własność, miejsce urodzenia albo z jakiegokolwiek innego powodu

123. Wyrażamy również wolę umacniania instrumentarium Narodów Zjednoczonych w zakresie praw człowieka, mając na celu zapewnienie wszystkim ludziom możliwości skutecznego korzystania z pełni przysługujących im praw człowieka, obywatelskich, politycznych, ekonomicznych, społecznych oraz kulturalnych, włączając w to prawo do rozwoju.

124. Podjęliśmy decyzję o wzmocnieniu Biura Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw Praw Człowieka, odnotowując przy tym plan działań Wysokiego Komisarza i dążąc do umożliwienia mu efektywnego wykonywania jego mandatu oraz do skutecznej odpowiedzi na szeroki zakres wyzwań stojących przez społecznością międzynarodową w sferze praw człowieka, a zwłaszcza w zakresie pomocy technicznej oraz budowy zdolności do działania. Dlatego też zdecydowaliśmy się podwoić w ciągu pięciu lat regularny budżet Biura, by tą drogą stopniowo doprowadzić do równowagi między środkami budżetowymi a wpłatami dobrowolnymi w ramach dostępnych mu zasobów, mając równocześnie na uwadze inne priorytetowe programy dla krajów rozwijających się oraz potrzebę zatrudniania w Biurze wysoce kompetentnego personelu, finansowanego ze środków budżetowych, zróżnicowanego geograficznie oraz zrównoważonego pod względem płci. Opowiadamy się również za ściślejszą kooperacją wszystkich właściwych w zakresie praw człowieka organów Narodów Zjednoczonych, włączając w to Zgromadzenie Ogólne, Radę Gospodarczą i Społeczną oraz Radę Bezpieczeństwa.

125. Deklarujemy stanowczą wolę poprawy efektywności organów traktatowych utworzonych dla realizacji postanowień konwencji i umów poświęconych prawom człowieka, włączając w to działania służące zapewnieniu bardziej terminowego przedstawiania przez państwa raportów ze stosowania tych konwencji oraz usprawnieniu i uściśleniu procedur sprawozdawczych i pomocy technicznej dla Państw, celem wzmocnienia ich zdolności sprawozdawania, a następnie implementacji skierowanych do nich zaleceń.

126. Wyrażamy zdecydowaną chęć zintegrowania promocji i ochrony praw człowieka z politykami prowadzonymi na szczeblu krajowym, a także wsparcia dalszego włączania w główny nurt działań systemu Narodów Zjednoczonych problematyki praw człowieka i zacieśnienia współpracy Biura Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw Praw Człowieka z pozostałymi głównymi organami Narodów Zjednoczonych.

127. Potwierdzamy nasze zobowiązanie do dalszego czynienia postępów w podnoszeniu poziomu realizacji praw ludności tubylczej na szczeblu lokalnym, krajowym, regionalnym i ogólnoświatowym, także poprzez prowadzenie z tymi społecznościami konsultacji i współpracy. Deklarujemy też naszą wolę przyjęcia, najszybciej, jak to będzie możliwe, ostatecznej wersji projektu Deklaracji Narodów Zjednoczonych na temat praw ludności tubylczej.

128. Uznajemy potrzebę zwrócenia szczególnej uwagi na poziom realizacji praw kobiet i dzieci oraz podjęcia działań zmierzających do jego podniesienia w każdy dostępny sposób, w tym również poprzez włączanie perspektywy należycie uwzględniającej potrzeby płci oraz ochrony dzieci do programu działań dotyczących praw człowieka.

129. Doceniamy potrzebę zagwarantowania osobom niepełnosprawnym możliwości pełnego korzystania z ich praw bez jakiejkolwiek dyskryminacji. Podkreślamy też wagę zakończenia prac nad całościową konwencją ramową na temat praw osób niepełnosprawnych.

130. Jesteśmy świadomi, iż promocja oraz ochrona praw osób należących do mniejszości narodowych, etnicznych, religijnych lub językowych ma istotny wkład w polityczną i społeczną stabilność oraz pokój, a także wzbogaca kulturową różnorodność i dziedzictwo społeczeństw.

131. Wspieramy promocję edukacji i nauczania o prawach człowieka na wszystkich szczeblach, włączając w to realizację, gdy będzie to właściwe, Światowego Programu Edukacji o Prawach Człowieka, jak również zachęcamy Państwa do rozwoju w tym zakresie nowych inicjatyw.

Uchodźcy wewnętrzni

132. Uznajemy Zasady przewodnie dotyczące uchodźstwa wewnętrznego za ważny instrument określający międzynarodowe ramy ochrony uchodźców wewnętrznych oraz wyrażamy naszą stanowczą wolę podjęcia efektywnych środków na rzecz zwiększenia ochrony tych osób.

Ochrona i pomoc dla uchodźców

133. Zobowiązujemy się do zapewnienia uchodźcom ochrony oraz potwierdzamy naszą odpowiedzialność za znalezienie rozwiązań trudnej sytuacji uchodźców, także poprzez wsparcie wysiłków zmierzających do zajęcia się przyczynami uchodźstwa, doprowadzenia do bezpiecznego powrotu tej ludności na stałe do jej miejsc zamieszkania, trwałego rozwiązania problemu przedłużającego się uchodźstwa oraz zapobieżenia temu, by przepływy uchodźców nie powodowały konfliktów między państwami. Podkreślamy znaczenie zasady solidarności oraz wspólnego ponoszenia ciężarów wiążących się z problemem uchodźców, a także wyrażamy naszą determinację we wspieraniu państw w świadczonej przez nie pomocy dla uchodźców oraz społeczności krajów przyjmujących.

Rządy prawa

134. Uznając wagę powszechnej akceptacji oraz realizacji rządów prawa, zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym:

(a) potwierdzamy nasze przywiązanie do celów i zasad Karty oraz prawa międzynarodowego, a także do ładu międzynarodowego opartego na rządach prawa i prawie międzynarodowym, który ma żywotne znaczenie dla pokojowego współistnienia oraz współpracy między Państwami;

(b) wyrażamy poparcie dla dorocznych "dni umów międzynarodowych";

(c) zachęcamy państwa, które dotąd tego nie uczyniły, do rozważenia przystąpienia do wszelkich porozumień dotyczących ochrony ludności cywilnej;

(d) wzywamy państwa do podejmowania dalszych wysiłków na rzecz wykorzenienia dyskryminacyjnych wobec kobiet polityk i praktyk oraz do przyjęcia praw oraz promocji praktyk chroniących prawa kobiet i propagujących równość płci;

(e) wspieramy ideę utworzenia w ramach Sekretariatu, przy zachowaniu właściwych istniejących procedur i pod warunkiem złożenia przez Sekretarza Generalnego sprawozdania przed Zgromadzeniem Ogólnym, wydziału do spraw pomocy w ustanawianiu rządów prawa, co ma na celu wzmocnienie działań Narodów Zjednoczonych na rzecz promocji rządów prawa, włączając w to pomoc techniczną oraz budowę odpowiednich zdolności;

(f) uznajemy szczególną rolę Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości, naczelnego organu sądowniczego Narodów Zjednoczonych, w rozsądzaniu sporów pomiędzy państwami i, doceniając wartość jego prac, wzywamy państwa, które dotychczas tego nie uczyniły, do rozważenia poddania się jurysdykcji Trybunału w zgodzie z jego Statutem oraz do poszukiwania sposobów wzmocnienia działań Trybunału, włączając w to wsparcie na zasadzie dobrowolności Funduszu Powierniczego Sekretarza Generalnego dla Pomocy Państwom w Rozstrzyganiu Sporów za pośrednictwem Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości.

Demokracja

135. Potwierdzamy, iż demokracja stanowi uniwersalną wartość opartą na swobodnie wyrażonej woli ludności przy określaniu swych własnych systemów politycznych, ekonomicznych, społecznych i kulturowych oraz na ich pełnym uczestnictwie we wszystkich aspektach życia. Potwierdzamy również, że, choć wszystkie demokracje mają pewne cechy wspólne, to nie ma jednego modelu demokracji i nie przynależy ona do żadnego kraju lub regionu, akcentując tym samym potrzebę zachowania należytego szacunku dla suwerenności i prawa do samostanowienia. Podkreślamy zarazem, iż demokracja, rozwój oraz poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności są współzależne i wzajemnie się wzmacniają.

136. Odnawiamy nasze zobowiązanie do wspierania demokracji poprzez umacnianie zdolności państw do wprowadzania w życie zasad i praktyk demokracji oraz decydujemy się poszerzyć możliwości Narodów Zjednoczonych w zakresie świadczenia państwom, na ich prośbę, w tym względzie pomocy. Z zadowoleniem przyjmujemy utworzenie przez Narody Zjednoczone Funduszu Demokracji, zaznaczając zarazem, iż skład mającej powstać rady doradczej Funduszu powinien odpowiadać zróżnicowaniu geograficznemu świata. Zachęcamy Sekretarza Generalnego do pomocy w zapewnieniu, by przy opracowywaniu szczegółowych porozumień na temat Funduszu Demokracji wzięto pod uwagę dotychczasowe działania Narodów Zjednoczonych w tym zakresie.

137. Zachęcamy zainteresowane Państwa Członkowskie do poważnego rozważenia udziału w powstającym Funduszu.

Odpowiedzialność za ochronę ludności świata przed ludobójstwem, zbrodniami wojennymi, czystkami etnicznymi oraz zbrodniami przeciw ludzkości

138. Każde państwo jest zobowiązane do ochrony swych mieszkańców przed ludobójstwem, zbrodniami wojennymi, czystkami etnicznymi oraz zbrodniami przeciw ludzkości. Odpowiedzialność ta obejmuje zapobieganie tego rodzaju zbrodniom i zachęcaniu do ich popełniania poprzez zastosowanie wszelkich właściwych i koniecznych środków. Przyjmujemy tę odpowiedzialność i wyrażamy wolę zgodnego z nią działania. Społeczność międzynarodowa powinna, gdy będzie to właściwe, zachęcać i pomagać Państwom w realizacji tego zobowiązania, a także wspierać Narody Zjednoczone w tworzeniu w tym względzie zdolności wczesnego ostrzegania.

139. Społeczność międzynarodowa, poprzez Narody Zjednoczone, jest również zobowiązana do użycia wszelkich właściwych dyplomatycznych, humanitarnych oraz innego rodzaju środków pokojowych, w zgodzie z postanowieniami Rozdziału VI i VII Karty, w celu pomocy w ochronie ludności przed ludobójstwem, zbrodniami wojennymi, czystkami etnicznymi oraz zbrodniami przeciw ludzkości. W tym kontekście, wyrażamy swą gotowość do podjęcia w sytuacji, gdy środki pokojowe okażą się niewystarczające, a władze krajowe wyraźnie i jednoznacznie niezdolne do ochrony swej ludności przed ludobójstwem, zbrodniami wojennymi, czystkami etnicznymi oraz zbrodniami przeciw ludzkości, akcji zbiorowej, przeprowadzonej w odpowiednim czasie i w sposób zdecydowany, w ramach Rady Bezpieczeństwa i w zgodzie z postanowieniami Karty, włączając w to postanowienia Rozdziału VII, oraz na podstawie indywidualnej oceny każdego przypadku i przy współpracy z właściwymi organizacjami regionalnymi. Podkreślamy potrzebę kontynuacji przez Zgromadzenie Ogólne debaty na temat odpowiedzialności za ochronę ludzkości przed ludobójstwem, zbrodniami wojennymi, czystkami etnicznymi, zbrodniami przeciw ludzkości oraz ich następstwami, toczonej przy należytym uwzględnieniu zasad Karty oraz prawa międzynarodowego. Wyrażamy również wolę zobowiązania się, gdy będzie to właściwe i konieczne, do udzielenia Państwom wsparcia w budowie ich zdolności do ochrony swej ludności przed ludobójstwem, zbrodniami wojennymi, czystkami etnicznymi oraz zbrodniami przeciw ludzkości, a także do pomocy uciśnionym jeszcze przed wybuchem kryzysu lub konfliktu.

140. W pełni popieramy misję Specjalnego Doradcy Sekretarza Generalnego do spraw Zapobiegania Ludobójstwu.

Prawa dzieci

141. Wyrażamy swe zaniepokojenie rosnącą liczbą dzieci uczestniczących w konfliktach zbrojnych lub przez nie dotkniętych, jak również wszelkimi innymi formami skierowanej przeciw dzieciom przemocy, włączając w to przemoc domową, wykorzystywanie seksualne oraz handel. Wspieramy współpracę w ramach prowadzonych polityk zmierzającą do umocnienia krajowych zdolności do poprawy położenia tych dzieci oraz do pomocy w ich rehabilitacji i reintegracji ze społeczeństwem.

142. Zobowiązujemy się do poszanowania oraz zagwarantowania praw każdego dziecka bez jakiejkolwiek dyskryminacji, niezależnie od rasy, koloru skóry, płci, języka, religii, politycznych lub innych poglądów, narodowego, etnicznego lub społecznego pochodzenia, własności, niepełnosprawności, urodzenia lub jakiejkolwiek innej cechy dziecka albo jego rodzica (rodziców) czy też prawnego opiekuna (opiekunów). Wzywamy wszystkie Państwa do priorytetowego rozważenia przystąpienia do Konwencji o prawach dziecka.

Bezpieczeństwo ludzkie

143. Podkreślamy prawo ludzi do życia wolnego i godnego, bez ubóstwa lub rozpaczy. Uznajemy, że wszystkie jednostki, a zwłaszcza osoby najbardziej wrażliwe, mają prawo do wolności od strachu i biedy oraz równe możliwości korzystania ze wszystkich swoich praw i pełnego rozwoju swego potencjału. W tym celu zobowiązujemy się do przeprowadzenia w Zgromadzeniu Ogólnym dyskusji na temat bezpieczeństwa ludzkiego i wypracowania jego definicji.

Kultura pokoju i inicjatywy na rzecz dialogu między kulturami, cywilizacjami oraz religiami

144. Potwierdzamy Deklarację oraz Program Działań na rzecz Kultury Pokoju, jak również Światowy Program dla Dialogu między Cywilizacjami oraz jego Program Działań przyjęte przez Zgromadzenie Ogólne. Potwierdzamy również wartość innych inicjatyw przyczyniających się do rozwoju dialogu międzycywilizacyjnego, w tym również dyskusji o współpracy między religiami. Zobowiązujemy się do podjęcia działań na rzecz promocji kultury pokoju i dialogu na szczeblu lokalnym, krajowym, regionalnym i światowym, a także nakładamy na Sekretarza Generalnego obowiązek poszukiwania mechanizmów wzmacniających implementację oraz kontynuację tych inicjatyw. W tym kontekście pozytywnie przyjmujemy inicjatywę Sojuszu Cywilizacji, ogłoszoną przez Sekretarza Generalnego 14 lipca 2005 r.

145. Podkreślamy również, że sport może przyczyniać się do budowy pokoju oraz rozwoju, a także mieć udział w pogłębianiu klimatu tolerancji i zrozumienia. Dlatego też zachęcamy do dyskusji na forum Zgromadzenia Ogólnego nad propozycjami prowadzącymi do opracowania planu działań na rzecz sportu i rozwoju.