"ONZ a spółdzielczość"
Artykuł p.o. Dyrektora Ośrodka Informacji ONZ w Warszawie

2012 rok jest obchodzony jako Międzynarodowy Rok Spółdzielczości oraz Międzynarodowy Rok Zrównoważonej Energii dla Wszystkich Ludzi. W tym roku odbędzie się także Konferencja NZ w sprawie Zrównoważonego Rozwoju. Wszystkie te wydarzenia mają wspólny cel jakim jest dążenie do ograniczenia ubóstwa i poprawy sytuacji ludzi, zwłaszcza tych najbiedniejszych. Będzie to możliwe jeśli podejmiemy wysiłki, by osiągnąć równowagę między rozwojem społecznym, gospodarczym chroniąc jednocześnie środowisko. Spółdzielczość jest jednym ze sposobów na osiągnięcie tego zamierzenia. Spółdzielczość jest jednym ze sposobów osiągnięcia tego celu. W 1995 r. podczas Światowego Szczytu Rozwoju Społecznego (World Summit for Social Development) w Kopenhadze państwa zobowiązały się do zwalczania ubóstwa, promowania pełnego zatrudnienia i wspierania integracji społecznej. Działania te mają przyczynić się do budowy stabilnych, bezpiecznych i sprawiedliwych społeczeństw nas świecie. Podczas Szczytu przyjęto Deklarację i Program Działań na rzecz Rozwoju Społecznego, która podkreśla istotną rolę spółdzielczości w osiągnięciu celów rozwojowych, uzgodnionych przez społeczność międzynarodową. W obecnych czasach ruch spółdzielczy odgrywa ważną rolę w urzeczywistnieniu globalnych zobowiązań. Spółdzielnie zwiększają możliwości uzyskania dochodów i przyczyniają się do zwiększenia produktywności w biednych społecznościach. Pomagają w uzyskaniu pomocy finansowej i technicznej. Dziś spółdzielnie są największym dostarczycielem usług mikrofinansowych dla biednych ludzi i tym samym przyczyniają się do łagodzenia skutków kryzysu ekonomicznego. Spółdzielnie udowodniły, że potrafią stawić czoła przeciwnościom w ciężkich czasach. Podczas kryzysu finansowo-ekonomicznego latach 2008 - 2009, spółdzielnie lepiej sobie dawały radę niż inne podmioty gospodarcze. W ostatnich latach gdy ekonomie krajów rozwiniętych chwiały się na skutek recesji, liczba członków spółdzielni wzrastała. Znane są zasługi spółdzielczości w zakresie rozwoju terenów wiejskich i zwiększaniu produktywności rolnej, zarówno w krajach rozwiniętych jak i rozwijających się. Ocenia się, że 50% produktów rolnych na rynkach świata pochodzi z działalności spółdzielczej. Rok 2012 może stać się ważnym punktem zwrotnym dla rozwoju społecznego w poszczególnych krajach i na całym świecie. Pozostały już tylko cztery lata do osiągnięcia Milenijnych Celów Rozwoju. Wkrótce zostaną podjęte dyskusje na forum międzynarodowym dotyczące ustalenia strategii działania po roku 2015. Czerwcowa konferencja Rio+20 w Rio de Janeiro była istotnym głosem w tej kwestii. Jednym z głównych tematów podjętych na konferencji będzie kwestia zrównoważonego rozwoju i wykorzenienie ubóstwa na świecie. Udział Polski w tej konferencji przyniósł wymierne korzyści, stwierdził Marcin Korolec, minister środowiska. Spółdzielnie ogrywają ważną rolę w przejściu gospodarek do „zielonej ekonomii”. Oferują model biznesowy, który jest korzystny dla budowy społeczeństwa inkluzywnego, otwartego dla wszystkich ludzi. Mogą podzielić się dobrymi, solidnymi praktykami w dziedzinie ochrony środowiska. Na przykład, przejście do „zielonej ekonomii” wymaga radykalnych zmian w dostarczaniu energii. W niektórych krajach, także tych silnych ekonomicznie, spółdzielnie świadczą 40% usług związanych z dystrybucją energii. Rola spółdzielni w dostarczaniu zrównoważonej energii jest niezmiernie istotna. Świat musi korzystać z możliwości i potencjału spółdzielczości. Ogłoszenie Międzynarodowego Roku Spółdzielczości nastąpiło we właściwym momencie. Dziś kraje na całym świecie wychodzą z najgorszego od 1930 r. kryzysu spowodowanego poważnym zachwianiem równowagi w rozwoju poszczególnych krajów. To z kolei doprowadziło do niesprawiedliwości i nierówności społecznych oraz wzrostu poczucia marginalizacji i ekskluzji społecznej. Wzrasta bezrobocie i brakuje godziwej pracy. Gospodarki państw nie są w stanie zmienić zaistniałej sytuacji. W skali globalnej bezrobocie dotyka 200 milionów ludzi, z czego bezrobotnych wśród młodzieży jest aż 80 milionów. Na całym świecie ludzie coraz częściej zatrudniani są w gospodarce nieformalnej, a dwóch pracowników na pięciu żyje poniżej granicy ubóstwa, tzn. za mniej niż 2 dolary dziennie. Trudy ciężkich czasów najbardziej odczuwają najsłabsi. Rosną niepokoje społeczne – ludzie domagają się sprawiedliwości społecznej, wolności i godności oraz godziwej pracy. Powinny być prowadzone działania na szczeblu krajowym dążące do sprawiedliwego, zrównoważonego wzrostu i wspierające produktywność. Działania te powinny przyczyniać się do tworzenia miejsc pracy i poprawy systemu opieki społecznej, który respektowałby prawa człowieka. Takie podejście wymaga fundamentalnych zmian i spójnego działania. Spółdzielczość daje możliwość połączenia potrzeb rynkowych i oczekiwań ludzi. Zasady spółdzielczości, jak troska o rozwój swoich członków i społeczności lokalnych są najlepszym dowodem na to, że w działalności przedsiębiorstw dobro człowieka może znajdować się na pierwszym miejscu. Spółdzielnie są częścią globalnego ruchu i reprezentują 800 milionów gospodarstw domowych. Jako organizacje biznesowe przyczyniają się do rozwoju gospodarczego kraju. Stanowią źródło miejsc pracy i zapewniają dobrobyt ludziom. Ocenia się, że w ruchu spółdzielczym pracuje 100 milionów ludzi, a spółdzielnie zapewniają byt prawie jednej czwartej ludności świata. Jako organizacja społeczna, spółdzielnie dbają o ogólny dobrobyt swojej społeczności, kobiet i mężczyzn oraz uwłasnowolnienia kobiet w wielu krajach. Z kolei jako przedsiębiorstwa spółdzielcze podnoszą one rolę i znaczenie społeczności na szczeblu lokalnym, krajowym, regionalnym i globalnym. Spółdzielnie są przykładem dynamicznego i elastycznego modelu działalności przedsiębiorczej: zajmują się produkcją i marketingiem, usługami w różnych zakresach (np. zdrowia), budownictwem, edukacją i szkoleniami. Są organizacjami etycznymi i działają na rzecz środowiska. Ruch spółdzielczy odgrywa ważną rolę w obchodach Międzynarodowego Roku wskazując na konieczność wypracowania nowych polityk dotyczących rozwoju społeczeństw inkluzyjnych i uwzględniających przedsiębiorstwa spółdzielcze. Międzynarodowy Rok Spółdzielczości jest również okazją do wzmocnienia znaczenia i roli spółdzielni. Obchody Roku są doskonałą okazją do promowania spółdzielczych wartości, działań i potencjału drzemiącego w modelu przedsiębiorstwa spółdzielczego, rozwijania edukacji w tym zakresie, podejmowania działań dążących do rozwoju spółdzielczości oraz orędowania na rzecz ustawodawstwa, które umożliwili prowadzenie bardziej skutecznej działalności spółdzielczej.