Zniesienie transatlantyckiego handlu niewolnikami w XIX wieku nie zakończyło tego procederu na świecie. Wręcz przeciwnie, przybrał on nowe formy stosowane również w naszych czasach: poddaństwo, praca za długi, przymusowa i niewolnicza praca; handel kobietami i dziećmi, niewolnicza praca w gospodarstwach, wymuszona prostytucja, w tym dziecięca; niewolnictwo seksualne, wymuszone małżeństwa i kupowanie żon; praca i służebność dzieci.
Współczesne niewolnictwo wymaga od społeczeństwa międzynarodowego zachowania czujności i zwiększenia wysiłków, by wykorzenić ten proceder. Współczesne niewolnictwo jest przestępstwem. Osoby, które dopuszczają się tego przestępstwa, nie reagują na nie lub je ułatwiają, muszą zostać osądzone. Ofiary mają prawa do zadośćuczynienia i naprawy szkód.
Położenie osób żyjących w niewolniczych warunkach znajduje się w centrum uwagi społeczności międzynarodowej, co zapoczątkowało wprowadzenie szeregu ważnych instrumentów prawnych. W 2003 roku przyjęto Protokół o zapobieganiu, zwalczaniu oraz karaniu handlu ludźmi, w szczególności kobietami i dziećmi, który uzupełnił Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej.
Na całym świecie regulacje prawne w coraz większym stopniu przewidują możliwość zadośćuczynienia za doznane krzywdy. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości uznał niewolnictwo za zbrodnię przeciwko ludzkości. Prawo do bycia wolnym od zniewolenia jest powszechnie uznawane. Każde łamiące je państwo może zostać pozwane przed oblicze Trybunału. Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii rozszerzył zakres zbrodni przeciwko ludzkości o zgwałcenie i niewolnictwo. Również Trybunał Sprawiedliwości działający w ramach Wspólnoty Gospodarczej Państw Afryki Zachodniej w ostatnim czasie orzekł, że niewolnictwo jest zbrodnią przeciwko ludzkości.
W tym Międzynarodowym Dniu wzywam wszystkie państwa do ratyfikacji i stosowania odpowiednich instrumentów prawnych oraz do pełnej współpracy ze Specjalnym Sprawozdawcą ONZ ds. współczesnych form niewolnictwa. Apeluję również do państw członkowskich ONZ o zasilenie dobrowolnego funduszu NZ, którego środki przeznaczone są na zwalczanie współczesnych form niewolnictwa. Fundusz ten wsparł już tysiące ofiar, pomagając im powrócić do normalnego życia i odzyskać godność.