Z okazji przypadającego 6 listopada Międzynarodowego Dnia Zapobiegania Wyzyskowi Środowiska Naturalnego podczas Wojen i Konfliktów Zbrojnych Sekretarz Generalny Organizacji Narodów Zjednoczonych, Kofi Annan, wystosował następujące przesłanie:
Środowisko i zasoby naturalne zawsze były i nadal są milczącymi ofiarami wojen. Walczące strony podpalają uprawy, zatruwają studnie i glebę, wycinają lasy i zabijają zwierzęta. Towarzyszą temu różne cele: uzyskanie strategicznej przewagi nad wrogiem, zastraszenie lokalnej ludności, stłumienie oporu lub po prostu nakarmienie żołnierzy, ale konsekwencje – nawet, jeśli niezamierzone – są jednakowo tragiczne. Byliśmy już świadkami całkowitej fizycznej zagłady ekosystemów poprzez, między innymi, stosowanie trujących i niebezpiecznych substancji. Byliśmy także świadkami społecznych kataklizmów, takich jak tworzenie się populacji uchodźców, które stanowią dodatkowe zagrożenie dla zasobów naturalnych. A ponieważ większość konfliktów toczy się w ubogich krajach, byliśmy także świadkami rujnowania gospodarki bezbronnych grup ludności, które mają najmniej sił, by stawić czoła dewastacji środowiska i zniszczeniom hamującym ich rozwój.
W czasie Wojny w Zatoce, w 1991 roku, podpalono umyślnie szyby naftowe w Kuwejcie, a miliony litrów ropy wylano do dróg wodnych. W Kamobodży, w wyniku trwającej dwadzieścia lat wojny domowej zniszczono 35% zasobów leśnych całego kraju. Podczas konfliktu w Angoli populacja dzikich zwierząt w tym zakątku Afryki spadła o 90%. A w czasie wojny w Wietnamie rozpylono nad tamtejszymi lasami tropikalnymi miliony ton “Pomarańczowego Czynnika”, pozbawiając roślinności ogromne obszary gruntów, z których niektóre nadal nie nadają się do użytku rolnego.
Istnieje szereg środków prawnych chroniących środowisko naturalne przed skutkami działań zbrojnych. Należą do ich: Konwencja o zakazie stosowania technik modyfikacji środowiska naturalnego do militarnych lub innych nieprzyjaznych celów z 1976 roku, Konwencja na temat broni chemicznej z 1993 roku i Konwencja o zakazie stosowania min przeciwpiechotnych z 1997 roku. Ponadto, w 1977 roku uzupełniono Konwencje Genewskie o Dodatkowy Protokół I, który zabrania używania “metod wojennych i środków bojowych, które mają na celu, lub mogą spowodować, masowe, długotrwałe i ciężkie zniszczenia środowiska naturalnego” i który stanowi, że “w trakcie działań zbrojnych należy zadbać o to, by uchronić środowisko naturalne przed masowymi, długotrwałymi i ciężkimi zniszczeniami”. Potrzeba nam dzisiaj w najwyższym stopniu mechanizmów egzekwowania prawa, które dadzą gwarancje przestrzegania powyższych regulacji prawnych.
W wymiarze praktycznych działań Narody Zjednoczone reagują coraz energiczniej na przypadki zniszczeń środowiska naturalnego powstałych wskutek konfliktów zbrojnych. Nasze działania polegają na ocenie skali wyrządzonych szkód, usunięciu skażeń i wspomaganiu krajów w rozbudowie potencjału pod względem gospodarowania środowiskiem naturalnym po zakończeniu konfliktu. Program Narodów Zjednoczonych do spraw Ochrony Środowiska (UNEP) realizował powyższe cele na Bałkanach, a obecnie pełni taką rolę w Afganistanie, Iraku, Liberii i na okupowanych terytoriach palestyńskich.
Mamy do czynienia z nieustającym, szybkim rozwojem technik wojennych i uzbrojenia, który może mieć katastrofalne skutki dla naszego środowiska. Jednocześnie istnieje zbyt wiele konfliktów, które za przyzwoleniem opinii międzynarodowej ciągną się latami, a nawet dziesiątkami lat i nadszarpują powoli zasoby naturalnych bogactw. W Międzynarodowym Dniu Zapobiegania Wyzyskowi Środowiska Naturalnego podczas Wojen i Konfliktów Zbrojnych zdajmy sobie sprawę, że żadna wojna lub konflikt nie są tak odległe, by nie zagrażać naszemu środowisku – bez względu na to, gdzie mieszkamy. Zobowiążmy się również do tego, by wnieść indywidualny wkład w walkę z tym powszechnym, ale często ignorowanym zagrożeniem dla naszego życia i dobrobytu.