Organizacja Narodów Zjednoczonych oraz cała społeczność międzynarodowa przyznała, że nie potrafiła zapobiec ludobójstwu w Rwandzie w 1994 r. i poniosła klęskę. Doszło do tego pomimo ostrzeżeń, które zapowiadały nadchodzącą tragedią.
Świat nigdy nie zapomni o ponad 800 tysiącach bezbronnych ludziach, którzy zostali brutalnie zamordowani. Obchodząc XX rocznicę ludobójstwa, oddajemy hołd poległym i pamiętamy o odwadze i wytrwałości ocalałych.
Organizacja Narodów Zjednoczonych wyciągnęła wnioski z ogromnej tragedii w Rwandzie. Podejmuje działania, które pozwoliłyby na unikniecie podobnych wydarzeń w przyszłości.
Ludobójstwo w Rwandzie było bardzo ważną lekcją dla ONZ. Dziś wiemy bardziej niż kiedykolwiek, że ludobójstwo nie jest pojedynczym aktem, lecz długotrwającym procesem, który wymaga planowania oraz środków. Wiemy także, że można mu zapobiec, jeśli będziemy dysponować odpowiednią informacją oraz zostanie wykazana odwaga i wola polityczna.
W 2005 r. na Światowym Szczycie sformułowano koncepcję ponoszenia “odpowiedzialności za ochronę”. Było to wyjątkowe i bardzo potrzebne osiągnięcie, biorąc pod uwagę fiasko w zakresie ochrony ludności przed masowymi zbrodniami w Rwandzie i Srebrenicy. Państwa członkowskie ONZ zobowiązały się do chronienia ludności przed ludobójstwem, zbrodniami wojennymi, czystkami etnicznymi, zbrodniami przeciwko ludzkości oraz przed podburzaniem do ich popełnienia.
W 2004 r. powstał urząd Specjalnego Doradcy NZ do Spraw Ochrony przed Ludobójstwem. Jego zadaniem jest monitorowanie sytuacji na świecie i zwracanie uwagi na przejawy, które mogą świadczyć o zbliżającej się masowej zbrodni. Ze swoimi spostrzeżeniami Specjalny Doradca dzieli się z Radą Bezpieczeństwa. Pierwszy w historii Specjalny Doradca został powołany przez Sekretarza Generalnego w 2004 r. – został nim Adama Dieng z Senegalu.
W 2008 r. Sekretarz Generalny ONZ powołał pierwszego w historii Specjalnego Doradcę do Spraw Odpowiedzialności za Ochronę, którego zadaniem jest podejmowanie dialogu politycznego z państwami członkowskimi ONZ i innymi stronami. Funkcję tę pełni Jennifer Welsh z Kanady.
W listopadzie 1994 r. powstał Międzynarodowy Trybunał Karny dla Rwandy z siedzibą w Aruszy w Zjednoczonej Republice Tanzanii. Trybunał jest organem sądowniczym powołanym do osądzania osób ponoszących odpowiedzialność za ludobójstwo i inne poważne naruszenia prawa międzynarodowego na terytorium Rwandy.
Międzynarodowy Trybunał Karny dla Rwandy wniósł akty oskarżenia przeciwko 93 osobom: byłym szefom rządu i wojska, politykom, przedstawicielom biznesu, właścicielom organizacji medialnych oraz przywódcom religijnym. Były premier Jean Kambanda został skazany na dożywocie za akt ludobójstwa.
W lipcu 2002 r. został utworzony Międzynarodowy Trybunał Karny z siedzibą w Hadze, który rozpatruje sprawy osób oskarżonych o popełnienie aktów ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości i zbrodni wojennych w przypadkach kiedy poszczególne państwa nie wykazują woli lub nie posiadają odpowiednich kompetencji.
Pod koniec 2013 r. Sekretarz Generalny ONZ wystąpił z inicjatywą „Prawo przede wszystkim (“Rights Up Front”), która ma na celu wzmocnienie działań Narodów Zjednoczonych w dziedzinie przestrzegania praw człowieka. Inicjatywa ta ma pomóc w podejmowaniu wczesnych działań, by zapobiec zbrodniom przeciwko ludzkości lub złagodzić ich skutki. Dzięki tej inicjatywie w ostatnich miesiącach w Południowym Sudanie misje pokojowe ONZ udzieliły pomocy ludności uciekającej przed przemocą.
Tragiczne wydarzenia w Syrii, do jakich doszło w ciągu ostatnich trzech lat, stanowią wstyd dla społeczności międzynarodowej i świadczą o jej słabości. Jest to także brzemię dla Organizacji Narodów Zjednoczonych i jej państw członkowskich. Konflikty w Syrii i Środkowej Republice Afryki są wyzwaniem dla obietnic złożonych przez społeczność międzynarodową, które dotyczą m.in. ponoszenia kolektywnej odpowiedzialności za zapobieganie lub powtarzanie się masowych zbrodni.
Obecnie społeczność międzynarodowa stoi przed największym wyzwaniem, jakim jest wykazanie silnej woli politycznej. Państwa muszą dotrzymać swoich zobowiązań z zakresu prawa międzynarodowego, zwłaszcza międzynarodowego prawa człowieka, by móc zapobiegać łamaniu prawa i umożliwić ochronę ludności przed ludobójstwem i innymi potwornymi zbrodniami.
Każdy człowiek musi stanowczo i głośno wypowiadać się, gdy zachodzi podejrzenie o mozliwość popełnienia masowych zbrodni oraz je potępiać.
W ciągu ostatnich dwóch dekad Rwanda uczyniła ogromy postęp i odniosła wiele sukcesów, którymi może podzielić się z innymi krajami w regionie i całym światem. Postęp ten dotyczy budowy pokojowo nastawianego, inkluzyjnego i sprawiedliwego społeczeństwa. Ludność Rwandy cechuje duch pojednania, odnowy i poszanowania praw człowieka. Rwanda podąża w kierunku pokojowego rozwoju, a z jej doświadczeń mogą skorzystać wszystkie kraje regionu Wielkich Jezior, które nadal borykają się ze skutkami ludobójstwa.