Pytania i odpowiedzi

1. Czym jest Projekt Milenijny Narodów Zjednoczonych?
2. Jak działał Projekt Milenijny Narodów Zjednoczonych?
3. Co się wydarzy po opublikowaniu raportu "Inwestowanie w rozwój"?
4. Dlaczego prace Projektu Milenijnego skoncentrowały się wokół Milenijnych Celów Rozwoju?
5. Czy możliwe jest osiągnięcie Milenijnych Celów Rozwoju?
6. Co dokładnie zaleca Projekt? Czym różnią się zalecenia raportu od zaleceń zawartych
   w poprzednich raportach i planach działań Organizacji Narodów Zjednoczonych?
7. Jakie "Szybkie Sukcesy" (tzw. quick wins) zaleca Projekt Milenijny Narodów Zjednoczonych?
8. Dlaczego tak wiele krajów opóźnia się w realizowaniu Milenijnych Celów Rozwoju?
9. Dlaczego region Afryki Subsaharyjskiej pozostaje najbardziej w tyle w zakresie realizacji Milenijnych Celów Rozwoju?
10. Co muszą zrobić kraje rozwijające się, by zrealizować Milenijne Cele Rozwoju?
11. Co powinny zrobić kraje uprzemysłowione? Czy osiągnięcie Celów wymaga dużo więcej pomocy?
    Czy umorzenie długów nie jest nawet ważniejsze?
12. Jaka rolę w realizacji Milenijnych Celów Rozwoju może odegrać handel?
13. Wielu krytyków uważa, że w przeszłości pomoc rozwojowa była marnotrawiona
    i rozkradana przez skorumpowane i niereprezentatywne rządy. Co się zmieniło?

1. Czym jest Projekt Milenijny Narodów Zjednoczonych?

Projekt Milenijny Narodów Zjednoczonych jest niezależnym ciałem doradczym powołanym przez Sekretarza Generalnego ONZ, Kofi Annana, w celu opracowania globalnego planu realizacji Milenijnych Celów Rozwoju do 2015 roku. Projekt jest kierowany przez profesora Jeffrey Sachs'a z Uniwersytetu Columbia i mieści się w siedzibie głównej UNDP w Nowym Jorku.

W styczniu 2005 roku Projekt zaprezentował Sekretarzowi Generalnemu swoje wnioski. Opublikowanie raportu "Inwestowanie w rozwój: praktyczny plan realizacji Milenijnych Celów Rozwoju" jest pierwszą z całej serii ważnych globalnych inicjatyw dotyczących Milenijnych Celów Rozwoju w tym roku, której kulminacyjnym wydarzeniem będzie szczyt wysokiego szczebla Zgromadzenia Ogólnego nt. Milenijnych Celów Rozwoju we wrześniu 2005 roku. Rok 2005 stanowi historyczną szansę na konieczny przełom w polityce globalnej, niezbędnego, by pomóc najbiedniejszym krajom osiągnąć Cele. Raport Projektu Milenijnego dostarcza szczegółowego planu dla urzeczywistnienia tego zadania.

Jeżeli świat zrealizuje Milenijne Cele Rozwoju ponad 500 milionów osób dźwignie się z biedy. 250 milionów ludzi nie będzie już głodować. Uratowane zostanie życie 30 milionów dzieci i 2 milionów matek, które inaczej mogłyby umrzeć.

2. Jak działał Projekt Milenijny Narodów Zjednoczonych?

Projekt Milenijny Narodów Zjednoczonych korzysta z wyników szerokich badań prowadzonych przez ponad dwa lata przez dziesięć tematycznych grup zadaniowych, w skład których weszło 265 uznanych na świecie ekspertów - najznakomitszych naukowców i działaczy w dziedzinie rozwoju. Wśród ważnych członków grup zadaniowych znaleźli się: Ernesto Zedillo, były prezydent Meksyku; Mari Pangestu, Minister Handlu Idonezji; MS Swaminathan, laureat World Food Prize (Światowej Nagrody w zakresie Żywności); Amina J Ibrahim, Krajowy Koordynator Programu Oświaty dla Wszystkich w Federalnym Ministerstwie Edukacji Nigerii; Pedro Sanchez, zdobywca MacArthur Genius Award (nagrody MacArthura) i laureat World Food Prize; Agnes Binagwaho, Sekretarz Wykonawczy Krajowej Komisji do Walki z AIDS w Rwandzie; Awash Teklehaimanot, Dyrektor Programu ds. Malarii Uniwersytetu Columbia; Yolanda Kakabadse Navarro, Przewodnicząca Unii na rzecz Ochrony Świata; Yee-Cheong Lee, Przewodniczący Światowej Federacji Organizacji Inżynieryjnych i Calestous Juma, były Sekretarz Wykonawczy Konwencji na rzecz Różnorodności Biologicznej Narodów Zjednoczonych.

Dziesięć grup zadaniowych zajmowało się zagadnieniami rozwoju wchodzącymi w zakres poszczególnych sektorów Milenijnych Celów Rozwoju. Zespoły grup zadaniowych miały zidentyfikować główne przeszkody w ich realizacji i opracować zalecenia działań, które zapewnią, że narody będą mogły osiągnąć Cele do 2015 roku. Dla przykładu Grupa Zadaniowa ds. Głodu określiła 42 konkretne i sprawdzone rozwiązania zwalczania głodu oraz plan wdrożenia tych rozwiązań na szczeblu międzynarodowym, krajowym i lokalnym; Grupa Zadaniowa ds. Gruźlicy zaleciła metody poszerzenia inicjatyw pt. "Krótki kurs bezpośredniej obserwacji", zaś Grupa Zadaniowa ds. Równości Płci zidentyfikowała siedem strategicznych priorytetów mających na celu zwiększanie szans kobiet, szczególnie w zakresie edukacji oraz zatrudnienia, zapewniających jednocześnie ochronę przed przemocą i wykorzystywaniem seksualnym.

Trzynaście raportów Grup Zadaniowych, wraz z raportem "Inwestowanie w rozwój: praktyczny plan realizacji Milenijnych Celów Rozwoju" przedstawiają rezultaty pracy Projektu Milenijnego Narodów Zjednoczonych. Pełne wersje raportów są dostępne na stronie internetowej Projektu Milenijnego: www.unmillenniumproject.org

3. Co się wydarzy po opublikowaniu raportu "Inwestowanie w rozwój"?

Zalecenia Projektu Milenijnego Narodów Zjednoczonych będą wkładem do raportu Sekretarza Generalnego z postępu prac w zakresie wdrażania postanowień Deklaracji Milenijnej w okresie pięciu lat, który zostanie wydany w marcu 2005 roku.

We wrześniu 2005 roku światowi przywódcy zbiorą się w siedzibie ONZ na szczycie wysokiego szczebla Zgromadzenia Ogólnego w celu omówienia stopnia wdrożenia postanowień Deklaracji Milenijnej. Oczekuje się, że podczas tego spotkania ustalona zostanie agenda rozwoju na przyszłą dekadę - ambitna agenda realizacji przez świat Milenijnych Celów Rozwoju.

4. Dlaczego prace Projektu Milenijnego skoncentrowały się wokół Milenijnych Celów Rozwoju?

Dla ponad miliarda osób, które wciąż żyją w skrajnym ubóstwie realizacja Celów jest kwestią "życia i śmierci". Skrajne ubóstwo można zdefiniować jako "ubóstwo, które zabija", pozbawiając jednostki środków na przeżycie w obliczu głodu, choroby i klęsk żywiołowych. W sytuacji, gdy jednostki są doświadczone skrajnym ubóstwem i brakuje im nawet nikłego dochodu potrzebnego na zaspokojenie podstawowych potrzeb, jeden przypadek choroby, susza, czy plaga niszcząca zbiory, może decydować o życiu lub śmierci.

W gospodarstwach domowych doświadczonych skrajnym ubóstwem długość życia jest często o połowę krótsza niż w bogatych krajach i wynosi 40 zamiast 80 lat. W biednych krajach na każdy 1000 urodzonych dzieci ponad 100 umiera przed swoimi piątymi urodzinami, podczas gdy w bogatych krajach liczba ta wynosi poniżej 10. Niemowlę urodzone dziś w Afryce Subsaharyjskiej ma jedynie 33% szansy dożycia wieku 65 lat.

Podczas Szczytu Milenijnego Narodów Zjednoczonych, który odbył się we wrześniu 2000 roku, 189 światowych przywódców jednogłośnie zatwierdziło Deklarację Milenijną, przyjmując następujące zobowiązanie: Nie będziemy szczędzić wysiłków, aby uwolnić naszych braci - mężczyzn, kobiety i dzieci od przygnębiających i nieludzkich warunków, w jakich żyje ponad miliard mieszkańców Ziemi.

Przyjęcie Deklaracji doprowadziło do ustalenia ośmiu konkretnych Milenijnych Celów Rozwoju, które mają być zrealizowane pomiędzy 1990 a 2015 rokiem:

1. Zmniejszenie o połowę skrajnego ubóstwa i głodu.
2. Zapewnienie powszechnego nauczania na poziomie podstawowym.
3. Zapewnienie równości płci.
4. Ograniczenie o dwie trzecie umieralności dzieci.
5. Ograniczenie o trzy czwarte śmiertelności matek.
6. Ograniczenie rozprzestrzeniania się HIV/AIDS, malarii i innych chorób zakaźnych.
7. Zapewnienie ochrony środowiska naturalnego.
8. Stworzenie globalnego partnerskiego porozumienia na rzecz rozwoju.

Aby osiągnąć któryś z Celów nie wystarczy jedynie zainwestować w odpowiedni sektor. Przeciwnie, większość podejmowanych działań wpływa jednocześnie na realizację wielu Celów. Dla przykładu zmniejszenie nierówności płci jest istotne dla eliminacji głodu, zwalczania HIV/AIDS, promowania ochrony środowiska, poprawy warunków życia mieszkańców slumsów i zmniejszania śmiertelności dzieci i niemowląt. Stały dostęp do czystej wody, elektryczności i nowoczesnych źródeł energii do gotowania i ogrzewania jest niezbędny, by zapewnić funkcjonowanie klinik i szpitali, by zmniejszyć obciążenia kobiet i dziewczynek tak, by mogły się zaangażować w produktywną działalność gospodarczą i uczęszczać do szkoły, itd. Dlatego realizacja Milenijnych Celów Rozwoju zależy od podjęcia ambitnych działań w wielu sektorach. Należy to uwzględnić oceniając priorytety Milenijnych Celów Rozwoju dla jakiegokolwiek kraju lub regionu.

5. Czy możliwe jest osiągnięcie Milenijnych Celów Rozwoju?

Tak, jeśli przełom wydarzy się w 2005 roku. Nawet w najbiedniejszych krajach Cele można wciąż zrealizować do 2015 roku. Raport Projektu Milenijnego Narodów Zjednoczonych określa, co należy zrobić i definiuje obszary, gdzie potrzebne jest podjęcie natychmiastowych działań oraz ich koszty. Wyniki badań Projektu pokazują, że koszt osiągnięcia Celów wynosi w przybliżeniu pół procenta PNB krajów uprzemysłowionych - faktycznie mniej niż 0,7 %, które bogate państwa obiecały przekazać na rzecz biednych ludzi na świecie.

Podczas światowej Konferencji Finansowania Rozwoju, która odbyła się w 2002 roku w Monterrey w Meksyku, przywódcy rozwiniętych krajów ponowili swoje przyrzeczenie zaofiarowania 0,7 % swojego PNB. Jednakże w 2003 roku łączna kwota przeznaczona na pomoc wyniosła 69 miliardów USD, czyli ok. 0,25 % łącznego PNB rozwiniętych państw.

Podczas Konferencji w Monterrey uzgodniono również, że kraje rozwijające się muszą pilnie zobowiązać się do stosowania praktyk dobrego rządzenia i transparentnego budżetowania. Istnieją dziesiątki najsłabiej rozwiniętych państw, w których przeprowadzono już reformy i które zobowiązały się do działań na rzecz osób najbiedniejszych. Projekt Milenijny Narodów Zjednoczonych zaleca szybkie zwiększenie pomocy dla krajów, które pilnie potrzebują międzynarodowego wsparcia w realizacji Celów i które mogą skutecznie wykorzystać taką pomoc.

Jaki do tej pory poczyniono postęp w realizacji Celów? Wiele państw czerpie korzyści z globalizacji i jest na właściwej drodze do realizacji przynajmniej niektórych Celów w określonym limicie czasowym, czyli do 2015 roku. Według szacunków Banku Światowego pomiędzy 1981 a 2001 rokiem liczba osób żyjących w skrajnym ubóstwie spadła z 1,5 do 1,1 miliarda (Chen i Ravallion, 2004). Oznacza to, że procent mieszkańców krajów rozwijających się, żyjących w skrajnym ubóstwie zmniejszył się z 40 do 21 procent. Wiele regionów, w szczególności państwa Wschodniej i Południowej Azji poczyniło ogromny postęp gospodarczy i społeczny.

Ponadto, pomiędzy 1990 i 2002 rokiem liczba osób żyjących w skrajnym ubóstwie spadła szacunkowo o 300 milionów. Śmiertelność dzieci spadła z 92 przypadków na 1000 żywych urodzeń rocznie do 73 przypadków. Oczekiwana długość życia wzrosła z 62,5 do prawie 64 lat. Dodatkowe 10 % mieszkańców krajów rozwijających się uzyskało dostęp do wody, zaś dodatkowe 14 % do ulepszonych usług sanitarnych.

Jednakże postęp w realizacji Celów nie był jednorodny. Istnieją ogromne rozbieżności pomiędzy państwami a także wewnątrz nich. Niektóre kraje są na właściwej drodze, by osiągnąć większość, jeśli nie wszystkie Milenijne Cele Rozwoju; wiele innych zrealizuje przynajmniej niektóre z nich. Afryka Subsaharyjska jest epicentrum kryzysu - obserwuje się tam ciągły wzrost skrajnego ubóstwa i wyjątkowo duże wskaźniki śmiertelności dzieci i matek. Azja jest regionem, który czyni najszybszy postęp, jednakże nawet tam setki milionów ludzi żyje w skrajnym ubóstwie. Inne regiony mają zróżnicowane wyniki: w Ameryce Łacińskiej, na Środkowym Wschodzie i w Europie Wschodniej postęp w zakresie realizacji niektórych Celów był powolny lub żaden i ciągłe nierówności hamowały postęp w osiąganiu innych Celów.

6. Co dokładnie zaleca Projekt? Czym różnią się zalecenia raportu od zaleceń zawartych w poprzednich raportach i planach działań Organizacji Narodów Zjednoczonych?

Raport Projektu Milenijnego Narodów Zjednoczonych przedstawia gruntowną i pełną ocenę oraz zalecenia dla realizacji Milenijnych Celów Rozwoju. Projekt Milenijny Narodów Zjednoczonych zaleca:

• Każdy kraj, w którym występuje zjawisko skrajnego ubóstwa powinien przyjąć krajową strategię rozwoju, korzystając, tam gdzie to możliwe, z dokumentu "Strategia Eliminacji Ubóstwa", która będzie na tyle ambitna, by zrealizować Cele. Takie strategie powinny być wspierane przez konkretne reformy polityki oraz opracowywane na podstawie szacunków potrzeb inwestycyjnych oraz finansowania wewnętrznego i zewnętrznego.
• Pomoc pochodząca z krajów uprzemysłowionych powinna wynieść średnio 0,44% PNB w 2006 roku i powinna osiągnąć 0,54 % do roku 2015.
• Począwszy od 2005 roku donorzy powinni wybrać przynajmniej 12 krajów, które czynią szybki postęp w realizacji Celów i dla których pomoc zostanie poważnie zwiększona. Wybór ten powinien być dokonywany w oparciu o kryterium stosowania się do zasad dobrego rządzenia i możliwość wykorzystania zwiększonej pomocy przez dany kraj. Jeśli więcej państw kwalifikuje się do takiej pomocy, należy dokonać wyboru większej liczby państw.
• Kraje o wysokim dochodzie powinny, w efekcie negocjacji handlowych w Doha, otworzyć swoje rynki dla towarów eksportowanych przez kraje rozwijające się i powinny pomóc najbiedniejszym krajom podnieść konkurencyjność ich eksportu, zbudować potencjał i możliwości technologiczne oraz wesprzeć je poprzez inwestycje w infrastrukturę.
• Grupy regionalne, takie jak CARICOM lub Unia Afrykańska powinny promować handel w regionie i rozwijać infrastrukturę transgraniczną (drogi, sieci energetyczne i telekomunikacyjne). Donorzy powinni zwiększyć środki przeznaczane na finansowanie takich programów regionalnych.
• Sekretarz Generalny, poprzez prace Grupy ds. Rozwoju Narodów Zjednoczonych, powinien wzmocnić koordynację prac agend ONZ w celu wsparcia realizacji Milenijnych Celów Rozwoju na szczeblu międzynarodowym i krajowym.
• Społeczność międzynarodowa powinna mobilizować 7 miliardów USD rocznie na promocję w biednych krajach światowej nauki i technologii w dziedzinach zdrowia, rolnictwa, zarządzania środowiskiem, energii i badań klimatu.

7. Jakie "Szybkie Sukcesy" (tzw. quick wins) zaleca Projekt Milenijny Narodów Zjednoczonych?

W każdej strategii eliminacji ubóstwa, opartej na Milenijnych Celach Rozwoju należy określić konkretne i praktyczne kroki, które trzeba podjąć, by zrealizować Cele. Na szczęście te kroki są znane. Dla przykładu istnieją sprawdzone metody zapobiegania śmierci matek podczas ciąży i w czasie porodu oraz zachęcania dziewcząt, by rozpoczęły i zakończyły pełny cykl kształcenia podstawowego. Istnieją sprawdzone metody potrojenia zbiorów kukurydzy w Afryce i zapewnienia stałego dopływu elektryczności do klinik i szpitali znajdujących się na terenach wiejskich. Istnieją sprawdzone metody zwiększenia zalesiania terenów pozbawionych drzew. To samo dotyczy również innych Celów. Grupy zadaniowe Projektu Milenijnego opisują szczegółowo te sprawdzone inwestycje i polityki w swoich raportach, które są ważnym dopełnieniem tego raportu.

Na pierwszy rzut oka lista potrzebnych działań może wydać się długa. Zwalczanie głodu, dla przykładu, wymaga przeszkolenia rolników, dostarczenia nawozu, polepszenia dróg i usług przewozowych, skuteczniejszego zarządzania zasobami wody, zapewnienia właściwego wyżywienia i wielu innych rzeczy. Istnieją porównywalne listy dla zdrowia, oświaty, zapewniania dostępu do wody, polepszania warunków sanitarnych, zarządzania środowiskiem i innych ważnych dziedzin. Wdrożenie wszystkich działań i polityk wymaga wiele czasu i pracy w obrębie wielu sektorów. Na szczęście mamy 10 lat, by zrealizować Cele. Jest to wystarczający okres dla większości, jeśli nie dla wszystkich państw. Jednakże musimy zacząć działać w 2005 roku.

Kraje rozwijające się mogą natychmiast rozpocząć wdrażanie niektórych elementów z tego pakietu i zaobserwować ogromne rezultaty w przeciągu trzech lub mniej lat. Mimo że te "Szybkie Sukcesy" nie doprowadziłyby do pełnej realizacji Milenijnych Celów Rozwoju, niektóre z nich mogłyby przynieść znaczącą poprawę warunków życia milionów ludzi i przyczynić się do pełnej realizacji Celów przez państwa. Wybrane "Szybkie Sukcesy" to:

• Zniesienie opłat za szkołę w celu zapewnienia, że żadne dziecko, szczególnie dziewczynki, nie będzie pozbawione możliwości chodzenia do szkoły ze względu na ubóstwo rodziny.
• Dostarczanie zubożałym rolnikom w Afryce Subsaharyjskiej przystępnych cenowo środków uzupełniających poziom azotu w glebie i innych środków użyźniających.
• Zapewnianie wszystkim dzieciom w szkołach darmowych posiłków, sporządzonych z lokalnych produktów spożywczych oraz porcji zabieranych do domu.
• Rozdawanie darmowych moskitier nasączonych środkami owadobójczymi wszystkim dzieciom na obszarach występowania malarii w celu zdecydowanego zmniejszenia zachorowań na malarię.
• Zniesienie opłat za podstawowe usługi medyczne we wszystkich krajach rozwijających się; finansowanie ich ze zwiększonych krajowych i zewnętrznych środków na ochronę zdrowia.
• Zwiększenie dostępu do informacji i usług z zakresu zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego, w tym informacji i usług z zakresu planowania rodziny i antykoncepcji oraz wypełnienie istniejących luk w funduszach na dostawy i logistykę.
• Zwiększenie stosowania sprawdzonych i skutecznych kombinacji leków na AIDS, gruźlicę i malarię.
• Zorganizowanie funduszy na finansowanie lokalnych działań na rzecz poprawy warunków życia w slumsach i przeznaczenie nieużywanej ziemi należącej do państwa na nisko-kosztowe budownictwo mieszkaniowe.
• Zapewnienie dostępu do elektryczności, wody, odpowiednich warunków sanitarnych i Internetu dla wszystkich szpitali, szkół i innych instytucji społecznych, wykorzystując niepodłączone do sieci dieslowskie generatory prądu, ogniwa słoneczne i inne odpowiednie technologie.
• Zreformowanie i wprowadzenie w życie aktów prawnych gwarantujących kobietom prawo do własności i dziedziczenia.
• Powołanie w każdym kraju biura doradcy ds. nauki przy prezydencie lub premierze w celu skonsolidowania roli nauki w tworzeniu krajowych polityk.
• Zapewnienie wsparcia na szczeblu lokalnym dla sadzenia drzew w celu dostarczenia składników odżywczych gleby, drewna opałowego, cienia, paszy, ochrony działów wodnych, zasłony od wiatru i drewna na budulec.

Przedstawione "Szybkie Sukcesy" nie są jedynymi działaniami niezbędnymi, by osiągnąć Cele. Są to jednak działania, których zastosowanie niesie ogromną szansę na wprowadzenie zmian w krótkim terminie i które mogą być natychmiastowo wdrożone. Inne działania są bardziej skomplikowane i ich wdrożenie wymaga dekady starań bądź ich realizacja nie przynosi niezwłocznych rezultatów. Świat nie może sobie pozwolić, by minął kolejny rok, w którym nie zostaną poczynione inwestycje w te proste i sprawdzone strategie.

8. Dlaczego tak wiele krajów opóźnia się w realizowaniu Milenijnych Celów Rozwoju?

Nie ma jednej przyczyny, dla której dane państwo nie realizuje Celów. Dynamika eliminacji ubóstwa jest skomplikowana, zaś rozwiązania w tym zakresie wymagają wielostronnych i skoordynowanych starań. Wdrażanie tych rozwiązań jest dużo trudniejsze w krajach, które doświadczają skrajnego i ciągłego ubóstwa z powodu konfliktów lub słabych rządów. Afryka Subsaharyjska jest regionem, który najbardziej pozostaje w tyle.

Stopień realizacji Celów jest również znacząco zróżnicowany:

• Liczba i odsetek niedożywionych dzieci wzrasta w wielu krajach Afryki Subsaharyjskiej, zaś spada w innych rejonach świata.
• W większości regionów następuje postęp w zakresie szkolnictwa podstawowego, jednakże Afryka Subsaharyjska i Azja Południowa pozostają znacząco w tyle.
• Zapewnienie równouprawnienia płci pozostaje niezrealizowanym założeniem i wiele krajów nie osiągnie celu równego dostępu do edukacji w 2005 roku, zwłaszcza w Afryce Subsaharyjskiej i Azji Południowej.
• Wskaźniki śmiertelności dzieci ogólnie zmalały, jednakże tempo postępu spadło w wielu częściach świata i w Afryce Subsaharyjskiej zanotowano odwrócenie tego trendu. Postęp też był ograniczony we Wschodniej, Południowej i Zachodniej Azji, Oceanii i Wspólnocie Niepodległych Państw.
• Śmiertelność matek utrzymuje się na niedopuszczalnie wysokim poziomie w każdym rozwijającym się regionie, odzwierciedlając niskie zainteresowanie społeczne potrzebami kobiet oraz nieodpowiedni dostęp do usług medycznych z zakresu zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego, w tym do usług nagłej pomocy położniczej.
• W chwili obecnej około 40 milionów osób jest zakażonych HIV lub choruje na AIDS. W Afryce Subsaharyjskiej HIV/AIDS występuje na skalę pandemii. HIV/AIDS stanowi istotne zagrożenie szczególnie dla kobiet i młodzieży w każdym rozwijającym się regionie.
• Świat opóźnia się w realizacji celu zapewnienia właściwych warunków sanitarnych. Postęp w tym zakresie był zbyt wolny w Południowej Azji, Afryce Subsaharyjskiej jak i w większości regionów Azji.

9. Dlaczego region Afryki Subsaharyjskiej pozostaje najbardziej w tyle w zakresie realizacji Milenijnych Celów Rozwoju?

Standardowa diagnoza dla sytuacji w Afryce Subsaharyjskiej zakłada, że region ten doświadcza kryzysu rządów. Jest to uproszczenie. Wiele krajów Afryki posiada dobre rządy, biorąc pod uwagę poziom dochodów i skalę biedy, jednakże kraje te wpadły w pułapkę ubóstwa. Wyzwania w zakresie rozwoju regionu są głębsze niż kwestia sprawowania rządów. Wiele krajów wymaga zdecydowanych działań w zakresie inwestycji publicznych, by poradzić sobie z problemami związanymi z wysokimi kosztami transportu, ogólnie małymi rynkami, niskoproduktywnym rolnictwem, niekorzystnymi dla rolnictwa warunkami klimatycznymi, wysoką zapadalnością na choroby i niskim stopniem upowszechnienia technologii pochodzących z zagranicy.

Jednym z głównych założeń Projektu Milenijnego Narodów Zjednoczonych jest to, że wyzwaniu dokonania zmian strukturalnych w Afryce można i trzeba sprostać dzięki intensywnemu programowi inwestycji publicznych w podstawową infrastrukturę i usługi społeczne, w tym w porty, drogi, generatory, moskitiery chroniące przed zarażeniem malarią, ośrodki opieki zdrowotnej itp. Ponieważ większość krajów Afryki Subsaharyjskiej nie posiada środków niezbędnych na finansowanie tych inwestycji, aby zrealizować Milenijne Cele Rozwoju będą one potrzebować poważnego dodatkowego zwiększenia oficjalnej pomocy rozwojowej. Wiele rządów pragnących zrealizować Cele nie dysponuje środkami finansowymi, niezbędnymi by zainwestować w infrastrukturę, usługi socjalne, czy nawet administrację publiczną konieczną do usprawnienia rządów.

Rządom tym brakuje podstawowej infrastruktury, kapitału ludzkiego i administracji publicznej - fundamentów rozwoju gospodarczego i wzrostu napędzanego przez sektor prywatny. Bez dróg, środków do użyźniania gleby, elektryczności, bezpiecznych opałów potrzebnych do gotowania, klinik, szkół oraz odpowiedniego i przystępnego cenowo schronienia ludzie są nieustannie głodni, narażeni na choroby i nie mogą oszczędzać. Bez odpowiednich wynagrodzeń w sektorze publicznym i bez technologii informatycznych administracja państwowa jest ciągle słaba. Takie kraje nie są w stanie przyciągnąć prywatnych inwestorów lub zatrzymać swojej wykwalifikowanej siły roboczej.

Cele oferują solidną podstawę dla określenia niezbędnych inwestycji. Wskazują kierunki inwestycji publicznych - dostęp do wody, polepszenie warunków sanitarnych, polepszanie warunków życia w slumsach, oświata, ochrona zdrowia i podstawowa infrastruktura - które mają na celu zmniejszenie ubóstwa i nierówności płci, polepszenie kapitału ludzkiego i ochronę środowiska. Realizując Cele biedne kraje stworzą odpowiednią bazę infrastruktury i kapitału ludzkiego, które pomogą im wydostać się z pułapki ubóstwa.

10. Co muszą zrobić kraje rozwijające się, by zrealizować Milenijne Cele Rozwoju?

Ścieżka aspiracji rozwoju świata zostanie wytyczona w 2005 roku. Zalecenia Projektu Milenijnego Narodów Zjednoczonych pokazują, że Cele można naprawdę osiągnąć dzięki skoordynowanemu programowi dobrze zarządzanych inwestycji w ochronę zdrowia, oświatę i infrastrukturę w krajach biednych, zwiększonej pomocy bogatych krajów i umowie o liberalizacji handlu uzgodnionej podczas negocjacji handlowych w Doha.

Każdy kraj rozwijający się, w którym występuje zjawisko skrajnego ubóstwa powinien przyjąć i wdrożyć krajową strategię rozwoju, korzystając, tam gdzie to możliwe, z dokumentu "Strategia Eliminacji Ubóstwa", która będzie na tyle ambitna, by osiągnąć Cele. Pełne wdrożenie Milenijnych Celów Rozwoju w określonym limicie czasowym oznacza ważną zmianę w praktyce działań na rzecz rozwoju. Biedne kraje i ich partnerzy rozwojowi obecnie planują skromny stopniowy rozwój usług socjalnych i infrastruktury. Projekt Milenijny Narodów Zjednoczonych zaleca w zamian śmiały dziesięcioletni program inwestycji, którego zamiarem jest osiągnięcie założeń ilościowych określonych w Milenijnych Celach Rozwoju. Potrzebne są raczej strategie "realizacji Celów", nie zaś strategie zmierzające do "zwiększenia postępu w realizacji Celów".

Projekt zaleca podejście składające się z czterech kroków.

• Pierwszy krok - na podstawie dostępnych danych każdy kraj powinien jak najściślej określić kluczowe wymiary skrajnego ubóstwa - według regionu, rejonu i płci.
• Drugi krok, zgodny z mapami biedy - każdy kraj powinien oszacować potrzeby w celu zidentyfikowania konkretnych inwestycji publicznych niezbędnych, by osiągnąć Cele.
• Trzeci krok - każdy kraj powinien przełożyć taki szacunek potrzeb na dziesięcioletni program działań, w tym w zakresie inwestycji publicznych, administracji publicznej i finansowania.
• Czwarty krok - każdy kraj, w ramach dziesięcioletniego programu działań, powinien opracować strategię eliminacji ubóstwa, opartą na Celach, na okres 3 do 5 lat.

Zasadniczo dziesięcioletni program działań i trzy- lub pięcioletnie strategie eliminacji ubóstwa powinny obejmować strategię zarządzania sektorem publicznym, w której nacisk będzie położony na przejrzystość, odpowiedzialność, prawa człowieka i zarządzanie oparte na wynikach. Jeżeli dany kraj posiada już dokument "Strategia Eliminacji Ubóstwa", należy go ponownie zanalizować, by był na tyle ambitny, aby umożliwić osiągnięcie Celów. W przypadku, gdy dany kraj jest już bliski realizacji Celów i oczekiwany jest większy postęp, proponujemy przyjąć strategię "Cele plus", której założenia będą ambitniejsze niż Milenijne Cele Rozwoju.

Program powinien również obejmować jasną strategię decentralizacji ustalania Celów, podejmowania decyzji, budżetowania i przekazania odpowiedzialności za jego wdrażanie na szczebel samorządów lokalnych. Ponadto powinien zawierać jasną strategię dotyczącą rozwoju sektora prywatnego w celu promowania wzrostu gospodarczego oraz spowodowania, by państwa nie musiały korzystać z pomocy donorów w przyszłości.

Międzynarodowe instytucje wspierające rozwój, w tym donorzy oferujący pomoc dwustronną, agendy ONZ, banki rozwoju regionalnego i instytucje Bretton Woods, powinny dostarczyć krajowi pełnego wsparcia potrzebnego do wdrożenia opartej na Celach strategii eliminacji ubóstwa. W szczególności środki ODA (Oficjalna Pomoc Rozwojowa) powinny być wystarczająco szczodre by pokryć potrzeby finansowe, przy założeniu, że ograniczenia administracyjne nie stanowią przeszkody oraz że kraje przyjmujące pomoc w miarę możliwości mobilizują własne zasoby finansowe.

Zgodnie z Porozumieniem z Monterrey Projekt Milenijny Narodów Zjednoczonych potwierdza, że eliminacja ubóstwa jest głównym obowiązkiem samych krajów rozwijających się. Jednakże osiągnięcie Milenijnych Celów Rozwoju w najbiedniejszych państwach, tych, które rzeczywiście dążą do ich realizacji, wymaga znaczącego wzrostu oficjalnej pomocy rozwojowej tak, by mogły się one wydostać z pułapki biedy. Zalecenia Projektu zawierają wezwanie, by biedne kraje zwiększyły mobilizację własnych środków finansowych na realizację Celów poprzez przeznaczanie przychodów budżetu na priorytetowe inwestycje. Jednakże w sytuacji, gdy lokalne środki nie są wystarczające, donorzy są wzywani do realizacji długoterminowego zobowiązania do znaczącego zwiększenia pomocy. W skrócie - Projekt Milenijny Narodów Zjednoczonych wzywa do współfinansowania zwiększonych inwestycji mających na celu realizację Celów.

Ścieżka aspiracji rozwoju świata zostanie wytyczona w 2005 roku. Zalecenia Projektu Milenijnego Narodów Zjednoczonych pokazują, że Cele można naprawdę osiągnąć dzięki skoordynowanemu programowi dobrze zarządzanych inwestycji w ochronę zdrowia, oświatę i infrastrukturę w krajach biednych, zwiększonej pomocy bogatych krajów i umowie o liberalizacji handlu uzgodnionej podczas negocjacji handlowych w Doha.

11. Co powinny zrobić kraje uprzemysłowione? Czy osiągnięcie Celów wymaga dużo więcej pomocy? Czy umorzenie długów nie jest nawet ważniejsze?

Projekt Milenijny Narodów Zjednoczonych zaleca krajom - donorom nie tylko zwiększenie i szybkie rozszerzenie pomocy, lecz także świadczenie pomocy wyższej jakości. W chwili obecnej większość oficjalnej pomocy rozwojowej dla biednych krajów jest niespójna. Dobrze zainwestowane środki pomocowe w biednych krajach przyniosłyby miliardom ludzi: drogi, dostęp do wody i odpowiednich warunków sanitarnych, elektryczność, kliniki, szkoły, moskitiery chroniące przez zarażeniem malarią, leki antyretrowiralne oraz inne pilne i sprawdzone inwestycje.

Jest jasne, że samo znaczące zwiększenie pomocy nie jest wystarczającym środkiem, jednakże jest to działanie niezbędne, by kraje mogły zrealizować Milenijne Cele Rozwoju. Tak jak kraje rozwijające się muszą wypełnić swoje zobowiązania w zakresie lepszych rządów, kraje bogate muszą zrealizować zobowiązanie z Monterrey podjęcia "konkretnych wysiłków w celu przeznaczenia na pomoc ODA (Oficjalna Pomoc Rozwojowa) kwoty odpowiadającej 0,7 PNB". Aby osiągnąć Cele donorzy muszą przyjąć wiarygodne i długoterminowe zobowiązanie znaczącego zwiększenia oficjalnej pomocy rozwojowej, umożliwiającej zwiększenie skali finansowania wysokiej jakości strategii eliminacji ubóstwa, opartych na Milenijnych Celach Rozwoju i wiarygodnych zobowiązań państw w zakresie wdrażania koniecznych reform.

Opierając się na dogłębnej analizie kosztów, zalecenia dla osiągnięcia Milenijnych Celów Rozwoju pokazują, że by wesprzeć realizację Celów donorzy musieliby podnieść skalę oficjalnej pomocy rozwojowej jedynie do 0,44% PNB w 2006 roku i zaplanować jej wzrost do 0,54% w 2015 roku. Innymi słowy, połowa procenta PNB wystarczy, by osiągnąć Milenijne Cele Rozwoju na całym świecie do 2015 roku.

Osiągnięcie Celów wymaga szybkiego i skutecznego wypełnienia przyrzeczeń niesienia pomocy, poczynionych podczas Konferencji Finansowania Rozwoju w Monterrey i potwierdzonych podczas Szczytu G8 w Evian (Francja) w 2003 roku. Jednakże natychmiastowe wdrożenie dawno oczekiwanych reform handlowych i umorzenie długów są również niezwykle istotne. Projekt Milenijny Narodów Zjednoczonych obliczył, że Cele można osiągnąć dzięki zainwestowaniu jedynie 0,5 % wyników finansowych państw świata uprzemysłowionego. Bogate kraje były od dawna zobowiązane do przeznaczania 0,7 % swojego PNB na międzynarodową pomoc rozwojową. Jednakże w chwili obecnej główne kraje - donorzy wydają średnio jedynie 0,25 % swojego PNB.

Pięć krajów europejskich już przeznacza na pomoc 0,7 lub więcej procent swoich dochodów. Sześć innych narodów ostatnio ogłosiło plany i harmonogramy zwiększenia pomocy do 0,7% przed 2015 rokiem. Jeśli bogate kraje uczynią teraz to, co już obiecały uczynić, Milenijne Cele Rozwoju mogą być zrealizowane nawet w najbiedniejszych regionach.

Ponadto Projekt Milenijny Narodów Zjednoczonych wzywa do powszechniejszego umarzania długów i oferowania raczej dotacji niż pożyczek. "Równowaga długu" powinna zostać ponownie zdefiniowana jako "poziom długu zgodny z realizacją Celów", co pozwoli na uniknięcie przyrostu zadłużenia do 2015 roku. W przypadku wielu poważnie zadłużonych biednych krajów będzie to oznaczać całkowite umorzenie długu. Dla wielu ciężko zadłużonych krajów o średnim dochodzie będzie to wymagać większego umorzenia długu niż było to oferowane. Dla niektórych biednych krajów, które nie znajdują się na liście Programu Redukcji Zobowiązań Najbiedniejszych i Najbardziej Zadłużonych Państw Świata (HIPC), takich jak Nigeria, osiągnięcie Celów będzie wciąż wymagało znacznej kasacji zadłużenia. Oznacza to, że obecna i przyszła oficjalna pomoc rozwojowa dla krajów biednych powinna mieć raczej formę dotacji niż pożyczek.

12. Jaka rolę w realizacji Milenijnych Celów Rozwoju może odegrać handel?

Mimo że handel jest niezwykle istotny, nie jest to magiczny środek osiągania rozwoju. Slogan "handel zamiast pomocy" jest zupełnie błędny szczególnie w najbiedniejszych krajach. Reformy w zakresie handlu są uzupełnieniem dla innych elementów polityki rozwojowej, takich jak inwestycje w infrastrukturę i programy socjalne, mające na celu rozwój zdrowej i dobrze wyedukowanej siły roboczej. Tak jak zostało to określone w Monterrey międzynarodowa polityka handlowa, oparta na Milenijnych Celach Rozwoju, powinna koncentrować się na dwóch głównych kwestiach:

• polepszenie dostępu do rynku i warunków handlowych dla biednych krajów;
• polepszenie konkurencyjności po stronie podaży dla eksportu biednych krajów, poprzez zwiększenie inwestycji w infrastrukturę (drogi, elektryczność, porty) i ułatwianie handlu.

W celu ustanowienia podstawowego programu na rzecz postępu zalecamy, by światowi liderzy polityczni najpierw ustalili dogodnie odległy termin (na przykład rok 2025) dla całkowitego usunięcia barier urynkowienia handlu, całkowitej liberalizacji handlu usługami i powszechnego wprowadzenia zasad wzajemności i niedyskryminacji. W kontekście Agendy Rozwoju z Doha i Milenijnych Celów Rozwoju, które są mniej odległe w czasie, zalecamy, by przedstawione kluczowe rezultaty były ustalone przed lipcem 2005, kiedy odbędzie się konferencja w Doha.

13. Wielu krytyków uważa, że w przeszłości pomoc rozwojowa była marnotrawiona i rozkradana przez skorumpowane i niereprezentatywne rządy. Co się zmieniło?

Projekt Milenijny Narodów Zjednoczonych uważa, że rzeczywiście zbyt często w przeszłości pomoc była marnotrawiona i sprzeciwia się przekazywaniu pieniędzy skorumpowanym i dyktatorskim reżymom, nie zaś na realne inwestycje na rzecz rozwoju. Jednakże w rozwijającym się świecie wciąż zwiększa się liczba państw, które reformują swoje gospodarki i stosują się do zasad dobrych rządów, starając się polepszyć położenie swoich najbiedniejszych obywateli, lecz którym nie udaje się tego osiągnąć bez pomocy rozwojowej.

W dyskusjach dotyczących rządów w procesie rozwoju często myli się pojęcia wkładu i wyników. Istnieją dwie bardzo różne przyczyny tak zwanych "złych rządów". Jedną z nich jest prawdziwie "skorumpowana" władza - sprawowanie rządów przez grabieżczych lub brutalnych przywódców. Kraj może być rządzony w sposób przynoszący korzyści dla wąskiej elity, grupy interesu lub grupy etnicznej. Nie ma tam woli politycznej, by osiągnąć szerokie cele rozwoju i dlatego szansa na znaczące zmniejszenie biedy jest nikła.

Drugą przyczyną są rządy, które są słabe nie ze względu na niewłaściwe sprawowanie władzy, lecz ze względu na fakt, że państwu brak środków finansowych i możliwości technicznych, by pozwolić sobie na skuteczną administrację publiczną. Wiele najbiedniejszych krajów świata znajduje się bliżej tej drugiej kategorii, gdzie rządy nie mają środków, by skutecznie zarządzać sektorem publicznym. Kluczowym zadaniem w takich przypadkach jest zainwestowanie w polepszenie rządów poprzez promowanie rządów prawa, praw politycznych i społecznych, dobrych polityk gospodarczych, przejrzystej i skutecznej administracji publicznej i poprzez wsparcie społeczeństwa obywatelskiego.

Śmiałe programy inwestycji oparte na Milenijnych Celach Rozwoju nie mogą być wdrożone w krajach rozwijających się, które posiadają skrajnie słabe rządy. Jednakże społeczność międzynarodowa uznała, że w wielu krajach o niskich dochodach rządy są sprawowane we właściwy sposób i że mają one potencjał dla wdrożenia ambitniejszych programów inwestycyjnych. Zalecamy, by w trakcie 2005 roku te dobrze rządzone biedne kraje uzyskały od społeczności międzynarodowej "status szybkiego wdrożenia Milenijnych Celów Rozwoju" i poważnie zwiększoną pomoc konieczną do realizacji strategii eliminacji ubóstwa opartych na Milenijnych Celach Rozwoju.

Można wykorzystać istniejące już kryteria, które pomogą zidentyfikować kraje, w których można szybko wdrożyć Cele. Są to kraje, które osiągnęły punkt końcowy w ramach Programu Redukcji Zobowiązań Najbiedniejszych i Najbardziej Zadłużonych Państw Świata (HIPC); kraje, które zakwalifikowały się do pomocy świadczonej przez Amerykańską Korporację Wyzwania Milenijnego (U.S. Millennium Challenge Corporation); kraje, które przystąpiły do Afrykańskiego Mechanizmu Porównawczego Nowego Partnerstwa dla Rozwoju Afryki i te, które uzyskały korzystną recenzję podczas Ocen Realizacji dokumentów Strategii Eliminacji Ubóstwa Połączonych Służb Banku Światowego i Międzynarodowego Funduszu Monetarnego.