Polska „zatrzasnęła drzwi” przed legalną i bezpieczną aborcją - eksperci ONZ

GENEWA (27 października 2020) - „Polska zdecydowała się poświęcić prawo kobiet do bezpiecznej i legalnej opieki zdrowotnej w zakresie przerywania ciąży ze względu na ochronę prawa do życia nienarodzonych, i naruszyła tym samym międzynarodowe zobowiązania dotyczące praw człowieka”, powiedzieli niezależni eksperci ONZ ds. praw człowieka* w odpowiedzi na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o zakazie aborcji z powodu śmiertelnego lub ciężkiego uszkodzenia płodu.
 
„Jesteśmy solidarni z kobietami w Polsce i ich dążeniem do równości. Wzywamy władze do ochrony praw kobiet i mężczyzn, którzy protestują przeciwko temu orzeczeniu ”- powiedzieli eksperci.
 
„To orzeczenie będzie miało druzgocące konsekwencje dla kobiet i dorastających dziewcząt, zwłaszcza tych, które są w niekorzystnej sytuacji społeczno-ekonomicznej oraz migrantek o nieuregulowanym statusie, które nie mają środków na wyjazd za granicę w celu przeprowadzenia zabiegu przerwania ciąży” - stwierdzili eksperci.
 
Szacuje się, że obecnie 98% wszystkich legalnych aborcji w Polsce wykonywanych jest w przypadkach ciężkiego i nieodwracalnego uszkodzenia płodu, a około 100 000 Polek każdego roku poddaje się zabiegowi za granicą.
 
„Tym orzeczeniem Polska skutecznie „zatrzasnęła drzwi” przed legalną aborcją dla kobiet w tym kraju” - podkreślili eksperci.
 
Przed orzeczeniem Polska miała już jedno z najbardziej restrykcyjnych praw aborcyjnych w Europie, które w praktyce było jeszcze bardziej restrykcyjne ze względy na utrudnienia w jego stosowaniu i stygmatyzację. Przerwanie ciąży było dozwolone tylko w trzech przypadkach: zagrożenie życia lub zdrowia kobiety ciężarnej; ciężkie i nieodwracalne uszkodzenie płodu; lub ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego.
Eksperci podkreślili, że międzynarodowe mechanizmy praw człowieka uznają prawo kobiet do przerwania ciąży w przypadku śmiertelnego uszkodzenia płodu, a państwa powinny zapewnić możliwość przerwania ciąży w takich przypadkach. Brak takiej możliwości jest między innymi naruszeniem prawa do bycia wolnym od nieludzkiego traktowania.
 
Komitet Praw Człowieka, który monitoruje Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych ONZ, w jego interpretacji „prawa do życia”, stwierdza, że ​​„państwa muszą zapewnić bezpieczny, legalny i skuteczny dostęp do aborcji, jeżeli życie i zdrowie ciężarnej kobiety są zagrożone lub gdy donoszenie ciąży spowodowałoby znaczny ból lub cierpienie kobiety, zwłaszcza gdy ciąża jest wynikiem gwałtu lub kazirodztwa lub gdy płód jest uszkodzony”.
 
Ponadto Komitet ds. Likwidacji Wszelkich Form Dyskryminacji Kobiet (CEDAW) stwierdził, że ograniczenie dotyczące wyłącznie kobiet dokonujących wyborów reprodukcyjnych oraz skutkujące zmuszaniem kobiet do donoszenia prawie każdej ciąży do pełnego terminu, pociąga za sobą cierpienie psychiczne i fizyczne. Ponadto jest uznawane jako przemoc wobec kobiet, może prowadzić do tortur lub okrucieństwa, nieludzkiego i poniżającego traktowania.
 
Polska jest stroną Paktu od 1977 r., a Konwencji CEDAW od 1980 r. i ma prawny obowiązek przestrzegania międzynarodowych standardów praw człowieka. Ponadto międzynarodowe mechanizmy praw człowieka uznają prawo kobiet do dostępu do bezpiecznej i legalnej aborcji za konieczne dla ochrony godności i równości kobiet. Wiąże się ono z prawem do równości, prawem do życia prywatnego, prawem do wolności od nieludzkiego traktowania i prawem do najwyższych osiągalnych standardów. Ponadto międzynarodowe mechanizmy praw człowieka opowiadają się za depenalizacją aborcji i liberalizacją prawa aborcyjnego.

„Decyzja Trybunału Konstytucyjnego jest wyraźnie sprzeczna z tymi standardami. Nie można jej usprawiedliwiać powoływaniem się na ochronę prawa do życia, ponieważ prawa człowieka na mocy międzynarodowego prawa w zakresie praw człowieka przysługują tym, którzy się urodzili ”- wyjaśniają eksperci. „Ci, którzy wierzą, że istota ludzka powstaje w momencie poczęcia, mają swobodę działania zgodnie ze swoimi przekonaniami, ale nie mogą narzucać swoich przekonań innym poprzez system prawny”.
 
„Instrumentalizacja i upolitycznienie ciał i zdrowia kobiet prowadzi do dyskryminacji wobec nich, w szczególności w odniesieniu do ich prawa do dostępu do usług zdrowotnych. Brak dostępu może skutkować chorobami, którym można zapobiec, a także śmiertelnością okołoporodową i zachorowalnością matek”. - zauważyli eksperci.
 
Grupa Robocza ds. dyskryminacji kobiet i dziewcząt w swoim raporcie z wizyty w Polsce zaleciła udostępnienie możliwości legalnego przerywania ciąży poprzez usunięcie istniejących barier oraz stygmatyzacji, a także rozważenie liberalizacji prawa aborcyjnego. Grupa Robocza wezwała do umożliwienia kobietom przerywania ciąży na żądanie w pierwszym trymestrze (zob. A / HRC / 32/44).
 
(*) Eksperci ONZ: Elizabeth Broderick (Przewodnicząca), Alda Facio, Meskerem Geset Techane, Ivana RadačIć, Melissa Upreti (Wiceprzewodnicząca), Grupa Robocza ds. dyskryminacji kobiet i dziewcząt; Tlaleng Mofokeng, Specjalny Sprawozdawca ds. prawa do korzystania z możliwie najwyższych dostępnych standardów zdrowia fizycznego i psychicznego; Dubravka Šimonović, Specjalna Sprawozdawczyni ds. przemocy wobec kobiet, jej przyczyn i skutków; Karima Bennoune, Specjalna Sprawozdawczyni w dziedzinie praw kulturalnych.
 
Specjalni Sprawozdawcy i Grupy Robocze są częścią mechanizmów Rady Praw Człowieka zwanych procedurami specjalnymi. Procedury specjalne, które obejmują największą grupę niezależnych ekspertów w systemie Praw Człowieka Narodów Zjednoczonych, to zbiorcza nazwa niezależnych mechanizmów wyjaśniających i monitorujących. Osoby pełniące mandat w ramach procedur specjalnych to niezależni eksperci w dziedzinie praw człowieka wyznaczeni przez Radę Praw Człowieka do pełnienia misji związanych z sytuacją w określonym kraju lub zagadnieniami tematycznymi w różnych regionach świata. Ekspertów nie zatrudnia ONZ i są oni niezależni od wszelkich rządów i organizacji. Swoją misję pełnią wyłącznie we własnym imieniu, przy czym nie otrzymują wynagrodzenia za wykonywaną przez siebie pracę.


 Zobacz:

Poland has slammed door shut on legal and safe abortions - UN experts

Krajowa strona poświęcona prawom człowieka ONZ - Polska
 
W sprawie pytań, w tym pytań ze strony przedstawicieli mediów, prosimy o kontakt z: Hannah Wu (+ 41 22 917 9152 / hwu@ohchr.org ) lub drogą mailową pod adresem wgdiscriminationwomen@ohchr.org
 
W sprawie zapytań ze strony przedstawicieli mediów dotyczących innych niezależnych ekspertów ONZ, proszę kontaktować się z: Kitty McKinsey ( kmckinsey@ohchr.org ).
 
Śledź wiadomości dotyczące niezależnych ekspertów ONZ ds. Praw człowieka na Twitterze @UN_SPExperts.
 
Martwisz się o świat, w którym żyjemy?
Stań w obronie praw człowieka.
#Standup4humanrights
i odwiedź stronę internetową http://www.standup4humanrights.org