Przyjęta 10 grudnia 1948 r., Deklaracja jest źródłem inspiracji dla wielu międzynarodowych traktatów dotyczących praw człowieka. Ma ona znaczący wpływ na takie kwestie jak: zwalczanie niesprawiedliwości, rozwiązywanie konfliktów i problemów społeczeństw doświadczających represji, czy wysiłki na rzecz zapewnienia powszechnego poszanowania praw człowieka.
Deklaracja opiera się na założeniu, że podstawowe prawa i wolności są przynależne każdemu człowiekowi, są one niezbywalne i w równym stopniu stosowane wobec każdego. Każdy rodzi się wolny i równy w godności i prawach. 10 grudnia 1948 r. społeczność międzynarodowa przyjęła zobowiązanie do ochrony godności i zapewnienia sprawiedliwości każdemu człowiekowi, bez względu na jakiekolwiek różnice rasy, koloru skóry, płci, języka, religii, poglądów politycznych lub innych przekonań, narodowości, pochodzenia społecznego, majątku, urodzenia lub jakiekolwiek inne różnice (Art. 2 Deklaracji).
Przygotowanie tekstu Deklaracji zajęło prawie 2 lata. W czasie gdy świat podzielony był na dwa rywalizujące ze sobą bloki państw – wschodni i zachodni – dojście do porozumienia dotyczącego treści dokumentu było ogromnie trudnym zadaniem.
Obecnie Powszechna Deklaracja Praw Człowieka jest najczęściej tłumaczonym dokumentem na świecie. Została przetłumaczona na ponad 500 języków, w tym na takie języki jak abchaski, czuwaski czy zulu. Liczba nowych tłumaczeń wciąż rośnie.
Podstawa dla wspólnej przyszłości
Na przestrzeni lat postanowienia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka były transponowane na wiążące normy prawne, w formie traktatów, zwyczajowego prawa międzynarodowego, ogólnych zasad prawa, porozumień regionalnych i aktów prawa krajowego. Deklaracja stanowiła inspirację dla ponad 80 międzynarodowych traktatów i deklaracji dotyczących praw człowieka, licznych dokumentów o charakterze regionalnym oraz aktów prawa krajowego. Stanowią one kompleksowy, prawnie wiążący system promowania i ochrony praw człowieka.
W oparciu o Powszechną Deklarację Praw Człowieka, w 1976 r. weszły w życie Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych. Pakty te stanowiły rozwinięcie praw już ogólnie sformułowanych w Deklaracji, nakładając prawny obowiązek ich przestrzegania na państwa, które je ratyfikowały. Pakty zawierały prawa takie jak: prawo do życia, do bycia równym wobec prawa, swobodnego wyrażenia opinii, prawo do pracy, bezpieczeństwa społecznego oraz edukacji. Razem z Powszechną Deklaracją Praw Człowieka, Pakty tworzą Międzynarodową Kartę Praw Człowieka.
Na przestrzeni czasu międzynarodowe traktaty dotyczące praw człowieka coraz bardziej regulowały szczegółowe kwestie oraz skupiały się na ściśle zdefiniowanych grupach społecznych wymagających ochrony. Obecnie powstaje coraz więcej aktów prawnych z zakresu praw człowieka. Dotyczą one dyskryminacji rasowej, zapobiegania torturom i wymuszonym zaginięciom, osób niepełnosprawnych, praw kobiet, dzieci, migrantów, mniejszości i ludności tubylczej. Wszystkie nowe akty prawne bazują na podstawowych prawach i wolnościach zawartych w Międzynarodowej Karcie Praw Człowieka.
Uniwersalne wartości
Po raz pierwszy w historii Powszechna Deklaracji wymienia podstawowe zasady praw człowieka, takie jak uniwersalność, współzależność, niepodzielność, równość i niedyskryminacja. Zasady te zostały uwzględnione w wielu międzynarodowych konwencjach, deklaracjach i rezolucjach dotyczących praw człowieka. Obecnie wszystkie państwa członkowskie ONZ ratyfikowały co najmniej 1 z 9 podstawowych międzynarodowych traktatów dotyczących praw człowieka, a 80 % ratyfikowało 4 lub więcej traktatów. Świadczy to o uniwersalności Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka oraz samych międzynarodowych praw człowieka.
Zobacz:
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka
Universal Declaration of Human Rights
The role of women in shaping the Universal Declaration of Human Rights
About the Universal Declaration of Human Rights Translation Project