15 stycznia 2016 r. Sekretarz Generalny ONZ przedstawił Zgromadzeniu Ogólnemu ONZ Plan Działań w Kwestii Zapobiegania Brutalnemu Ekstremizmowi (Plan of Action to Prevent Violent Extremism – rezolucja A/70/674). W kwietniu 2016 r. odbędzie się Międzynarodowa Konferencji w Sprawie Implementacji Planu Działań, której współgospodarzem będzie rząd Szwajcarii.
Brutalny ekstremizm jest plagą naszych czasów. Sekretarz Generalny jest zszokowany atakami i aktami okrucieństwa popełnionymi przez takie ugrupowania terrorystyczne jak ISIL, Boko Haram i Al-Shabaab oraz przez naśladujących ich brutalnych ekstremistów. Ataki te skierowane są przeciwko bezbronnej ludności cywilnej na całym świecie. Grupy ekstremistów szerzą nienawiść i przemoc, a ich działania mogą destabilizować sytuację w poszczególnych krajach, jak i całych regionach.
Brutalne ugrupowania ekstremistyczne uderzają bezpośrednio w zapisy Karty Narodów Zjednoczonych, Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i we wszystkie powszechne wartości, które stanowią fundament Organizacji Narodów Zjednoczonych. Są poważnym zagrożeniem dla wszystkich czterech strategicznych obszarów pracy społeczności międzynarodowej, jakimi są: utrzymywanie pokoju i bezpieczeństwa, wspieranie zrównoważonego rozwoju, promowanie i ochrona praw człowieka oraz praworządności i akcji humanitarnych.
W ostatnich latach ugrupowania terrorystyczne ukształtowały nasze wyobrażenia o brutalnym ekstremizmie oraz wpłynęły na debatę dotyczącą zapobiegania temu zagrożeniu. Ich przesłanie to brak tolerancji – religijnej, kulturowej, społecznej. Ma to drastyczne konsekwencje dla wielu regionów świata. Poprzez zawłaszczanie terytoriów oraz posługując się mediami społecznościowymi do informowania w czasie rzeczywistym o swoich przekonaniach i ohydnych zbrodniach, rzucają wyzwanie naszym wspólnym wartościom pokoju, sprawiedliwości i ludzkiej godności.
Szerzący się brutalny ekstremizm zaostrza kryzys humanitarny, który już teraz osiągnął niespotykaną dotąd skalę i przekracza granice regionów. Miliony osób uciekają z terenów opanowanych przez terrorystów i brutalne ugrupowania ekstremistyczne. Coraz większa fala migrantów i uchodźców płynie w jednym kierunku, w drugim zaś - coraz większa fala terrorystów i bojowników pochodzących z różnych krajów.
Brutalny ekstremizm jest złożonym zjawiskiem, które nie daje się łatwo zdefiniować. Nie jest to nowe zjawisko charakterystyczne dla jednego regionu, narodowości czy wyznania. Plan Działań Sekretarza Generalnego uwzględnia brutalny ekstremizm we wszystkich jego przejawach na całym świecie.
Plan został opracowany w wyniku szeroko zakrojonej współpracy agend Narodów Zjednoczonych, licznych spotkań na forum Zgromadzenia Ogólnego i Rady Bezpieczeństwa, negocjacji na szczeblu międzynarodowym i regionalnym oraz dyskusji z przedstawicielami państw członkowskich ONZ.
Plan przedstawia wszechstronne podejście do kwestii brutalnego ekstremizmu i przewiduje zastosowanie systematycznych środków zapobiegawczych, obok istniejących już środków zwalczających terroryzm. Plan zakłada udział ‘Całego społeczeństwa’, ‘Wszystkich rządów państw’ i ‘Całego systemu NZ’.
Brutalny ekstremizm jest plagą naszych czasów. Sekretarz Generalny jest zszokowany atakami i aktami okrucieństwa popełnionymi przez takie ugrupowania terrorystyczne jak ISIL, Boko Haram i Al-Shabaab oraz przez naśladujących ich brutalnych ekstremistów. Ataki te skierowane są przeciwko bezbronnej ludności cywilnej na całym świecie. Grupy ekstremistów szerzą nienawiść i przemoc, a ich działania mogą destabilizować sytuację w poszczególnych krajach, jak i całych regionach.
Brutalne ugrupowania ekstremistyczne uderzają bezpośrednio w zapisy Karty Narodów Zjednoczonych, Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i we wszystkie powszechne wartości, które stanowią fundament Organizacji Narodów Zjednoczonych. Są poważnym zagrożeniem dla wszystkich czterech strategicznych obszarów pracy społeczności międzynarodowej, jakimi są: utrzymywanie pokoju i bezpieczeństwa, wspieranie zrównoważonego rozwoju, promowanie i ochrona praw człowieka oraz praworządności i akcji humanitarnych.
W ostatnich latach ugrupowania terrorystyczne ukształtowały nasze wyobrażenia o brutalnym ekstremizmie oraz wpłynęły na debatę dotyczącą zapobiegania temu zagrożeniu. Ich przesłanie to brak tolerancji – religijnej, kulturowej, społecznej. Ma to drastyczne konsekwencje dla wielu regionów świata. Poprzez zawłaszczanie terytoriów oraz posługując się mediami społecznościowymi do informowania w czasie rzeczywistym o swoich przekonaniach i ohydnych zbrodniach, rzucają wyzwanie naszym wspólnym wartościom pokoju, sprawiedliwości i ludzkiej godności.
Szerzący się brutalny ekstremizm zaostrza kryzys humanitarny, który już teraz osiągnął niespotykaną dotąd skalę i przekracza granice regionów. Miliony osób uciekają z terenów opanowanych przez terrorystów i brutalne ugrupowania ekstremistyczne. Coraz większa fala migrantów i uchodźców płynie w jednym kierunku, w drugim zaś - coraz większa fala terrorystów i bojowników pochodzących z różnych krajów.
Brutalny ekstremizm jest złożonym zjawiskiem, które nie daje się łatwo zdefiniować. Nie jest to nowe zjawisko charakterystyczne dla jednego regionu, narodowości czy wyznania. Plan Działań Sekretarza Generalnego uwzględnia brutalny ekstremizm we wszystkich jego przejawach na całym świecie.
Plan został opracowany w wyniku szeroko zakrojonej współpracy agend Narodów Zjednoczonych, licznych spotkań na forum Zgromadzenia Ogólnego i Rady Bezpieczeństwa, negocjacji na szczeblu międzynarodowym i regionalnym oraz dyskusji z przedstawicielami państw członkowskich ONZ.
Plan przedstawia wszechstronne podejście do kwestii brutalnego ekstremizmu i przewiduje zastosowanie systematycznych środków zapobiegawczych, obok istniejących już środków zwalczających terroryzm. Plan zakłada udział ‘Całego społeczeństwa’, ‘Wszystkich rządów państw’ i ‘Całego systemu NZ’.
Warunki i przyczyny brutalnego ekstremizmu
Plan Działań identyfikuje dwa podstawowe powody radykalizacji i udziału w brutalnych ugrupowaniach ekstremistycznych. Są to:
1. Warunki sprzyjające brutalnemu ekstremizmowi i kontekst strukturalny, “Czynniki popychające”, takie jak brak możliwości społeczno-ekonomicznych; marginalizacja i dyskryminacja; słabe rządy, naruszanie praw człowieka i zasad praworządności; długotrwałe i nierozwiązane konflikty; oraz radykalizacja nastrojów w więzieniach.
2. Procesy radykalizacji, “Czynniki ciągnące”, które odgrywają kluczową rolę w przeobrażaniu przekonań i krzywdy w brutalne działania ekstremistyczne. Takimi czynnikami są: osobiste doświadczenie i motywacja; kolektywne poczucie krzywdy i gnębienia; zniekształcenie i zła interpretacja wiary, ideologie polityczne oraz różnice etniczne i kulturowe; przywództwo i sieci społeczne.
Zalecone rekomendacje
Zalecenia przedłożone pod rozwagę państw członkowskich ONZ wskazują na prewencję jako integralną część kompleksowego podejścia do problemu ekstremizmu. Pozwalają one przeciwdziałać przyczynom, które skutkują przystępowaniem do brutalnych grup ekstremistycznych. Zalecenia dotyczą działań, które należy podjąć na poziomie globalnym, regionalnym i krajowym. Należą do nich: opracowanie ram polityk, mobilizacja środków oraz podejmowanie konkretnych działań w siedmiu priorytetowych obszarach.
1. Warunki sprzyjające brutalnemu ekstremizmowi i kontekst strukturalny, “Czynniki popychające”, takie jak brak możliwości społeczno-ekonomicznych; marginalizacja i dyskryminacja; słabe rządy, naruszanie praw człowieka i zasad praworządności; długotrwałe i nierozwiązane konflikty; oraz radykalizacja nastrojów w więzieniach.
2. Procesy radykalizacji, “Czynniki ciągnące”, które odgrywają kluczową rolę w przeobrażaniu przekonań i krzywdy w brutalne działania ekstremistyczne. Takimi czynnikami są: osobiste doświadczenie i motywacja; kolektywne poczucie krzywdy i gnębienia; zniekształcenie i zła interpretacja wiary, ideologie polityczne oraz różnice etniczne i kulturowe; przywództwo i sieci społeczne.
Zalecone rekomendacje
Zalecenia przedłożone pod rozwagę państw członkowskich ONZ wskazują na prewencję jako integralną część kompleksowego podejścia do problemu ekstremizmu. Pozwalają one przeciwdziałać przyczynom, które skutkują przystępowaniem do brutalnych grup ekstremistycznych. Zalecenia dotyczą działań, które należy podjąć na poziomie globalnym, regionalnym i krajowym. Należą do nich: opracowanie ram polityk, mobilizacja środków oraz podejmowanie konkretnych działań w siedmiu priorytetowych obszarach.
Ramy polityki
- Globalne Ramy Zapobiegania Brutalnemu Ekstremizmowi (Global Framework for Preventing Violent Extremism): Karta NZ, Powszechna Deklaracja Praw Człowieka oraz inne międzynarodowe instrumenty praw człowieka, rezolucje Zgromadzenia Ogólnego (takie jak Globalna Strategia Zwalczania Terroryzmu) oraz rezolucje Rady Bezpieczeństwa (takie jak rezolucja 2178 (2014) - wszystkie instrumenty wyrażają wolę polityczną i wspólne zobowiązania do wprowadzania rzeczywistych zmian. Umożliwiają wdrażanie nowych polityk publicznych, których celem jest zapobieganie brutalnemu ekstremizmowi w każdym kraju i regionie, przy zachowaniu odrębnych rozwiązań.
- Krajowe Plany Działania w Kwestii Zapobiegania Brutalnemu Ekstremizmowi: Każde państwo członkowskie ONZ powinno rozważyć opracowanie krajowego planu, uwzględniającego priorytety zlikwidowania przyczyn brutalnego ekstremizmu. Plany powinny stanowić dopełnienie istniejących już strategii zwalczania terroryzmu. Powinny być one opracowane przy wielostronnej współpracy z udziałem przedstawicieli rządu i instytucji pozarządowych, co pozwoli na wzmocnienie porozumienia społecznego. Plany powinny odnosić się do zagrożeń wynikających z aktywności terrorystów pochodzących z innych krajów, określać metody uniemożliwiające finansowanie ugrupowań brutalnych ekstremistów i terrorystów, dostosować politykę rozwoju do postanowień Celów Zrównoważonego Rozwoju oraz zawierać mechanizmy skutecznego monitorowania i ewaluacji osiągnięć.
- Regionalne Plany Działania: należy wzmocnić współpracę międzyregionalną np. poprzez przyjęcie wszechstronnych strategii zapobiegania brutalnemu ekstremizmowi oraz wzmocnienie organizacji subregionalnych i regionalnych.
- Mobilizacja środków: istniejące już fundusze na zwalczanie terroryzmu i brutalnego ekstremizmu powinny również być przeznaczone na likwidację przyczyn występowania brutalnego ekstremizmu. Należy również zidentyfikować inne źródła finansowania — np. istniejące już źródła finansowe można przeznaczyć na zwiększenie zakresu programów w taki sposób, by obejmowały one kwestię zapobiegania brutalnemu ekstremizmowi.
Siedem priorytetowych obszarów działań
Plan Działań rekomenduje, by każde państwo członkowskie opracowało własny plan działania dotyczący zapobiegania brutalnemu ekstremizmowi, który powinien skupiać się na siedmiu priorytetowych obszarach:
1. Dialog i zapobieganie konfliktom: zalecenia wskazują na potrzebę zaangażowania partii opozycyjnych i aktorów regionalnych na wczesnym etapie; oraz na konieczność wypracowania międzynarodowego konsensusu przy zaangażowaniu przywódców religijnych. Działania te powinny być prowadzone w ramach szeroko zakrojonej akcji prewencyjnej ogłoszonej przez Sekretarza Generalnego ONZ.
2. Wzmocnienie dobrych rządów, ochrona praw człowieka i praworządność: Należy wzmocnić zaufanie pomiędzy instytucjami rządowymi a społecznościami, by zapobiegać marginalizacji i wykluczeniu społecznemu. Zalecenia obejmują: zapewnienie dostępu do wymiaru sprawiedliwości oraz wzmocnienie uczciwych, skutecznych, odpowiedzialnych i inkluzywnych instytucji, a także reformowanie krajowych struktur prawnych i systemu penitencjarnego oraz zapewnienie niedyskryminującego dostępu do podstawowych świadczeń i usług.
3. Zaangażowanie społeczności: W kwestii autentycznego zaangażowania społeczności zaleca się: opracowanie strategii partycypacyjnej, która powinna powstać we współpracy ze społeczeństwem obywatelskim i lokalnymi społecznościami; wypracowanie modeli utrzymywania porządku publicznego; oraz sformułowanie tzw. lokalnych programów mentorskich skierowanych do całych rodzin.
4. Wzmocnienie pozycji młodych ludzi: Należy wykorzystać idealizm, kreatywność i energię młodych oraz tych osób, które są pozbawione praw obywatelskich. Zalecenia obejmują zwiększenie i wspieranie udziału młodych ludzi w działaniach zapobiegających brutalnemu ekstremizmowi oraz włączenie ich do procesu decyzyjnego na poziomie lokalnym i krajowym.
5. Równość płci i wzmocnienie pozycji kobiet: Kobiety stanowią decydującą siłę w zachowaniu trwałego pokoju; zalecenia obejmują finansowanie badań nad rolą kobiet w zapobieganiu brutalnemu ekstremizmowi oraz przeznaczenie część środków przeznaczonych na zwalczanie brutalnego ekstremizmu na wsparcie równość płci.
6. Edukacja, doskonalenie umiejętności oraz ułatwianie podejmowania pracy: W kwestii wspierania szacunku dla różnorodności rodziny ludzkiej oraz przygotowania młodych ludzi do wejścia na rynek pracy rekomendacje zalecają inwestowanie w programy, które promują “globalne obywatelstwo” oraz zapewniają wszechstronną edukację, w tym techniczną i zawodową, na poziomie podstawowym, średnim i wyższym.
7. Strategiczne działania informacyjne, Internet i media społecznościowe: Do rozczarowanych i pozbawionych praw obywatelskich ludzi musi dotrzeć informacja o wizji świata, w którym zachodzą namacalne zmiany. Zaleca się opracowanie i wdrożenie krajowych strategii informacyjnych oraz udzielanie wsparcia ofiarom, by ich cierpienie obrócić w konstruktywną siłę.
Wsparcie udzielane przez Narody Zjednoczone państwom członkowskim, regionom i społecznościom
1. Dialog i zapobieganie konfliktom: zalecenia wskazują na potrzebę zaangażowania partii opozycyjnych i aktorów regionalnych na wczesnym etapie; oraz na konieczność wypracowania międzynarodowego konsensusu przy zaangażowaniu przywódców religijnych. Działania te powinny być prowadzone w ramach szeroko zakrojonej akcji prewencyjnej ogłoszonej przez Sekretarza Generalnego ONZ.
2. Wzmocnienie dobrych rządów, ochrona praw człowieka i praworządność: Należy wzmocnić zaufanie pomiędzy instytucjami rządowymi a społecznościami, by zapobiegać marginalizacji i wykluczeniu społecznemu. Zalecenia obejmują: zapewnienie dostępu do wymiaru sprawiedliwości oraz wzmocnienie uczciwych, skutecznych, odpowiedzialnych i inkluzywnych instytucji, a także reformowanie krajowych struktur prawnych i systemu penitencjarnego oraz zapewnienie niedyskryminującego dostępu do podstawowych świadczeń i usług.
3. Zaangażowanie społeczności: W kwestii autentycznego zaangażowania społeczności zaleca się: opracowanie strategii partycypacyjnej, która powinna powstać we współpracy ze społeczeństwem obywatelskim i lokalnymi społecznościami; wypracowanie modeli utrzymywania porządku publicznego; oraz sformułowanie tzw. lokalnych programów mentorskich skierowanych do całych rodzin.
4. Wzmocnienie pozycji młodych ludzi: Należy wykorzystać idealizm, kreatywność i energię młodych oraz tych osób, które są pozbawione praw obywatelskich. Zalecenia obejmują zwiększenie i wspieranie udziału młodych ludzi w działaniach zapobiegających brutalnemu ekstremizmowi oraz włączenie ich do procesu decyzyjnego na poziomie lokalnym i krajowym.
5. Równość płci i wzmocnienie pozycji kobiet: Kobiety stanowią decydującą siłę w zachowaniu trwałego pokoju; zalecenia obejmują finansowanie badań nad rolą kobiet w zapobieganiu brutalnemu ekstremizmowi oraz przeznaczenie część środków przeznaczonych na zwalczanie brutalnego ekstremizmu na wsparcie równość płci.
6. Edukacja, doskonalenie umiejętności oraz ułatwianie podejmowania pracy: W kwestii wspierania szacunku dla różnorodności rodziny ludzkiej oraz przygotowania młodych ludzi do wejścia na rynek pracy rekomendacje zalecają inwestowanie w programy, które promują “globalne obywatelstwo” oraz zapewniają wszechstronną edukację, w tym techniczną i zawodową, na poziomie podstawowym, średnim i wyższym.
7. Strategiczne działania informacyjne, Internet i media społecznościowe: Do rozczarowanych i pozbawionych praw obywatelskich ludzi musi dotrzeć informacja o wizji świata, w którym zachodzą namacalne zmiany. Zaleca się opracowanie i wdrożenie krajowych strategii informacyjnych oraz udzielanie wsparcia ofiarom, by ich cierpienie obrócić w konstruktywną siłę.
Wsparcie udzielane przez Narody Zjednoczone państwom członkowskim, regionom i społecznościom
- Główną odpowiedzialność za zapobieganie brutalnemu ekstremizmowi ponoszą państwa członkowskie. Jednakże Plan Działań odnotowuje, iż Sekretarz Generalny ONZ zwróci się do jednostek Narodów Zjednoczonych z poleceniem nadania priorytetowego znaczenia kwestii brutalnego ekstremizmowi, przystosowania istniejącym już programów do zajęcia się przyczynami tego zjawiska, lub opracowania nowych inicjatyw uwrażliwiających na problem brutalnego ekstremizmu.
- Plan Działań rekomenduje również postępowanie zgodne z podejściem “Cały system NZ” (All-of-UN). Narody Zjednoczone wesprą krajowe, regionalne i globalne wysiłki w zakresie zapobiegania brutalnemu ekstremizmowi. Agendy w ramach systemu NZ działające na poziomie lokalnym w poszczególnych krajach włączą tematykę brutalnego ekstremizmu do swoich programów, podobnie uczynią operacje pokojowe ONZ. Będą również wspierać państwa członkowskie w budowie swojego potencjału, wychodząc z propozycją programów zwalczających brutalny ekstremizm. Pomogą rządom państw przy opracowaniu programów edukacyjnych, promujących edukację obywatelską, tolerancję i szacunek dla różnorodności. Poprzez inicjatywę Human Rights up Front (Prawa człowieka przede wszystkim) wzmocnią wczesne i skuteczne działania. ONZ ogłosi globalną kampanię zwiększająca świadomość na temat wspierania ofiar brutalnego ekstremizmu oraz będzie zachęcać do prowadzenia programów wymiany młodzieży pomiędzy państwami członkowskimi.
Apel o podjęcie skoordynowanych działań
W obliczu podziałów, braku tolerancji i nienawiści szerzonej przez brutalne ugrupowania ekstremistyczne, Sekretarz Generalny wzywa do zachowania jedności. Plan Działań w Kwestii Zapobiegania Brutalnemu Ekstremizmowi jest głośnym wołaniem o pokój, sprawiedliwość i ludzką godność. Jedność w pryncypialnych działaniach przezwycięży pociąg do brutalnego ekstremizmu i ostatecznie pokona brutalne ugrupowania ekstremistyczne.
**************************************************
Zobacz:
Plan of Action to Prevent Violent Extremism https://www.un.org/counterterrorism/ctitf/en/plan-action-prevent-violent-extremism