26 kwietnia 2022 r. Zgromadzenie Ogólne ONZ zadecydowało, że jeżeli jeden ze stałych członków Rady Bezpieczeństwa skorzysta z przysługującego mu prawa weta, to kolejne posiedzenie Zgromadzenia odbędzie się automatycznie w ciągu 10 dni. Przyjęta w drodze konsensusu rezolucja daje wszystkim państwom członkowskim ONZ możliwość oceny weta i wyrażenia opinii w jego sprawie.
Przyjęta w kwietniu rezolucja ONZ wchodzi w życie ze skutkiem natychmiastowym. Przyznaje ona - w drodze wyjątku - pierwszeństwo przy zabieraniu głosu podczas kolejnej debaty Zgromadzenia Ogólnego państwom posiadającym prawo weta, umożliwiając im tym samym przedstawienie okoliczności związanych ze skorzystaniem z takiego prawa.
Decyzja Zgromadzenia Ogólnego ONZ została podjęta w obliczu zawetowania przez Rosję, w dzień po jej inwazji na Ukrainę, rezolucji wzywającej ją do bezwarunkowego wycofania się z tego kraju.
Podstawa działań
Prace nad możliwości przeanalizowania prawa weta zostały rozpoczęte przez grupę 83 państw członkowskich ponad dwa lata temu. Jak powiedział Ambasador Liechtensteinu przy ONZ, pan Christian Wenaweser, wynikały one „z coraz głębszego zaniepokojenia” faktem, że Rada „napotyka na rosnące trudności” w wykonywaniu działań wynikających z mandatu przyznanego jej w Karcie Narodów Zjednoczonych, „przy czym jednym z najbardziej oczywistych przejawów takiego stanu rzeczy jest coraz częstsze korzystanie z prawa weta”.
Wszystkie państwa członkowskie przekazały Radzie Bezpieczeństwa główną odpowiedzialność za utrzymywanie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego oraz zgodziły się, by Rada działała w ich imieniu. Mając to na uwadze, ambasador Wenaweser podkreślił, iż prawo weta wiąże się z odpowiedzialnością za wysiłki na rzecz „nieustannego osiągania celów i realizowania zasad określonych w Karcie Narodów Zjednoczonych”.
„Dlatego też jesteśmy zdania, że wszyscy państwa członkowskie ONZ powinny mieć prawo zabrania głosu w sytuacji, w której Rada Bezpieczeństwa nie jest w stanie działać, wykonując w ten sposób funkcje i realizując uprawnienia Zgromadzenia Ogólnego przyznane mu w Karcie, zaś w szczególności w jej artykule 10” - stwierdził.
Artykuł 10 stanowi, że Zgromadzenie Ogólne może omawiać wszelkie zagadnienia lub sprawy wchodzące w zakres niniejszej Karty, albo dotyczące kompetencji i funkcji któregokolwiek organu przewidzianego w niniejszej Karcie, jak również może ono, z zastrzeżeniem postanowień artykułu 12, „udzielać w tych wszystkich zagadnieniach i sprawach zaleceń członkom Organizacji Narodów Zjednoczonych albo Radzie Bezpieczeństwa, albo też członkom Organizacji Narodów Zjednoczonych i Radzie Bezpieczeństwa”.
***************
Zobacz: UN General Assembly mandates meeting in wake of any Security Council veto