„Handel ludźmi jest jednym z najbardziej haniebnych bolączek naszego świata - okrutną formą pogwałcenia praw człowieka, czyniącą z życia ludzkiego przedmiot handlu, sprzedaży, eksploatacji, nadużyć w końcu obracającą je w ruinę. Żaden kraj nie jest od niego wolny, a miliony ludzi są nim nadal zagrożone. Musimy zająć w tej sprawie wspólne stanowisko, rzucić na nią światło, umieścić przestępców za kratkami i zapewnić ochronę oraz wsparcie ofiarom handlu ludźmi i osobom szczególnie zagrożonym tym procederem.”
Sekretarz Generalny ONZ, Ban Ki-moon.
Handel ludźmi istnieje od wieków. Jest okrutnym przestępstwem, prowadzącym na całym świecie do bezlitosnego wykorzystywania milionów szczególnie na to narażonych kobiet, dzieci i mężczyzn. Nawet dziś trudno oszacować skalę tego zjawiska, ze względu na jego złożoną naturę. Niemal wszystkie państwa świata są nim dotknięte, albo jako kraje pochodzenia i tranzytu, albo jako kraje docelowe. Zjawisko to stało się kryminalnym przedsięwzięciem na skalę globalną, generującym ogromne nielegalne zyski, sięgające miliardów dolarów rocznie.
Handel ludźmi definiuje się jako „werbowanie, transport, przekazywanie, przechowywanie lub przyjmowanie osób przy pomocy gróźb lub przy użyciu siły bądź też przy użyciu innych form przymusu, uprowadzenia, oszustwa, wprowadzenia w błąd w celu wykorzystania” (Protokół o Handlu Ludźmi: Trafficking in Persons Protocol).
Ofiary handlu ludźmi wykorzystywane są w różnych sektorach życia na wiele sposobów. W 2011 roku ujawniono, że 53 % osób stało się przedmiotem wykorzystania seksualnego, a 40% wykorzystano do pracy przymusowej w rolnictwie, ogrodnictwie, budownictwie, produkcji tekstylnej prowadzonej w nieludzkich warunkach, gastronomii i w restauracjach, usługach rozrywkowych oraz służbie domowej. Ujawniono również inne formy wykorzystywania, takie jak wymuszanie małżeństwa, usuwanie organów, nielegalna adopcja oraz wykorzystywanie dzieci do żebractwa i jako żołnierzy.
Obecnie w większości państw handel ludźmi uznaje się za przestępstwo podlegające karze na podstawie kodeksu karnego, zgodnie z Protokołem ONZ o Handlu Ludźmi (pełna nazwa: Protokół o zapobieganiu, zwalczaniu oraz karaniu za handel ludźmi, w szczególności kobietami i dziećmi, uzupełniający Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko przestępczości zorganizowanej). Bezkarność pozostaje jednak poważnym problemem. W latach 2011-2012 tylko w czterech spośród 10 krajów odnotowano 10 lub więcej przypadków skazań za popełnienie tego przestępstwa, natomiast w 15% państw nie odnotowano w tym czasie żadnego takiego przypadku.
W jaki sposób handel ludźmi uderza w rozwój?
Wzrost przestępczości zorganizowanej, w tym handlu ludźmi, jest związany z biedą i nierównością. Jednym z celów ONZ dotyczących realizacji agendy rozwojowej po roku 2015 jest ograniczenie liczby ofiar handlu ludźmi.
To oczywiste, że zrównoważony rozwój jest bezpośrednio zagrożony przez handel ludźmi. Poprzez łapówkarstwo i korupcję zorganizowane gangi handlarzy podważają władzę rządów i praworządność.
Handel ludźmi okazuje się bardzo kosztowny dla gospodarek, ogranicza bowiem przychody z podatków i przychody z tytułu przekazów pieniężnych migrantów. Wpływa on destruktywnie na tkankę społeczną: zniszczeniu ulegają więzy rodzinne i całe społeczności, dzieci zostają pozbawione wykształcenia, a problemy związane ze zdrowiem publicznym, takie jak zakażenia HIV/AIDS mogą wzrastać.
Jednak najbardziej niszczący wpływ wywiera na same ofiary. Jeżeli przeżyją, mogą się już do końca życia nie uwolnić od traumy psychicznej i fizycznej. Mogą nie być w stanie wrócić do produktywnego życia w swoich społecznościach. Jeśli zrównoważony rozwój ma zostać osiągnięty, trzeba zmierzyć się z problemem handlu ludźmi, a jego ofiarom udzielić pomocy, tak aby mogły one wrócić do normalnego życia.
Co robi Organizacja Narodów Zjednoczonych, aby zwalczyć handel ludźmi?
Biuro Narodów Zjednoczonych do Spraw Narkotyków i Przestępczości (UNODC: The United Nations Office on Drugs and Crime) realizuje Program Globalny przeciwko Handlowi Ludźmi (GPAT: the Global Programme against Trafficking in Persons), który wspiera Państwa Członkowskie w zapobieganiu przestępczości i karaniu za nią, w ochronie praw ofiar oraz w propagowaniu współpracy pomiędzy tymi państwami.
Tylko w ostatnich dwóch latach UNODC wyszkoliło ponad 1300 specjalistów, takich jak urzędnicy do spraw wdrażania prawa, oraz wsparło 76 krajów w działalności dotyczącej udzielania pomocy technicznej. Biuro organizuje pozorowane procesy sądowe dla sędziów, prokuratorów i adwokatów, aby mogli skuteczniej ścigać handlarzy. UNODC udostępniło też, za pośrednictwem swojej Prawnej Bazy Danych Dotyczącej Handlu Ludźmi, informacje na temat ponad 1000 skutecznych postępowań, w tym wyroków, z 83 krajów.
Programy poświęcone walce z handlem ludźmi przygotowywane są wspólnie z rządami państw w kluczowych krajach i regionach, obejmujących: Amerykę Łacińską, Środkowy Wschód i Północną Afrykę, „Róg” Afryki (Półwysep Somalijski), Kraje Zatoki (tzn. państwa położone nad Zatoką Perską: Iran, Irak, Kuwejt, Arabia Saudyjska, Bahrajn, Katar, Zjednoczone Emiraty Arabskie i Oman) oraz Azję Południową i Wschodnią.
Co mogę zrobić, aby zwalczać handel ludźmi?
Możesz zaangażować się w Kampanię Błękitnego Serca (Blue Heart Campaign), o której informacje znajdziesz na wszystkich głównych platformach mediów społecznościowych lub na stronie internetowej UNODC. „Noś” Błękitne Serce”, po to żeby podnieść świadomość społeczną na temat handlu ludźmi, okaż solidarność z jego ofiarami oraz przyłącz się do kampanii, aby walczyć z tym przestępstwem.
Możesz przekazać fundusze na konto Dobrowolnego Funduszu Powierniczego na Rzecz Ofiar Handlu Ludźmi: http://www.unodc.org/blueheart/ (United Nations Voluntary Trust Fund for Victims of Human Trafficking), który co roku udziela pomocy humanitarnej, prawnej i finansowej około 2000 ofiar tego procederu, aby przywrócić ich do normalnego życia i zbudować im przyszłość.