W opublikowanym 5 marca 2013 r. corocznym raporcie Międzynarodowy Organ Kontroli Środków Odurzających (INCB) podkreśla, jak ważne jest ponoszenie współodpowiedzialności za zmniejszanie skutków nadużywania środków odurzających; ostrzega przed globalnym handlem prekursorami; używaniem leków na receptę niezgodnie z przeznaczeniem. Raport zwraca także uwagę na tendencje występujące w poszczególnych regionach świata.
Nowe substancje psychoaktywne, zwane także „dopalaczami” lub „używkami”, stanowią coraz większe zagrożenie dla zdrowia publicznego. Świadczy o tym wciąż rosnąca liczba osób przyjmowanych na oddziały ratunkowe, jak również korzystających z telefonów zaufania. 5 marca w Londynie został opublikowany coroczny raport Międzynarodowego Organu Kontroli Środków Odurzających mieszczącego się w Wiedniu.
Nowe substancje psychoaktywne są łatwo dostępne w Internecie, na rynku są już setki takich substancji, a ich liczba stale rośnie. INCB wzywa państwa do podejmowania wspólnych działań, aby przeciwdziałać produkcji, nielegalnemu handlowi i nadużywaniu substancji, które stanowią zagrożenie dla zdrowia publicznego. Prezes INCB, Raymond Yans powiedział: „W ostatnich latach doszło do niespotykanego dotąd wzrostu liczby przypadków nadużywania nowych substancji psychoaktywnych. Tylko w samej Europie co tydzień pojawia się nowa substancja, podczas gdy jeszcze w latach 2000 – 2005 takich przypadków rejestrowano około pięciu rocznie. Państwa muszą podjąć konkretne działania, żeby przeciwdziałać i rozwiązać problem nadużywania różnych używek. Już teraz stanowią one zagrożenie dla zdrowia ludzi, jak również stawiają ważne wyzwania dla systemem zdrowia publicznego.” Nadużywanie leków na receptę to poważne zagrożenie dla zdrowia i społeczeństw w wielu krajach
Według raportu INCB, zjawisko nadużywania leków sprzedawanych na receptę wciąż występuje się we wszystkich regionach świata i znacznie się nasiliło w ciągu ostatnich lat. Stanowi to poważne wyzwanie dla zdrowia ludzi i całych społeczeństw. Jak powiedział Prezes INCB, Raymond Yans: „W wielu krajach szczególną obawę budzi stały wzrost i tak już pozostającej na wysokim poziomie liczby przypadków stosowania i nadużywania środków odurzających wykorzystywanych w leczeniu zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD).” W wielu krajach, szczególnie w Azji Południowej, nadużywanie wstrzykiwanych leków na receptę zwiększa ryzyko zakażenia wirusem HIV oraz żółtaczką typu B i C. W innych regionach świata poważnym problemem jest również nadużywanie trankwilizatorów i środków uspokajających. Prezes Yans ostrzega: „W niektórych krajach ponad 6% uczniów szkół średnich nadużywa trankwilizatorów, co wskazuje na kolejny niepokojący trend”. INCB rekomenduje różne sposoby rozwiązania tych kwestii, takie jak: podwyższenie kwalifikacji personelu medycznego, wprowadzenie ściślejszej kontroli nad składowaniem i dystrybucją środków odurzających oraz zwiększanie świadomości społecznej na temat ryzyka związanego z ich nadużywaniem. Międzynarodowe konwencje dotyczące kontroli środków odurzających muszą być przestrzegane, aby zapobiec ludzkiemu cierpieniu
Raport INCB zwraca uwagę na odpowiedzialność społeczności międzynarodowej za kontrolę środków odurzających. Prezesa INCB stwierdził: „Środki odurzające są prawdziwym problemem dla całego świata, które wymaga globalnych rozwiązań. Wszyscy ponosimy odpowiedzialność za sprostanie temu wyzwaniu, zarówno na szczeblu międzynarodowym, krajowym, lokalnym, a nawet na poziomie osobistym. Musimy także zwiększyć wysiłki na rzecz zapobiegania i zmniejszania ludzkiego cierpienia spowodowanego niewystarczającą dostępnością leków pochodzących z legalnych źródeł, jak również nadużywaniem środków odurzających. Musimy także zwalczać negatywne skutki wywoływane nielegalnym handlem tymi środkami.” Globalny charakter problemu związanego ze środkami odurzającymi przyczynił się do opracowania i przyjęcia trzech międzynarodowych konwencji o kontroli środków odurzających. Obecnie stanowią one podstawę międzynarodowego systemu kontroli środków odurzających. W tegorocznym raporcie INCB ostrzega przed podejmowaniem inicjatyw, które mają na celu rozszerzenie stosowania substancji objętych międzynarodową kontrolą poza ich wykorzystanie w celach medycznych i naukowych. Prezes INCB powiedział: „Tego typu inicjatywy nie tylko łamią zapisy konwencji, ale również podważają humanitarne aspekty systemu kontroli środków odurzających i stanowią zagrożenie dla zdrowia publicznego, a także dobrobytu człowieka. Ich zwolennicy twierdzą, że inicjatywy te rozwiążą problemy związane z nielegalnym obrotem środkami odurzającymi. Tak się jednak nie stanie. Traktaty o kontroli środków odurzających są najlepszym dostępnym mechanizmem zwalczającym ten globalny problem. Chronią one również ludzkość przed cierpieniem spowodowanym nadużywaniem tych środków, a także przestępczością i przemocą związaną z nielegalnym handlem, uprawą i produkcją środków odurzających.” Społeczność międzynarodowa musi wykazać się większą stanowczością, aby ograniczyć rozpowszechnianie i nielegalny handel prekursorami
Również w dniu dzisiejszym został opublikowany raport INCB dotyczący prekursorów wykorzystywanych w wytwarzaniu nielegalnych środków odurzających. Opisuje on w jaki sposób zakłady chemiczne i związane z nimi organizacje zajmujące się nielegalnym handlem obchodzą międzynarodowe mechanizmy kontroli prekursorów – wprowadzają one nowe substancje, bądź takie, które zostały stworzone specjalnie na ich potrzeby, a także przenoszą nielegalną produkcję do regionów, w których kontrola prekursorów jest słabsza. Tak więc konieczne są dobrze funkcjonujące mechanizmy kontroli umożliwiające monitorowanie obrót prekursorami i zapobieganie ich rozpowszechnianiu. Istnieją narzędzia, które państwa mogą wykorzystać w celu kontrolowania prekursorów, takie jak: system PEN online (powiadomienie przed wywozem) oraz system PICS (system o wykryciu prekursorów), które zostały wprowadzone w marcu 2012 roku. Te ogólnoświatowe systemy umożliwiają odpowiednim władzom bezpieczną wymianę na bieżąco cennych informacji dotyczących nielegalnego handlu substancjami chemicznymi oraz szybsze podejmowanie dwustronnych dochodzeń. Takie narzędzia, jak również inne międzynarodowe inicjatywy, umożliwiają państwom zwiększenie w znaczący sposób swoich wysiłków w celu lepszej kontroli prekursorów.
Kwestie regionalne
W 2011 roku nieznacznie zmalała w porównaniu do poprzedniego roku całkowita powierzchnia uprawy krzewu kokainowego w Ameryce Południowej. Niepokój jednak budzi znaczny wzrost wielkości przechwyconych konopi indyjskich w tym regionie, co może oznaczać wzrost uprawy tej rośliny. Region Ameryki Środkowej i Karaibów wciąż pozostaje głównym terenem tranzytu kokainy z Ameryki Południowej do Północnej. Obecnie nasila się także przemyt kokainy przez Karaiby, mimo że w poprzednich latach odnotowano jego spadek. Daje się odczuć także coraz większy destabilizujący wpływ przemytu środków odurzających na bezpieczeństwo w całym regionie. Zauważalny pozostaje również związek pomiędzy przemytem narkotyków a wzrostem przemocy. Zjawisko to stanowi wciąż ogromne zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego, także w Meksyku. Według rządu meksykańskiego, na skutek przestępczości narkotykowej od 2006 r. zginęło w tym kraju ponad 60 000 osób.
Wskaźniki występowania niektórych środków odurzających w Ameryce Północnej maleją, mimo to region ten wciąż pozostaje największym nielegalnym rynkiem narkotykowym na świecie, w którym występuje największy wskaźnik umieralności związanej ze środkami odurzającymi. Szacuje się, że jeden na dwadzieścia przypadków śmiertelnych w grupie wiekowej od 15 do 64 lat w Ameryce Północnej wiąże się z nadużywaniem środków odurzających. Z kolei w ostatnich latach w Europie wskaźnik nadużywania nielegalnych środków odurzających ustabilizował się, lecz wciąż znajduje się on na wysokim poziomie. Natomiast nowe substancje psychoaktywne pozostają wciąż ogromnym wyzwaniem dla krajów Europy Zachodniej i Środkowej. W ostatnich dwóch latach czterokrotnie wzrosła liczba stron internetowych sprzedających takie substancje z przeznaczeniem na rynki krajów Unii Europejskiej – w styczniu 2012 r. istniało 690 takich stron.
W Afryce wciąż najczęściej uprawianymi, przemycanymi i nadużywanymi środkami odurzającymi pozostają konopie indyjskie, jednak nowym zagrożeniem w tym regionie stały się stymulanty, zwlaszcza pochodne amfetaminy. W Afryce Zachodniej odnotowano wzrost liczby przypadków nadużywania kokainy. W ostatnich latach region ten stał się punktem tranzytowym dla przemytu narkotyków, zwłaszcza kokainy, z Ameryki Południowej do Europy.
Wschodnia i południowo-wschodnia Azja nadal pozostają drugim największym regionem na świecie pod względem powierzchni nielegalnej uprawy maku lekarskiego – stanowi on jedną piątą powierzchni upraw na świecie. Południowo-wschodnia Azja jest także ośrodkiem produkcji stymulantów, zwłaszcza pochodnych amfetaminy. W 2010 r. blisko połowa przechwyconej światowej produkcji metamfetaminy pochodziła z południowo-wschodniej Azji. W 2011 roku odnotowano dalszy wzrost tej liczby. Podobnie jak w latach poprzednich, tak i obecnie Azja Zachodnia nadal odznacza się największą ilością nielegalnej uprawy maku lekarskiego oraz największą nielegalną produkcją opiatów, przede wszystkim w Afganistanie. Dzieje się tak ze względu na niepewną sytuację bezpieczeństwa i polityczną w tym regionie. Azja Zachodnia stanowi podatny grunt dla działalności regionalnych i międzynarodowych grup przestępczych. Dochodzi tam do zwiększenia liczby przypadków nielegalnego handlu środkami odurzającymi oraz prania brudnych pieniędzy. W niektórych częściach Azji Zachodniej wzrasta popyt na nielegalne stymulanty - kokainę i metamfetaminę. W latach 2001 – 2010 w regionie tym odnotowano dwudziestokrotny wzrost przechwytu kokainy. Z kolei w regionie Oceanii poziom nadużywania oraz wytwarzania nielegalnych stymulantów, zwłaszcza pochodnych amfetaminy wciąż pozostaje wśród najwyższych na świecie.
Zobacz również:
INCB Annual Report 2012 and Precursors Annual Report 2012
www.incb.org/incb/en/news/annual_report.html
INCB Annual Report 2012
www.incb.org/incb/en/publications/annual-reports/annual-report-2012.html
Precursors Annual Report 2012
www.incb.org/documents/Publications/Precursors_Report/2012/PRE_Report_2012_E.pdf