W lipcu br. w Wiedniu odbyło się współorganizowane przez Biuro Narodów Zjednoczonych ds. Narkotyków i Przestępczości (UNODC) i Komisji ds. Środków Odurzających (CND) Międzynarodowe Forum Organizacji Pozarządowych „Beyond 2008”, będące wkładem trzeciego sektora w podsumowanie polityki narkotykowej ONZ w ostatnich dziesięciu latach. Forum określane jest jako bezprecedensowe i historyczne wydarzenie, w którym wzięło udział ponad 300 organizacji pozarządowych z całego świata, by wypracować wspólne stanowisko w kwestii międzynarodowej polityki narkotykowej. Podczas spotkania przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego potwierdzili swe ogromne zaangażowanie w realizację celów wytyczonych podczas Specjalnej Sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ (UNGASS) w 1998 r. W Forum uczestniczyli także przedstawiciele rządów państw, którzy swoją obecnością w charakterze obserwatorów wykazali swoje żywe zainteresowanie obradom organizacji pozarządowych poświęconym problematyce narkotyków.
Polityka narkotykowa w latach 1998-2008
W czerwcu 1998 odbyła się Specjalna Sesja Zgromadzenia Ogólnego ONZ (UNGASS) dotycząca światowej polityki narkotykowej, druga w historii ONZ poświęcona temu tematowi. Zakończyła się przyjęciem deklaracji „Drug Free World – We Can Do It!” (Świat bez narkotyków – możemy tego dokonać!), która – jak sama nazwa wskazuje – postawiła przed Stronami bardzo ambitne i, jak się wkrótce okazało, nieosiągalne cele. Nie udało się uwolnić świata od narkotyków.
Na przyszły rok planowane jest Posiedzenie Wysokie Szczebla, podczas którego przyjęta ma zostać nowa deklaracja, wyznaczająca kierunek polityki narkotykowej ONZ na kolejnych dziesięć lat. Dlatego organizacje pozarządowe, wzywane przez deklarację z 1998 roku do współpracy z rządami m.in. w zakresie profilaktyki i leczenia, a także reintegracji osób używających narkotyków ze społeczeństwem, postanowiły zabrać głos i z jednej strony podsumować mijającą dekadę, a z drugiej opracować rekomendacje w sprawie kierunków polityki narkotykowej dla Biura Narodów Zjednoczonych ds. Narkotyków i Przestępczości, Komisji ds. Środków Odurzających i Międzynarodowego Organu Kontroli Środków Odurzających (INCB).
Proces ewaluacji dziesięciolecia 1998-2008 przez organizacje pozarządowe polegał na zbieraniu danych, przeprowadzaniu regionalnych konsultacji w różnych obszarach świata, a wreszcie na spotkaniu przedstawicieli ponad 500 organizacji, zajmujących się polityką narkotykową i pomocą osobom uzależnionym, na forum „Beyond 2008” w Wiedniu.
Beyond 2008 (perspektywy po 2008 r.)
Celem trzydniowego spotkania było opracowanie dokumentu podsumowującego doświadczenia ostatnich 10 lat i zbierającego rekomendacje, zwłaszcza z dziedziny redukcji szkód i pomocy osobom uzależnionym. Chociaż w spotkaniu brali udział przedstawiciele organizacji o różnych profilach i sprzecznych czasem interesach, udało się ostatecznie osiągnąć konsensus i wypracować deklarację oraz trzy rezolucje, które zostały jednomyślnie przyjęte przez forum. Dokument ten m.in. zawiera postulat stworzenia takich warunków leczenia, w których pacjent ma dostęp do terapii, uwzględniających jego indywidualne potrzeby; nawołuje do przestrzegania praw człowieka osób uzależnionych; podkreśla ogromne znaczenie działań z zakresu redukcji szkód.
Deklaracja już trafiła do rządów poszczególnych państw, zostanie również przedstawiona na Posiedzeniu Wysokiego Szczebla w marcu 2009 roku. Ma także stanowić źródło informacji dla organizacji pozarządowych na szczeblu krajowym, które chciałyby włączyć się w działania związane z marcowym posiedzeniem.
My, uczestnicy Międzynarodowego Forum Organizacji Pozarządowych „Beyond 2008”, które stanowi punkt kulminacyjny trzynastych konsultacji przeprowadzonych we wszystkich dziewięciu regionach świata i na którym reprezentowanych jest 500 organizacji pozarządowych ze 116 państw i 65 międzynarodowych organizacji pozarządowych
doceniamy długą historię Wiedeńskiego Komitetu Organizacji Pozarządowych ds. Narkotyków (VNGOC) i jego pracę na rzecz włączenia organizacji pozarządowych w wydarzenia dotyczące polityki narkotykowej Organizacji Narodów Zjednoczonych,
zauważamy, że organizacje pozarządowe są często głównymi usługodawcami stosującymi sprawdzone i innowacyjne metody wsparcia osób używających nielegalnych narkotyków lub nadużywających legalnych narkotyków i z tego względu są szczególnie predysponowane do nawiązywania kontaktu i wyrażania stanowiska jednostek, rodzin i społeczności, których dotyczy problem używania narkotyków i polityka narkotykowa, w celu promowania rozwoju i wdrażania skuteczniejszych strategii, programów i praktyk,
potwierdzamy występowanie naruszeń praw człowieka osób używających narkotyków jako grupy dotkniętej problemem i zachęcamy Państwa Członkowskie, Biuro ONZ ds. Narkotyków i Przestępczości (UNODC) i inne właściwe organizacje do zabiegania o udział wszystkich dotkniętych i stygmatyzowanych grup ludności w identyfikowaniu i reagowaniu na naruszenia praw człowieka, nielegalne/szkodliwe używanie narkotyków(1) i jego negatywne następstwa zdrowotne, społeczne i gospodarcze,
przyznajemy, że młodzi ludzie stanowią znaczną część osób, których bezpośrednio lub pośrednio dotyczy problem nielegalnego/szkodliwego używania narkotyków oraz polityka narkotykowa, i szanujemy ich prawo do aktywnego zaangażowania w formułowanie i ocenę wszystkich aspektów światowej polityki narkotykowej,
odwołujemy się do Deklaracji Politycznej, Głównych Zasad Ograniczania Popytu na Narkotyki i Metod Wzmocnienia Współpracy Międzynarodowej w Przeciwdziałaniu Światowemu Problemowi Narkotykowemu – dokumentów przyjętych przez Zgromadzenie Ogólne podczas dwudziestej Sesji Specjalnej poświęconej wspólnej walce ze światowym problemem narkotykowym (UNGASS),
przyjmujemy z zadowoleniem rezolucje nr 49/2 i 51/4 Komisji ds. Środków Odurzających (CND) mówiące o potrzebie uznania i wspierania działań społeczeństwa obywatelskiego, w tym organizacji pozarządowych, w odnoszeniu się do problemów związanych z używaniem nielegalnych narkotyków i wzywające do udziału tych organizacji w procesach przeglądu i analizy postępu realizacji celów przyjętych podczas UNGASS,
jesteśmy wdzięczni za pomoc okazaną przez naszego partnera – UNODC – oraz za hojne wsparcie finansowe i rzeczowe zaoferowane przez liczne Państwa Członkowskie i organizacje pozarządowe na realizację konsultacji i Forum Beyond 2008,
uznajemy Konwencje Organizacji Narodów Zjednoczonych w sprawie walki z narkotykami, elastyczność, jaką oferują, oraz rolę i mandat CND,
potwierdzamy dalej, że cele przyjęte podczas Specjalnej Sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ w sprawie Nielegalnych Narkotyków w 1998 roku były ambitne oraz że pomimo dokonania znaczącego postępu w konkretnych przypadkach, ogólnie wyniki ich realizacji są ograniczone,
jesteśmy przekonani, że zbiorowa siła rządów, CND, Biura ONZ ds. Narkotyków i Przestępczości, związanych z nim agend partnerskich w ramach systemu ONZ, organizacji pozarządowych oraz grup dotkniętych problemem narkotykowym musi zostać reaktywowana w ramach wspólnego, wzajemnie się uzupełniającego partnerstwa światowego, aby osiągnąć realny postęp w zakresie ograniczania nielegalnego/szkodliwego używania narkotyków i jego negatywnych następstw zdrowotnych, społecznych i gospodarczych,
zachęcamy do skorzystania ze wspierającej roli organizacji wyznaniowych i religijnych, wartości kulturowych i duchowych w reagowaniu na problem nielegalnego/szkodliwego zażywania narkotyków i jego negatywnych następstw zdrowotnych, społecznych i gospodarczych.
1. Przyjmujemy z zadowoleniem możliwość przedstawienia CND, w ramach jej przygotowań do Spotkania Wysokiego Szczebla w 2009 roku, trzech rezolucji towarzyszących niniejszej Deklaracji, które odnoszą się do trzech konkretnych zagadnień:
Cel 1: podkreślenie osiągnięć organizacji pozarządowych w zakresie walki z narkotykami, ze szczególnym uwzględnieniem wkładu w Plan Działań opracowany podczas UNGASS w 1998 roku, w dziedzinach takich jak: polityka, zaangażowanie społeczności, profilaktyka, leczenie, rehabilitacja i reintegracja społeczna,
Cel 2: dokonanie przeglądu najlepszych praktyk związanych z mechanizmami współpracy pomiędzy organizacjami pozarządowymi, rządami i agendami ONZ w różnych dziedzinach i zaproponowanie nowych i ulepszonych metod pracy z UNODC i CND,
Cel 3: przyjęcie szeregu podstawowych zasad, zaczerpniętych z Konwencji i komentarzy do nich, które zostaną przedłożone do rozważenia przez UNODC i CND i będą służyć jako wytyczne do przyszłych debat dotyczących polityki narkotykowej.
2. Wzywamy CND i UNODC do poważnego i należytego rozważenia tych zaleceń.
3. Zobowiązujemy się do dalszego przekazywania naszego doświadczenia i wiedzy instytucjom rządowym i pozarządowym, starając się znaleźć ludzkie, sprawiedliwe i skuteczne rozwiązania ukierunkowane na ograniczanie nielegalnego/szkodliwego używania narkotyków i jego następstw zdrowotnych, społecznych i gospodarczych.
4. Przyjmujemy z zadowoleniem możliwość przyszłego dialogu przed i podczas Spotkania Wysokiego Szczebla w ramach sesji CND w 2009 roku, którego celem jest określenie przyszłych działań.
PODKREŚLENIE OSIĄGNIĘĆ ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH W ZAKRESIE WALKI Z NARKOTYKAMI,
ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM WKŁADU W PLAN DZIAŁAŃ OPRACOWANY PODCZAS UNGASS W 1998 ROKU,
W DZIEDZINACH TAKICH JAK: POLITYKA, ZAANGAŻOWANIE SPOŁECZNOŚCI, PROFILAKTYKA, LECZENIE,
REHABILITACJA I REINTEGRACJA SPOŁECZNA
Potwierdzając przyjęte przez Głowy Państw podczas dwudziestej Sesji Specjalnej Zgromadzenia Ogólnego zobowiązanie do osiągnięcia do 2008 roku znaczących i wymiernych rezultatów w zakresie między innymi redukcji popytu; zobowiązanie do składania raportów na temat realizacji celów i założeń do roku 2008 i prośbę Zgromadzenia Ogólnego o analizę tych raportów przez CND,
odwołując się także do Planu Działań dotyczącego wdrożenia Deklaracji w sprawie Głównych Zasad Ograniczania Popytu, który został przyjęty przez Zgromadzenie Ogólne podczas jego pięćdziesiątej czwartej sesji i który stanowi, że społeczeństwo obywatelskie (w tym organizacje pozarządowe) może skutecznie wspierać i działania dotyczące problemów narkotykowych na świecie i że powinno w nich odgrywać aktywną rolę,
zauważając fundamentalne znaczenie profilaktyki (w tym działań skierowanych na nadużywanie alkoholu i używanie tytoniu) rozumianej jako ważne i wzajemnie się uzupełniające starania ograniczające nielegalne/szkodliwe używanie narkotyków,
mając świadomość, że działania dotyczące problemu narkotykowego powinny opierać się na dowodach, być poparte danymi naukowymi, uwzględniać kwestie kulturowe i społeczne, koncentrować się na łagodzeniu zarówno krótko- jak i długoterminowych szkód i powinny być realizowane z pełnym poszanowaniem praw człowieka i wszystkich podstawowych wolności,
zauważając, że zbieranie i monitorowanie danych w czasie stanowi podstawę dla oceny oraz stałego rozwoju właściwej, wydajnej polityki i coraz lepszych praktyk, a także przyjmując z zadowoleniem wstępne starania UNODC i Wiedeńskiego Komitetu NGO dotyczące dostarczenia stosownych instrumentów w formie Kwestionariusza Raportu Dwuletniego i Kwestionariusza NGO,
uznając ważną rolę organizacji pozarządowych od 1998 roku, którą wykazały kwestionariusze NGO i konsultacje regionalne „Beyond 2008”, w tym między innymi:
i. znaczący wzrost liczby organizacji pozarządowych zajmujących się problemami związanymi z narkotykami oraz liczby pracowników i wolontariuszy pracujących dla NGO w tej dziedzinie,
ii. poprawę kontaktów i współpracy między organizacjami pozarządowymi, co ułatwia ich włączenie się, wspólnie z organami rządowymi i kontrolnymi, w proces opracowywania i wdrażania polityki, strategii i najlepszych praktyk na szczeblu krajowym i międzynarodowym,
iii. wzrost jakości oraz zakresu usług i działań świadczonych przez organizacje pozarządowe, począwszy od podstawowej profilaktyki, wczesnej reakcji, działań typu „outreach” i „peer outreach”(2) , programów niskoprogowych, po leczenie, rehabilitację i programy postrehabilitacyjne oraz rozwój kompetencji osób zaangażowanych w świadczenie tych usług,
iv. redukcję szkód, oznaczającą głównie działania ukierunkowane na przeciwdziałanie i zapobieganie negatywnym następstwom nielegalnego/szkodliwego używania narkotyków, w tym redukcję zakażeń wirusem HIV i innymi chorobami przenoszonymi przez krew,
v. poświęcenie większej uwagi i promowanie interwencji, które uwzględniają kwestie kulturowe, społeczne, rodzinne, kwestie płci i wieku,
vi. większy wkład w piśmiennictwo naukowe i ewaluacyjne,
vii. zaangażowanie wszystkich dotkniętych problemem osób i społeczności w proces opracowywania i realizacji polityki i praktyk.
Odwołując się do faktu, że mimo wykazania znaczących osiągnięć organizacji pozarządowych od czasu Sesji Specjalnej Zgromadzenia Ogólnego w 1998 roku, Kwestionariusz NGO i Konsultacje Regionalne zorganizowane przez Forum „Beyond 2008” wskazały także obszary, które wymagają dalszej pracy,
uczestnicy Międzynarodowego Forum Organizacji Pozarządowych „Beyond 2008”:
1. Wzywają Państwa Członkowskie:
a. do zapewnienia dostatecznych zasobów, uwagi i traktowania w sposób priorytetowy opracowywania, wdrażania i monitorowania całokształtu programów dotyczących popytu na narkotyki, redukcji szkód, leczenia i reintegracji społecznej, jak również trwałych i wszechstronnych programów rozwoju alternatywnego,
b. do ponownego potwierdzenia zobowiązania do traktowania nielegalnego/szkodliwego używania narkotyków jako problemu zdrowia publicznego wymagającego rozszerzonych działań, analogicznie do zobowiązań do wdrażania międzynarodowych najlepszych praktyk w dziedzinie HIV i praw człowieka,
c. do wzmocnienia zobowiązania do zajmowania się problemami bezpieczeństwa publicznego wynikających z nielegalnego/szkodliwego używania narkotyków, w oparciu o dowody naukowe i z uwzględnieniem praw człowieka jako części zrównoważonej polityki,
d. i organizacje pozarządowe do oferowania różnorodnych usług, których celem jest kontakt z osobami i z rodzinami osób, które używają lub używały narkotyków, po to by propagować leczenie, rehabilitację i reintegrację społeczną, jak również by poprawić zdrowie i sytuację społeczną tych osób,
e. i inne instytucje finansujące, by kontynuowały i ulepszały te usługi, które w badanich monitorujących i oceniających okazały się skuteczne.
2. Wzywają CND do:
a. opracowania wspólnego standardu, według którego można dokonywać oceny działań z zakresu redukcji popytu, szkód i podaży pod względem ich skuteczności i rezultatów, obejmującego analizę niezamierzonych następstw działania systemu zwalczania narkotyków,
b. zapewnienia, że osoby, których najbardziej dotyczy problem używania narkotyków i polityka narkotykowa, będą znacząco i aktywnie zaangażowane w proces opracowywania polityk i programów,
c. dokonania oceny swojej działalności i polityki oraz określenia możliwych sposobów polepszenia efektywności i oddziaływania, obejmujących proces podejmowania decyzji przez głosowanie, zgodnie z – odpowiednio – regulaminami Rady Społeczno-Gospodarczej i jej komitetów funkcyjnych,
d. zapewnienia, że w podejmowaniu decyzji kierować się będzie najlepszymi i najistotniejszymi danymi oraz dowodami, w tym danymi na temat zdrowia psychicznego, przenoszeniu zakażeń przez krew i informacjami dotyczącymi zgodności z normami praw człowieka.
3. Wzywają UNODOC do:
a. opracowania, we współpracy ze Światową Organizacją Zdrowia i organizacjami pozarządowymi, globalnego programu na rzecz ustalenia standardów i najlepszych praktyk świadczenia usług oraz do udzielenia pomocy Państwom Członkowskim w:
b. opracowaniu i szerokim świadczeniu tych usług zgodnie z charakterem problemu narkotykowego na ich terytorium,
c. zapewnienia, że CND otrzyma możliwie najszerszą analizę dostępnych badań i ocen,
d. opracowania ulepszonych narzędzi monitorowania wyników i zbierania danych pomagających CND, Państwom Członkowskim i organizacjom pozarządowym mierzyć swoją efektywność i oceniać osiągnięcia, jak również mierzyć pozytywny i negatywny wpływ polityki i praktyki w zakresie redukcji podaży, popytu i szkód.
4. Zauważając wagę badań i ewaluacji dla poszerzania rzetelnej wiedzy na temat skuteczności działań w danych warunkach oraz dla rozwijania kompetencji pracowników, wzywają instytucje finansujące programy, rządy i organizacje pozarządowe do tego, by ewaluacja stanowiła standardowy i konieczny element wszystkich projektów i zachęcają do odpowiedniego finansowana ewaluacji, publikowania raportów, jeśli to możliwe w uznanych czasopismach, umieszczania ich w odpowiednich bibliotekach i rozpowszechniania na jak największą skalę,
5. Wspierają dalszy etyczny, innowacyjny rozwój nowatorskiego podejścia organizacji pozarządowych, między innymi wykorzystywanie pełnej elastyczności, na jaką pozwalają zapisy Konwencji antynarkotykowych, do rozwijania wiedzy, kompetencji pracowników i naszej zdolności działania w zakresie redukcji nielegalnego/szkodliwego używania narkotyków i jego następstw zdrowotnych, społecznych i gospodarczych.
6. Wzywają Państwa Członkowskie, UNODC oraz międzynarodowe i regionalne instytucje finansowe do:
a. opracowania dalszych długoterminowych, trwałych, uwzględniających ochronę środowiska i dostępnych dla wszystkich programów rozwoju alternatywnego we współpracy z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, w tym organizacjami ludności rdzennej, wiejskimi i rolniczymi oraz organizacjami pozarządowymi, i do uwzględnienia tradycyjnego, dozwolonego prawnie używania narkotyków, zgodnie z artykułem 14 Konwencji z 1988 roku,
b. zapewnienia, przed rozważeniem środków likwidacji upraw, że rolnicy będą mieli dostęp do realnych i trwałych środków utrzymania po to, by interwencje były skoordynowane i odpowiednio rozłożone w czasie.
DOKONANIE PRZEGLĄDU NAJLEPSZYCH PRAKTYK ZWIĄZANYCH Z MECHANIZMAMI WSPÓŁPRACY
POMIĘDZY ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI, RZĄDAMI I AGENDAMI ONZ W RÓŻNYCH DZIEDZINACH
I ZAPROPONOWANIE NOWYCH I ULEPSZONYCH METOD PRACY Z UNODC I CND
Dostrzegając starania Organizacji Narodów Zjednoczonych mające na celu zwiększenie skuteczności jej działań poprzez poszerzenie dialogu z organizacjami pozarządowymi i społeczeństwem obywatelskim,
odwołując się do Deklaracji Politycznej przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne podczas jego dwudziestej Sesji Specjalnej poświęconej przeciwdziałaniu problemom narkotykowym na świecie, w której uznano, że przeciwdziałanie tym problemom jest ogólnym i wspólnym obowiązkiem także społeczeństwa obywatelskiego i organizacji pozarządowych, wymagającym zintegrowanego i zrównoważonego podejścia,
uznając i szanując mandat powierzony CND,
doceniając starania licznych urzędników krajowych UNODC i władz państwowych wielu krajów mające na celu znaczące włączenie organizacji pozarządowych w proces opracowywania i wdrażania strategii i polityki narkotykowej,
przyjmującz zadowoleniem wypracowane formalne mechanizmy konsultacji, dzięki którym rząd oraz przedstawiciele świata nauki i praktycy mogli na otwartym forum analizować dotyczące ich wspólnie zagadnienia,
zauważając, że obecnie nie istnieją systemowe mechanizmy konsultacji z organizacjami pozarządowymi i społeczeństwem obywatelskim jako takim, które umożliwiałyby udzielanie CND lub UNODC wsparcia w zakresie opracowywania polityki i programów, jednocześnie przyjmując z zadowoleniem działania UNODC zwiększające zaangażowanie i udział organizacji pozarządowych w kwestie walki z narkotykami oraz następujący pogląd Dyrektora Wykonawczego: „problemy dotyczące narkotyków są zbyt ważne, by pozostawiać je jedynie rządom”,
korzystając z doświadczeń pomyślnej współpracy pomiędzy organizacjami pozarządowymi, rządami i agendami ONZ w kontekście Sesji Specjalnej Zgromadzenia Ogólnego ONZ poświęconej HIV i późniejszych przeglądów osiągniętego postępu oraz znaczącego udziału osób żyjących z HIV/AIDS w tym procesie,
zauważając, że Forum „Beyond 2008” powstało po to, by umożliwić udział organizacji pozarządowych w przeglądzie realizacji celów przyjętych podczas UNGASS w 1998 roku poświęconej narkotykom, i zachęceni faktem, że stworzyło ono platformę, dzięki której organizacje pozarządowe posiadające rozbieżne stanowiska ideologiczne były w stanie spotkać się i porozumieć w wielu obszarach;
uczestnicy Międzynarodowego Forum Organizacji Pozarządowych „Beyond 2008”:
1. Nawołują wszystkie organizacje pozarządowe do połączenia się w poczuciu wspólnego obowiązku, odpowiedzialności i aktywnej działalności na rzecz polepszenia sytuacji wszystkich ludzi i do zaangażowania się w skuteczne partnerstwa między sobą, z rządami swoich państw, z kluczowymi instytucjami międzynarodowymi, takimi jak UNODC po to, by szerzyć stosowanie opartej na faktach, praktycznej i bezpośrednio zdobytej wiedzy w celu redukcji nielegalnego/szkodliwego używania narkotyków i jego następstw zdrowotnych, społecznych i gospodarczych.
2. Wzywają CND do:
a. dokonania przeglądu mechanizmów konsultacji opracowanych przez inne instytucje ONZ i do ustanowienia mechanizmów obecnego i przyszłego uczestnictwa społeczeństwa obywatelskiego, w tym grup dotkniętych problemem i napiętnowanych, w pracach CND, w tym udziału w obradach plenarnych i debacie tematycznej w celu pobudzania merytorycznej dyskusji i propozycji wspólnych działań,
b. zlecenia analizy poziomu zaangażowania i poziomu wydatków przyznawanych na działalność organizacji pozarządowych przez inne instytucje ONZ oraz do rozważenia i przyjęcia propozycji wynikających z takiej analizy, które mogą zwiększyć zaangażowanie i wkład organizacji pozarządowych oraz dalej rozwijać rolę Biura Spraw Obywatelskich UNODC.
3. Wzywają Państwa Członkowskie do:
a. ustanowienia i wsparcia na szczeblu krajowym przejrzystych i systematycznych mechanizmów konsultacji i angażowania organizacji pozarządowych i osób, których najbardziej dotyczy problem nielegalnego/szkodliwego używania narkotyków i polityka narkotykowa, w proces opracowywania wytycznych dotyczących polityki, strategii i praktyki,
b. wdrożenia krajowej polityki i ustawodawstwa, które wspiera zgromadzenia i debaty społeczeństwa obywatelskiego, usuwa przeszkody dla wolności zrzeszania się i wolności słowa osób najbardziej dotkniętych problemem nielegalnego/szkodliwego używania narkotyków i polityką narkotykową, i proszą, by zapewniono odpowiedni czas, przestrzeń i zasoby dla takich konsultacji,
c. wspierania organizacji pozarządowych i bardziej systematycznego korzystania z ich wsparcia, poprzez włączanie, w stosownych sytuacjach, w sprawy związane z pracą CND,
d. zachęcania i wspierania grup/inicjatyw młodzieżowych mających na celu redukcję nielegalnego/szkodliwego używania narkotyków i jego następstw zdrowotnych, społecznych i gospodarczych,
e. oraz grupy regionalne do stworzenia lub korzystania z istniejących międzynarodowych mechanizmów finansowych, podobnych do Światowego Funduszu Walki z AIDS, Gruźlica i Malarią, by pobudzić odpowiednie inwestycje w trwałe, oparte na dowodach i/lub skuteczne usługi redukujące nielegalne/szkodliwe używanie narkotyków i jego negatywne następstwa zdrowotne, społeczne i gospodarcze.
4. Wzywają UNODC do:
a. stosowania postawy i priorytetów Zgromadzenia Ogólnego odnoszących się do zaangażowania organizacji pozarządowych,
b. pracy w ramach struktur ustanowionych przez Sojusz Agend Narodów Zjednoczonych ds. HIV/AIDS, zgodnie ze światowymi deklaracjami politycznymi i we współpracy ze współsponsorami, w celu rozwoju i wzmocnienia struktury uczestnictwa społeczeństwa obywatelskiego, tak by aktywność ta harmonizowała z jego zaangażowaniem w prace i programy innych agend ONZ,
c. zbadania sposobów ustanowienia krajowych punktów kontaktowych organizacji pozarządowych w celu promowania dwustronnej komunikacji, wykorzystując jako model struktury utworzone przez UNAIDS,
d. promowania większej liczby spotkań regionalnych w celu wymiany najlepszych praktyk,
e. wspierania sieci tematycznych na szczeblu regionalnym, transregionalnym czy światowym, dotyczących konkretnych kwestii związanych z narkotykami, korzystając z już istniejących rozwiązań odnoszących się do profilaktyki i leczenia,
f. wzięcia bardziej aktywnego udziału w promowaniu szerokiego pakietu interwencji odnoszących się do transmisji chorób przenoszonych przez krew.
5. Wzywają Międzynarodową Radę Kontroli Środków Odurzających (INCB) do:
a. poszerzenia grupy osób, które udzielają na potrzeby analiz kluczowych informacji, poprzez systematyczne włączanie w ten proces organizacji pozarządowych i grup dotkniętych problemem narkotyków,
b. kontynuacji, podczas dokonywania analiz sytuacji w danym kraju, spotkań z przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego, w tym z dotkniętymi i napiętnowanymi grupami po to, by skorzystać z ich wkładu i włączyć do analizy ich perspektywę, tak jak jest to przewidziane w artykule 14 Jednolitej Konwencji oraz do ustanowienia mechanizmu umożliwiającego organizacjom pozarządowym wnioskowanie o wyjaśnienie stwierdzeń zawartych w Rocznych Raportach INCB,
c. publikowania raportów z istotnych dyskusji oraz rezultatów spotkań z rządami i organizacjami pozarządowymi.
6. Wzywają, by stosunki między UNODC, CND i organizacjami pozarządowymi były monitorowane i oceniane pod względem osiągniętych wyników co dwa lata przez każdą ze stron oraz przez wspólną grupę ds. monitorowania, konsultacji i planowania, ze znaczącym udziałem organizacji pozarządowych; taka ocena powinna być oparta na wynikach i przedstawiona CND, jak również Radzie Koordynacji Programowej UNAIDS, w celu podjęcia dalszych działań.
KTÓRE ZOSTANĄ PRZEDŁOŻONE DO ROZWAŻENIA PRZEZ UNODC I CND
I BĘDĄ SŁUŻYĆ JAKO WYTYCZNE DO PRZYSZŁYCH DEBAT DOTYCZĄCYCH POLITYKI NARKOTYKOWEJ
Potwierdzając, że Karta Narodów Zjednoczonych, podstawowy dokument organizacji, gwarantuje wiążące i zasadnicze zobowiązanie sygnatariuszy do poszanowania praw do zdrowia i praw człowieka oraz podstawowych wolności,
zauważając dalej, że obecny system kontroli narkotyków na świecie opiera się na trzech międzynarodowych konwencjach: Jednolitej Konwencji o Środkach Odurzających z 1961 roku, wraz z poprawkami wniesionymi przez Protokół z 1971 roku, Konwencji o Substancjach Psychotropowych z 1971 roku i Konwencji o Zwalczaniu Nielegalnego Obrotu Środkami Odurzającymi i Substancjami Psychotropowymi z 1988 roku oraz że do dnia 14 marca 2008 roku 183 państwa były stronami tych trzech konwencji,
podkreślając, że Konwencje antynarkotykowe umieszczone są w szerszym kontekście traktatów i deklaracji ONZ, obejmujących między innymi Kartę Narodów Zjednoczonych, Powszechną Deklarację Praw Człowieka, Światową Kartę Zdrowia, Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych, Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych, Konwencję Praw Dziecka, Konwencję w sprawie Eliminacji Wszelkich Form Dyskryminacji wobec Kobiet, Deklarację Praw Ludności Tubylczej i Deklarację Zobowiązań w sprawie HIV/AIDS oraz że powinna zachodzić komplementarność między tymi instrumentami międzynarodowymi i właściwymi, odpowiedzialnymi za ich realizację organami ONZ,
podkreślając również, że te aspekty polityki narkotykowej, które dotyczą zdrowia i zdrowia publicznego – w najszerszym rozumieniu – zasługują na bliższe się im przyjrzenie, zwłaszcza pod kątem szybkiego rozprzestrzeniania się chorób przenoszonych przez krew, w tym HIV i żółtaczki, oraz bardziej powszechnego występowania zaburzeń psychicznych towarzyszących zażywaniu substancji odurzających,
zauważając, że każda z trzech Konwencji podkreśla potrzebę podjęcia działań w zakresie ograniczania popytu i przyjmując z zadowoleniem formalne starania i decyzje podjęte w celu redukcji popytu na narkotyki w tym między innymi: Wszechstronny Mulitidyscyplinarny Plan Działań, Deklarację Polityczną przyjętą podczas UNGASS w 1998 roku, Główne Zasady Ograniczania Popytu na Narkotyki i kolejne rezolucje CND, odnotowując jednak rozbieżność między podjętymi decyzjami i ich rzeczywistą realizacją na szczeblu krajowym i międzynarodowym,
zwracając uwagę na fakt, że zapisy Konwencji antynarkotykowych dotyczące środków kontroli podaży są obowiązkowe, podczas gdy te odnoszące się do środków ograniczania popytu nie są obowiązkowe dla Stron,
dochodząc do wniosku, że mimo podjęcia znaczących i poważnych starań, działania z zakresu ograniczania popytu i redukcji szkód nadal nie są na szczeblu krajowym i międzynarodowym realizowane na równi z działaniami dotyczącymi redukcji podaży oraz że ta sytuacja znajduje odzwierciedlenie w proporcji dyskusji w CND oraz w składzie krajowych delegacji do Komisji, jak również w budżetach UNODC,
pamiętając o zawartym w Konwencjach wymaganiu, że „Strony poświęcą należytą uwagę i podejmą wszystkie możliwe środki w celu zapobiegania nadużywaniu narkotyków oraz wczesnego rozpoznawania problemu, leczenia, edukacji, rekonwalescencji, rehabilitacji i reintegracji społecznej zainteresowanych osób i będą koordynować swoje działania w realizacji tych celów”(3),
potwierdzając, że zgodnie z zapisami Konwencji Państwa Strony mogą przewidzieć, jako alternatywę dla skazania lub kary albo jako uzupełnienie do skazania lub kary, poddanie sprawcy przestępstwa związanego z narkotykami leczeniu, działaniom edukacyjnym, rekonwalescencji, rehabilitacji i reintegracji społecznej, zauważając jednak, że ten zapis nie jest adekwatnie lub należycie wdrażany w życie, i zauważając dalej wsparcie techniczne oferowane przez UNODC w zakresie jego realizacji,
przypominając, że „stosowanie środków odurzających w celach medycznych jest nadal niezbędne, by łagodzić ból i cierpienie, oraz w leczeniu uzależnień oraz że należy wprowadzić stosowne zapisy zapewniające dostępność środków odurzających w takich celach”,
podkreślając, że w trakcie większości konsultacji regionalnych przeprowadzonych w ramach „Beyond 2008” zgłoszono, iż kontrole wymagane w przypadku substancji narkotycznych i psychotropowych tworzyły przeszkody dla dostępności podstawowych leków używanych w łagodzeniu bólu, w dostępie do substancji, które są znane ze skuteczności w leczeniu uzależnienia od narkotyków, jak również w dostępie do profilaktyki HIV, leczenia, opieki i wsparcia oraz innych usług zdrowotnych,
Uczestnicy Międzynarodowego Forum Organizacji Pozarządowych „Beyond 2008”:
1. Wzywają CND do:
a. ponownego podkreślenia wagi stosowania się i wypełniania zobowiązań wynikających z instrumentów „miękkiego prawa”, takich jak ochrona praw człowieka wywodząca się z Karty ONZ, Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Wszechstronnego Mulitidyscyplinarnego Planu Działań, Głównych Zasad Ograniczania Popytu i rezolucji uzgodnionych w ramach CND oraz do skorygowania programu corocznej sesji Komisji tak, by przeznaczyć więcej czasu i przyznać większe znaczenie kwestii redukcji popytu i konsekwencjom polityki kontroli narkotyków w kontekście praw człowieka,
b. zapewnienia, że redukcja nielegalnego/szkodliwego używania narkotyków oraz jego negatywnych następstw zdrowotnych, społecznych i gospodarczych, określona w Konwencjach antynarkotykowych, będzie traktowana jako zadanie równie ważne i równie potrzebne jak działania związane z redukcją podaży,
c. stworzenia Głównych Zasad Skutecznego Leczenia w porozumieniu z odpowiednimi instytucjami, takimi jak Światowa Organizacja Zdrowia, UNODC, UNAIDS i in. oraz stosownymi organizacjami regionalnymi, jak również świadczeniodawcami i osobami najbardziej dotkniętymi problemem używania narkotyków i polityką narkotykową. Taki dokument powinien określić wspólną definicję skuteczności oraz warunki strukturalne, dotyczące między innymi polityki, placówek, usług i rozwoju zawodowego, sprzyjające osiąganiu możliwie największego pozytywnego wpływu,
d. wymagania, by właściwe organy, takie jak INCB i UNOCD, zgodnie ze swoim mandatem regularnie analizowały stosowanie przez państwa tych „miękkich praw” i wiodących zasad oraz by składały Komisji coroczne raporty na temat przyjęcia i wyników wdrażania takich instrumentów,
e. wspierania dostępności alternatywnych sankcji i dyspozycji za przestępstwa związane z narkotykami.
2. Wzywają Państwa Członkowskie do:
a. zapewnienia, że - w celu polepszenia realizacji zasad dobrego rządzenia i polityki - skład ich delegacji do CND będzie odpowiadał programowi pracy i funkcjom Komisji, ze szczególnym uwzględnieniem osób posiadających wiedzę specjalistyczną na temat redukcji nielegalnego/szkodliwego używania narkotyków i jego negatywnych następstw zdrowotnych, społecznych i gospodarczych oraz zgodności z normami praw człowieka,
b. wspierania działań podejmowanych przez WHO, w porozumieniu z INCB i UNODC, mających zagwarantować, że wszystkie substancje zaklasyfikowane jako leki podstawowe będą szeroko i łatwo dostępne dla lekarzy i ich pacjentów,
c. zapewnienia, że poświęcą więcej uwagi potrzebom osób pozostających w zamkniętych aresztach, tak by mogły one uzyskać dostęp do szerokiej gamy interwencji zalecanych przez WHO, UNODC i UNAIDS,
3. Wzywają INCB do:
a. odnowienia zobowiązania do poświęcania w swoich raportach tyle samo uwagi kwestiom realizacji Konwencji antynarkotykowych w odniesieniu do redukcji podaży i do redukcji popytu, kwestionując słabe wyniki państw i podkreślając najlepsze praktyki oraz innowacyjne metody w zakresie obu tych dziedzin po to, by w pełni zanalizować istniejącą swobodę i elastyczność oferowaną przez Konwencje antynarkotykowe oraz by zapewnić odpowiednią podaż legalnych substancji wykorzystywanych w leczeniu uzależnień i łagodzeniu bólu,
b. regularnego dokonywania przeglądów, w porozumieniu z innymi właściwymi instytucjami takimi jak: UNHCHR, UNHRC i UNODC, w zakresie stosowania sankcji karnych jako środka walki z narkotykami, do zapewnienia pełnego poszanowania praw więźniów, którzy są uzależnieni od narkotyków lub pozostają w areszcie za przestępstwa związane z narkotykami, zwłaszcza ich prawa do życia i sprawiedliwego procesu, porad dotyczących prawidłowości takich kar pod względem współmierności do wagi przestępstwa oraz możliwości odbycia kar alternatywnych.
4. Wzywają UNODC do:
a. zagwarantowania szerszej wiedzy i lepszej orientacji CND w temacie wzajemnego wpływu podejmowanych decyzji i polityki przyjmowanej przez Komisję i agencje ONZ, takie jak: UNAIDS, WHO, UNESCO itp.,
b. występowania do Państw Członkowskich o środki i wsparcie, by znacząco zwiększyć możliwości analityczne i zdolność UNODC do określania, porównywania i rozpowszechniania najlepszych praktyk w zakresie redukcji podaży, popytu i szkód oraz zgodności z normami praw człowieka,
c. ustanowienia mechanizmu redukcji popytu, odpowiadającego spotkaniom Szefów Krajowych Agencji Służb Policyjnych (HONLEA), w celu dostarczenia UNODC wskazówek specjalistycznych oraz informacji na temat polityki i strategii, a także ich praktycznego zastosowania.
5. Wzywają organizacje pozarządowe do:
a. współpracy na właściwych szczeblach (lokalnym, krajowym, regionalnym i międzynarodowym) w celu opracowania i wdrożenia kryteriów polepszania jakości działań, korzystając z doświadczeń inicjatyw podjętych już w niektórych państwach i regionach,
b. zwiększenia przejrzystości i odpowiedzialności poprzez publikację rocznych raportów, obejmujących wyciąg z raportów finansowych, nawet jeśli nie jest to wymagane przez prawo krajowe lub lokalne.
6. Wzywają CND, INCB, UNODC, Państwa Członkowskie i organizacje pozarządowe do przeprowadzania regularnych audytów polityki i działań związanych z narkotykami, z wykorzystaniem informacji z licznych źródeł, w tym informacji pochodzących od grup docelowych, w celu określenia obszarów, które wymagają poprawy.
(1) Nielegalne używanie narkotyków oznacza używanie sprzeczne z Konwencjami ONZ; szkodliwe używanie narkotyków oznacza używanie, które powoduje szkody dla jednostek, rodzin, społeczności lub środowiska; nielegalne/szkodliwe używanie narkotyków to takie używanie, które wymaga podejmowania działań obejmujących, lecz nieograniczających się do profilaktyki lub interwencji w zakresie wymiaru sprawiedliwości, edukacji, opieki zdrowotnej, opieki społecznej, leczenia lub rehabilitacji.
(2) Działania z wykorzystaniem pracowników środowiskowych.
(3) Jednolita Konwencja o Środkach Odurzających, 1961, z poprawkami wniesionymi przez Protokół z 1972 roku, artykuł 38, punkt 1
Zobacz także:
Strona UNODC "Civil Society Gives a Unified Voice on Illicit/Harmful Drug Use"
http://www.unodc.org/unodc/en/ngos/beyond2008.html
(Informacja opracowana przy współpracy Programu Światowej Polityki Narkotykowej Instytutu Społeczeństwa Otwartego (Global Drug Policy Programme, Open Society Institute, wrzesień 2008 r.)