i zrównoważonej turystyki.
We współpracy z UE, ONZ i organizacjami pozarządowymi powstają projekty środowiskowe dla regionu górskiego.
Kijów, 13 grudnia 2006r. – Siedem państw, które podpisały Konwencję Karpacką przyjęło szeroko zakrojony program zakładający podjęcie natychmiastowych działań na rzecz promocji proekologicznej turystyki i regionalnej sieci obszarów chronionych.
Program działań został przyjęty na pierwszej Konferencję Stron Ramowej Konwencji o Ochronie i Zrównoważonym Rozwoju Karpat, której sygnatariuszami są Czechy, Polska, Rumunia, Serbia, Słowacja, Ukraina i Węgry. Program NZ ds. Ochrony Środowiska (UNEP) zapewnia tymczasowy sekretariat Konwencji. Trzydniowe spotkanie zostało zakończone 13 grudnia 2006 r. w Kijowie.
Achim Steiner, Podsekretarz Generalny ONZ i Dyrektor Wykonawczy Programu NZ ds. Ochrony Środowiska, powiedział: „Karpaty Europy Środkowej i Wschodniej są jednym z najbogatszych w bioróżnorodność i dziewicze krajobrazy obszarów na świecie. W związku z tym, mają one olbrzymi potencjał w zakresie turystyki ekologicznej i przyrodniczej.
- Dzisiejsze decyzje odnoszą się do tego potencjału i potrzeby zarządzania bogactwami kulturowymi i naturalnymi w sposób zrównoważony. Nie mam wątpliwości, że Karpaty, na wzór Alp, Himalajów i Gór Skalistych, zdobędą światową sławę jako obszar dla wędrówek, rajdów, wspinaczek, obserwacji dzikiej przyrody, fotografowania oraz innych sposobów spędzania wolnego czasu – dodał.
- Zrównoważona turystyka może pomóc społecznościom wiejskim w przyciągnięciu inwestorów i turystów. Pomoże to w utrzymaniu i rozwinięciu źródeł dochodów społeczności, które do tej pory były w dużym stopniu odizolowane od europejskiej gospodarki." – powiedział Achim Steiner.
Zrównoważona turystyka może również stanowić gospodarczy bodziec do ochrony zamieszkujących ten region niedźwiedzi brunatnych, wilków, żubrów, rysiów, orłów cesarskich i wszystkich zagrożonych gatunków ptaków, jak również unikalnych gatunków roślin, takich jak wawrzynek słowacki, lilak wschodniokarpacki czy chryzantema pienińska.
Kluczowym efektem spotkania w Kijowie jest decyzja o przygotowaniu Protokołu o Ochronie Różnorodności Biologicznej i Krajobrazowej. Protokół, który będzie wyszczególniał konkretne działania wzmacniające wpływ Konwencji na zasoby naturalne ma zostać przyjęty „najszybciej, jak to możliwe".
Jednym z takich praktycznych działań będzie stworzenie Karpackiej Sieci Obszarów Chronionych. Konferencja mająca rozwinąć tę Sieć zostanie zorganizowana w 2007 roku we współpracy z istniejącą już Alpejską Siecią Obszarów Chronionych. Sieć będzie połączona z europejską siecią Natura 2000 oraz Inicjatywą Obszarów Podmokłych Karpat.
Dopełnieniem działań na rzecz bioróżnorodności będzie stworzenie "Obwodu Turystycznego". Będzie to tematyczny szlak turystyczny, który pomoże lokalnym społecznościom wytworzyć własną markę i promować się w ten sposób. Na spotkaniu zaaprobowano również stworzenie "Via Carpati", transnarodowej sieci szlaków i schronisk górskich. Programy szkoleniowe pomnożą szeregi specjalistów wyszkolonych w zarządzaniu wieloma aspektami turystyki zrównoważonej środowiskowo.
Dodatkowo rządy będą wspierać małe miasteczka w opracowywaniu lokalnych planów „Agenda 21”, wzorowanych na światowej Agendzie 21, przyjętej w 1992 roku na Szczycie Ziemi w Rio de Janeiro. Uznając aktywne uczestnictwo społeczeństwa obywatelskiego za jedną z podstawowych zasad Konwencji, rządy będą również wspierać centra informacyjne oraz inne działania służące przekazowi informacji i angażowaniu decydentów i opinii publicznej.
Jednocześnie region skorzysta z szerokiej gamy nowych i kontynuowanych projektów, angażujących licznych międzynarodowych partnerów. Finansowany przez Unię Europejską projekt CADSES (Obszar Europy Środkowej, Adriatyckiej, Naddunajskiej i Południowo-Wschodniej) będzie stanowił podstawę wielu działań przewidzianych przez konwencję.
Ponadto, uczestnicy spotkania wyrazili uznanie dla projektu realizowanego przez Program NZ ds. Rozwoju (UNDP) i Fundusz na rzecz Globalnego Środowiska (Global Environment Facility), mającego na celu zapobieżenie degradacji gleby i wody w dorzeczu rzeki Tisza, rozciągającym się na terenie Rumunii i Węgier. Wystosowano również ponaglenie do zakończenia „Karpackiego Prospektu Środowiskowego” - badań szacunkowych prowadzonych przez UNEP, dzięki którym mają powstać mapy, dane i analizy. Pierwsze wyniki potwierdzają, że trwająca utrata bioróżnorodności w ekosystemach górskich i terenach podmokłych stanowi poważne zagrożenie dla regionu Karpat.
Inne projekty i działania realizowane są we współpracy z Organizacją Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO); Inicjatywą Środkowoeuropejską; Regionalnym Centrum Ekologicznym; Światowym Funduszem Na Rzecz Przyrody (WWF). W realizacji projektów i działań biorą również udział Austria, Liechtenstein, Szwajcaria oraz Włochy.
W ostatnim dniu Konferencji w Kijowie wzięli udział ministrowie środowiska z większości państw -sygnatariuszy Konwencji. Przyjęto Deklarację Ministerialną, która zachęca Unię Europejską do udziału w Konwencji. Deklaracja wyraża uznanie dla wysiłków na rzecz promowania "przestrzeni Karpackiej" - wspólnej wizji strategicznej dla krajów i narodów tego historycznie marginalizowanego górskiego regionu Europy.
Karpaty, rozciągające się na obszarze ponad 200,000 kilometrów kwadratowych (obszar o 10% większy od Alp), porośnięte są wielkimi połaciami lasu, w których chronią się nadal liczne populacje niedźwiedzia brunatnego, wilka, rysia i innych gatunków zwierząt rzadko spotykanych już w Europie. Na przykład około 45% europejskiej populacji wilków czyli 4000 osobników (nie licząc Rosji) zamieszkuje region karpacki.
Wiele małych, wiejskich społeczności zróżnicowanych pod względem etnicznym i narodowościowym przez wieki dostosowywało się do górskiego środowiska. Pomimo granic państwowych, ludzi zamieszkałych w Karpatach pod wieloma względami jednoczy spuścizna kulturowa.
Obecnie 16 do 18 milionów osób uważa Karpaty za swój dom.
Kluczowymi zagrożeniami dla regionu karpackiego są rosnące bezrobocie i ubóstwo, które pogłębiły się od czasu transformacji ustrojowej. Zagrożeniami są również niezrównoważony rozwój, nadmierna eksploatacja zasobów naturalnych, zanieczyszczenie, wylesianie, zbyt intensywne łowiectwo i fragmentacja środowiska.
Konwencja zwraca uwagę na związek pomiędzy ochroną środowiska, a potrzebą zapewnienia korzyści dla lokalnej społeczności poprzez zrównoważony rozwój. Promowanie odpowiedzialnej turystyki, która zapewni zachowanie krajobrazu i przyniesie korzyści lokalnej społeczności, jest przykładem rozwiązania korzystnego dla gospodarki i środowiska.
Kolejnymi ważnymi celami mającymi na uwadze dobro mieszkańców są: poprawa zarządzania zasobami wodnymi i dorzeczami, promowanie zrównoważonego rolnictwa, leśnictwa, transportu, przemysłu i infrastruktury oraz pielęgnacja spuścizny kulturowej i wiedzy o tradycji.
Konwencja Karpacka pomoże również propagować „najlepsze praktyki" w zakresie ochrony środowiska. Wiąże się to z przyjęciem zasady, że "zanieczyszczający płaci", położeniem nacisku na społeczne uczestnictwo i zaangażowanie zainteresowanych instytucji, współpracą transgraniczną, zintegrowanym planowaniem i zarządzaniem zasobami wodnymi i ziemnymi, a także podejściem ekosystemowym (zgodnie z którym bioróżnorodność jest zarządzana w sposób zaspokajający potrzeby człowieka przy jednoczesnym zachowaniu spójności ekosystemu).
Karpaty odgrywają również kluczową rolę w zapewnieniu europejskich zasobów wody pitnej. Woda z gór, na które spada dwa razy więcej deszczu niż na okoliczne obszary, zasila Dunaj, Wisłę i inne wielkie rzeki wpływające do Morza Czarnego i Bałtyku. W Karpatach płyną jedne z najczystszych strumieni w Europie.
Konwencja weszła w życie 4 stycznia bieżącego roku i została ratyfikowana przez sześciu członków (udział Serbii został zatwierdzony przez rząd i czeka na ratyfikację przez parlament). Następna konferencja odbędzie się w Rumunii w 2008 roku.
Dokumenty oficjalne i inne: www.carpathianconvention.org.
Fotografie dostępne z www.unep.org lub www.stlllpictures.com (w wyszukiwarce wpisać „Carpathians”).
Szczegółowych informacji udzielają:
Michael Williams, rzecznik prasowy konferencji UNEP, tel. +41-79-409-1528 (komórkowy), e-mail michael.williams@unep.ch;
Nick Nuttall, rzecznik UNEP, +254-20-762-3084, +254-733-632755 (komórkowy), e-mail nick.nuttall@unep.org