Szanowni Państwo,
Z wielką przyjemnością przyjęłam zaproszenie do wzięcia udziału w uroczystości otwarcia Pierwszego Ogólnopolskiego Kongresu Ewaluacji, który tak bardzo wpisuje się w obecne działania podejmowane przez Organizację Narodów Zjednoczonych.
Ten rok jest szczególny dla organizacji Narodów Zjednoczonych. Obchodzimy 70. rocznicę jej powstania. Mija termin realizacji Milenijnych Celów Rozwoju. W tym roku odbywają się przełomowe wydarzenia, które wpłyną na dobrobyt przyszłych pokoleń.
We wrześniu tego roku światowi przywódcy na Szczycie Zrównoważonego Rozwoju przyjęli plan dla świata na kolejne 15 lat, tzw. Agendą na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju, zawierającą siedemnaście Celów Zrównoważonego Rozwoju oraz sto sześćdziesiąt dziewięć zadań z nimi związanymi. Dotyczą one takich kwestii jak: koniec z ubóstwem; wyeliminowanie głodu, osiągnięcie bezpieczeństwa żywnościowego; zapewnienie życia w zdrowiu i dobrobycie; jakościowo dobrej edukacji; zapewnienie równości płci i wzmocnienie pozycji kobiet i dziewcząt; zapewnienie dostępu do wody; dostępu do energii; zwiększenie zrównoważonego wzrostu gospodarczego i zapewnienie godnej pracy; budowa odpornej infrastruktury i zapewnienie zrównoważonej industrializacji; zmniejszenie nierówności w państwie i między państwami; budowa inkluzywnych miast; rozwój odpowiedzialnej konsumpcji i produkcji; zwalczanie zmian klimatycznych; ochrona oceanów i mórz; zrównoważone wykorzystywanie ekosystemów lądowych; promowanie pokoju, sprawiedliwości i silnych instytucji; oraz powstawanie globalnych partnerstw.
Cele Zrównoważonego Rozwoju to wynik procesu negocjacyjnego podjętego przez 193 państwa członkowskie ONZ oraz bezprecedensowego uczestnictwa społeczeństwa obywatelskiego i innych zainteresowanych stron. Proces ten doprowadził do uwzględnienia różnych interesów i poglądów. W odróżnieniu od Milenijnych Celów Rozwoju skupiających się na państwach rozwijających się, szczególnie na tych najbiedniejszych, Cele Zrównoważonego Rozwoju dotyczą całego świata, zarówno państw rozwiniętych, jak i krajów rozwijających się.
Na Szczycie Zrównoważonego Rozwoju Polskę reprezentował Prezydent Andrzej Duda, który na forum Zgromadzenia Ogólnego ONZ powiedział: „Obrona demokracji, zrównoważony rozwój ekonomiczny, zasypywanie nierówności społecznych, szerszy dostęp do edukacji, długofalowa ochrona przed skutkami zmian klimatycznych – wszystkie te wymienione elementy przyczyniają się do zachowania pokoju w świecie… W tym kontekście chcę zapewnić o gotowości mojego kraju do włączenia się w realizację Celów Zrównoważonego Rozwoju. …. Gotowi jesteśmy także zwiększać nasz bezpośredni wkład w dzieło utrzymania pokoju i bezpieczeństwa. Tym motywowane właśnie jest także zgłoszenie naszej kandydatury na niestałego członka Rady Bezpieczeństwa.”
Trzy miesiące przed Szczytem Zrównoważonego Rozwoju, w Addis Abebie odbyła się Międzynarodowa Konferencja Finansowania Rozwoju, która rozpoczęła nową erę współpracy i globalnego partnerstwa. Agenda Działań z Addis Abeby, przyjęta przez 193 państwa członkowskie ONZ, przewiduje nowe ramy finansowania zrównoważonego rozwoju. Kładzie ona mocny fundament pod wdrażanie Celów Zrównoważonego Rozwoju.
Kluczową kwestią dla jego osiągnięcia jest opracowanie krajowych strategii, które powinny być zgodne z prawem międzynarodowym. Strategie te muszą być wspierane przez społeczność międzynarodową oraz globalne partnerstwa na rzecz rozwoju, składające się z przedstawicieli państw, sektora prywatnego, społeczeństwa obywatelskiego, środowisk naukowych, akademickich, donorów, fundacji, parlamentów, władzy lokalnej, wolontariuszy i innych podmiotów. Realizacja Agendy Rozwoju po Roku 2015 i Celów Zrównoważonego Rozwoju wymaga ambitnego, całościowego i nowego podejścia do kwestii inwestowania środków i sposobu ich realizacji.
Ważnym zagadnieniem dla Celów Zrównoważonego Rozwoju są sposoby i środki potrzebne na ich realizację: mobilizacja środków finansowych, budowanie potencjału krajów i transfer technologii przyjaznych środowisku.
Powstaje pytanie: Ile będzie kosztowało wdrożenie nowej agendy zrównoważonego rozwoju? Jak będzie monitorowany postęp?
Sukces Celów Zrównoważonego Rozwoju w dużej mierze zależy od mobilizacji środków finansowych, znacznych środków – bilionów USD. Muszą one pochodzić ze źródeł krajowych i międzynarodowych, jak również z sektora prywatnego i publicznego.
Nadal państwa rozwinięte będą przekazywać środki na oficjalną pomoc rozwojową. Na konferencji w Addis Abebie, państwa ponownie zobowiązały się do zwiększania Oficjalnej Pomocy Rozwojowej, tak by osiągnąć 0,7% produktu narodowego netto oraz dążyć do osiągnięcia poziomu 0,15% - 0,20% PNN dla krajów najsłabiej rozwiniętych. Unia Europejska zobowiązała się do zwiększenia pomocy dla krajów najsłabiej rozwiniętych do poziomu 0,2% produktu narodowego netto do roku 2020.
Jednak sukces Celów Zrównoważonego Rozwoju będzie zależał przede wszystkim od krajowych strategii, planów i programów. To państwa będą decydować o zakresie ich realizacji. Cele Zrównoważonego Rozwoju są drogowskazem dla państw, które muszą dostosować plany do swoich globalnych zobowiązań.
Ważne jest także, by realizacja siedemnastu Celów Zrównoważonego Rozwoju i ich stu sześćdziesięciu dziewięciu zadań była monitorowana i analizowana za pomocą zestawu globalnych wskaźników. Zostaną one opracowane przez między-agendową i ekspercką grupę ds. wskaźników Celów Zrównoważonego Rozwoju (Inter-Agency and Expert Group on SDG Indicators) i zaakceptowane przez Komisję Statystyczną ONZ (UN Statistical Commission) w terminie do marca 2016 r. Następnie przyjmie je Rada Gospodarcza i Społeczna oraz Zgromadzenie Ogólne.
Natomiast państwa opracują swoje własne wskaźniki umożliwiające monitorowanie postępu w realizowaniu Celów Zrównoważonego Rozwoju i zadań z nimi związanymi. Państwa opracują także wskaźniki dotyczące całych regionów.
Już teraz główni statystycy z państw członkowskich pracują nad utworzeniem dwóch wskaźników do każdego ze stu sześćdziesięciu dziewięciu zadań. Przewiduje się, że powstanie około trzystu wskaźników dla wszystkich Celów Zrównoważonego Rozwoju. Tam gdzie zadania będą się pokrywały, liczba wskaźników może być zmniejszona.
Co roku Polityczne Forum Wysokiego Szczebla w Sprawie Zrównoważonego Rozwoju (High Level Political Forum on Sustainable Development) dokona przeglądu postępu i podsumuje osiągnięcia. Zostaną one ogłoszone w raporcie ‘Sustainable Development Goals Progress Report’, przygotowywanym przez Sekretarza Generalnego ONZ.
Tak więc postęp w realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju (lub jego brak) będzie monitorowany i poddany przeglądowi – tak jak ustalono w dokumencie końcowym Międzynarodowej Konferencji Finansowania Rozwoju w Addis Abebie.
Warto też wspomnieć o Mechanizmie dotyczącym technologii (Technology Facilitation Mechanism), który ukierunkowany jest na potrzeby technologiczne państw rozwijających się. Na Konferencji Finansowania Rozwoju podkreślono istotną rolę współpracy technologicznej dla osiągnięcia zrównoważonego rozwoju.
Chciałabym również powiedzieć kilka słów o konferencji klimatycznej, która odbędzie się w Paryżu w grudniu tego roku.
Przeciwdziałanie zmianom klimatycznym i wspieranie zrównoważonego rozwoju stanowią dwie, wzajemnie wzmacniające się, strony tego samego medalu. Nie można osiągnąć zrównoważonego rozwoju bez działań na rzecz klimatu, dlatego tak wiele Celów zajmuje się czynnikami napędzającymi zmiany klimatyczne.
Przyjęcie Celów Zrównoważonego Rozwoju wysłało wyraźny sygnał, że świat ma wysokie oczekiwania i że nadszedł czas na zdecydowane, pozytywne efekty działań w kwestii zmian klimatycznych. Tak więc, biorąc pod uwagę, że wiele Celów Zrównoważonego Rozwoju skupia działania wokół czynników napędzających zmiany klimatyczne, ich realizacja począwszy od 1 stycznia 2016 r. przyspieszy także realizację nowego porozumienia klimatycznego, które wejdzie w życie w 2020 r.
Proszę Państwa,
Dziś obchodzimy Światowy Dzień Statystyki. Chciałabym przytoczyć fragment przeslania Sekretarza Generalnego ONZ z tej okazji, który doskonale podkreśla, dlaczego dzisiejsza konferencja jest tak ważna:
„W ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych, Komisja Statystyczna przez ponad 70 lat stała na czele światowego systemu statystycznego. Poprzez swoje standardy i wytyczne, Komisja stworzyła język, który pozwala nam komunikować dane i dzielić się praktyczną wiedzą w skali światowej. Dziś Komisja Statystyczna jest gotowa do odegrania kluczowej roli w krajach rozwijających się i rozpocząć globalny proces mierzenia postępu Celów Zrównoważonego Rozwoju.
Jednakże, wymogi monitorowania niezbędne dla sukcesu Celów Zrównoważonego Rozwoju stanowią poważne wyzwanie dla nawet najbardziej rozwiniętych państw. Potrzebujemy rewolucji w zakresie statystyki. Musimy zwiększyć jej możliwości i korzystać z nowych technologii. Potrzebujemy współpracy badaczy i ich ekspertyz. Musimy pracować z naukowcami, sektorem prywatnym i społeczeństwem obywatelskim.”
Dziękuję bardzo za uwagę.