UNCTAD.ORG  

Jedenasta sesja Konferencji Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju UNCTAD XI

Noty prasowe:  "Jak powiązać handel z rozwojem"

Centrum konferencyjne Anhembi, Sao Paulo, Brazylia
13-18 czerwca 2004 r.

Wykorzystanie potęgi światowego handlu do stymulowania rozwoju i ograniczenia ubóstwa to główne zagadnienie jedenastej sesji Konferencji Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju (UNCTAD), która odbędzie się w Sao Paulo w dniach 13-18 czerwca br.

Handel jest w dzisiejszym świecie główną siłą napędową globalnej gospodarki. Nie można jednak wyobrazić sobie jego dalszego rozwoju bez ożywienia gospodarczego w krajach rozwijających się, których ogromna różnorodność stawia złożone wyzwania. Państwa znajdują się na różnych etapach rozwoju - dla jednych handel i jego postępująca liberalizacja oznaczają trwały ekonomiczny wzrost, dla drugich spadek dochodów, wzrost bezrobocia, rosnące zadłużenie i poszerzanie się sfery ubóstwa. Nie sprawdziło się podejście, które w jednakowy sposób traktowało wszystkie kraje rozwijające się. Idea multilateralizmu przeżywa kryzys, a pomiędzy dążeniem do zaspokajania narodowych interesów a szerszymi celami międzynarodowego systemu handlowego istnieje głęboki rozdźwięk. Krajom, które nie posiadają dóbr i usług mogących konkurować na światowych rynkach, toczące się obecnie wielostronne negocjacje handlowe nie przyniosą wielkich korzyści. Światowej polityce gospodarczej brakuje spójności.

Spójność, którą obrano za główny temat konferencji, powinna być rozumiana jako spójność pomiędzy narodowymi i międzynarodowymi wizjami handlu i rozwoju. Aby ją osiągnąć, wszystkie kraje będą musiały ukierunkować swe działania na stworzenie wielostronnego systemu handlu. Zgodnie z zobowiązaniem zapisanym w Deklaracji Milenijnej Zgromadzenia Ogólnego NZ, system ten będzie "otwarty, sprawiedliwy, oparty na regułach, przewidywalny i pozbawiony jakichkolwiek cech dyskryminacji". Od krajów rozwijających się powyższy cel wymaga wytworzenia dóbr i usług, dzięki którym będą mogły korzystać z wielostronnego systemu i w ten sposób włączą się w światowy obieg gospodarczy. W przypadku krajów rozwiniętych, jak i całej międzynarodowej wspólnoty, wymagania dotyczą zwiększenia pomocy dla krajów rozwijających się w celu zapewnienia im równego udziału w wielostronnym systemie. Głównym celem konferencji będzie więc podjęcie tych kwestii na forum międzynarodowym i osiągnięcie konsensusu potrzebnego do likwidacji istniejących różnic.

Oficjalne hasło konferencji brzmi: "W trosce o większą spójność pomiędzy narodowymi strategiami rozwoju i globalnymi procesami gospodarczymi, ukierunkowanymi na ekonomiczny wzrost i rozwój, zwłaszcza w krajach rozwijających się". Postulowana koncentracja wysiłków na osiągnięciu spójności będzie rozpatrywana z czterech punktów widzenia, z których każdy ma na celu rozpoznanie problemów, zdefiniowanie właściwych kroków na płaszczyźnie krajowej i międzynarodowej oraz określenie potencjalnego wkładu UNCTAD.

strategie rozwoju w światowej gospodarce globalizacyjnej

Fakt, że w przypadku wielu krajów rozwijających się liberalizacja handlu nie przyniosła zadowalających rezultatów wskazuje, że istnieje potrzeba wyboru innego podejścia - podejścia, które umożliwi tym krajom realizację procesu integracji we własnym tempie i w zgodzie z indywidualnymi potrzebami i warunkami. W ramach tego zagadnienia uczestnicy konferencji będą zastanawiać się głównie nad tym, w jaki sposób kraje rozwijające się mogą tworzyć właściwą narodową strategię rozwoju i jak zapewnić im niezbędną swobodę w kształtowaniu własnej polityki gospodarczej, która pozwoli im korzystać z systemu wielostronnego handlu i rozwijać się w najbardziej korzystny sposób.

budowanie zdolności produkcyjnych i międzynarodowej konkurencyjności

Negocjacje handlowe mogą zapewnić krajom rozwijającym się szanse eksportu, jeśli doprowadzą do obniżenia barier handlowych. Aby wykorzystać te szanse, zdecydowana większość państw rozwijających się musiałaby jednak zwiększyć swe moce produkcyjne i poprawić konkurencyjność swoich towarów. W ramach tego zagadnienia konferencja zajmie się dwiema stronami medalu, traktując z równą uwagą negocjacje handlowe i ograniczenia po stronie podaży. Uczestnicy konferencji zastanowią się nad możliwościami rozwoju sektorów, w których kraje rozwijające się mają lub mogą mieć przewagę konkurencyjną. Będą również debatować nad tym, jak kraje rozwijające się mogą zdywersyfikować swoją gospodarkę, aby wyzwolić się z zależności od tak niestabilnych sektorów jak surowce oraz w jaki sposób mogą przyciągnąć inwestycje potrzebne do budowy infrastruktury.

zapewnienie korzystnego wpływu międzynarodowego systemu handlu i negocjacji handlowych na rozwój

Zapewnienie państwom rozwijającym się udziału w systemie handlu będzie wymagać znaczącej poprawy w sferze dostępu do rynków, ograniczenia dotacji dla eksportowych i krajowych produktów oraz zniesienia ceł i innych barier dla eksportu z krajów rozwijających się, zwłaszcza w sektorach: rolnym i usługowym. W ramach tych zagadnień uczestnicy konferencji zastanowią się, jak zwiększyć efektywność polityki uprzywilejowanego i zróżnicowanego traktowania niektórych państw, w szczególności państw najsłabiej rozwiniętych i państw zależnych od surowców. Uczestnicy obrad zajmą się również możliwością powiązania kwestii dotyczących handlu ze środkami w sferze redukcji zadłużenia i omówią pozytywny wpływ polityki handlowej na ograniczenie ubóstwa i równość płci poprzez zwiększanie eksportu towarów i usług o dużej wartości dodanej, tworzenie nowych miejsc pracy oraz pogłębianie dywersyfikacji. Poruszone zostaną również takie kwestie jak przestrzeganie standardów w dziedzinie zatrudnienia i ochrony środowiska oraz wykorzystanie z jak najlepszym skutkiem regionalnej i lokalnej współpracy handlowej i gospodarczej.

partnerstwo na rzecz rozwoju

Zapewnienie spójności i pobudzenie krajowych wysiłków na rzecz rozwoju wymaga udziału nie tylko rządów i międzynarodowych organizacji.

Niezbędny jest również - zgodnie z kluczowym przesłaniem Milenijnych Celów Rozwoju - udział organizacji pozarządowych i przedstawicieli sektora prywatnego. W związku z tym oczekuje się, że konferencja powoła do życia wielostronne partnerskie inicjatywy, realizujące działania objęte mandatem UNCTAD i reagujące na potrzeby państw rozwijających się w następujących obszarach: informacyjne i komunikacyjne technologie w służbie rozwoju, rozwiązywanie problemów sektora surowcowego, maksymalizacja korzyści płynących z bezpośrednich inwestycji zagranicznych oraz budowanie potencjału i szkolenia za pośrednictwem internetu.

Różnorodność a potrzeba spójności: ujęcie regionalne

W świecie państw rozwijających się - w którym żyje większość ludności Ziemi - panuje duże zróżnicowanie gospodarcze zarówno w skali ogólnej, jak i w poszczególnych regionach. Zróżnicowanie to musi być wzięte pod uwagę jeśli chcemy, by handel przyczynił się do globalnego, gospodarczego dobrobytu.

Obecność Afryki na światowych rynkach gwałtownie zmalała, mimo pewnych i znaczących preferencji ze strony jej partnerów handlowych. Wynikiem wahań i spadku cen surowców i dochodów z rolnictwa w wielu krajach Afryki są dotacje udzielane rolnikom z krajów Północy. Dodatkowym czynnikiem destabilizującym gospodarkę są wojny domowe, epidemia HIV/AIDS, susze oraz nadmierne obciążenia z tytułu spłaty zadłużenia.

Podobny dramat przeżywa 49 najsłabiej rozwiniętych państw świata (NRPŚ), z których ponad połowa leży na terenie Afryki. Ich gospodarki są w ogromnym stopniu zależne od wymiany handlowej, zwłaszcza w sektorze dóbr o niskiej wartości dodanej i sektorze usług. Zmorą NRPŚ są ogromne i wciąż rosnące deficyty handlowe, finansowane w dużej mierze z pokaźnych środków pomocowych. W wielu NRPŚ panuje masowe ubóstwo, które z każdym dniem powiększa swój zasięg.

Lepsza sytuacja panuje w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach, ale niedawna imponująca poprawa bilansu handlowego państw tego regionu nie zdołała jak dotąd powstrzymać trwającego od sześciu lat spadku PKB na jednego mieszkańca tej części świata. W porównaniu z 1997 rokiem liczba osób ubogich zwiększyła się o 20 milionów, a 44% tamtejszej ludności żyje poniżej granicy ubóstwa.

Tylko w Azji nastąpiła zdecydowana, wręcz oszałamiająca poprawa sytuacji. W zeszłym roku wzrost gospodarczy w tym regionie wynosił - średnio - 5,6%. W Chinach sięgnął nawet 8%. W zawrotnym tempie rośnie udział tego kontynentu w światowym handlu. Ten sukces Azja zawdzięcza w dużej mierze imponującej poprawie potencjału w zakresie podaży, który ułatwił jej wejście na rynki dóbr o wysokiej wartości dodanej oraz dostęp do światowych sieci dystrybucji.

Kwestie przekrojowe

Poza dyskusją nad czterema powyższymi zagadnieniami, uczestnicy konferencji zajmą się trzema kwestiami, sięgającymi w głąb relacji pomiędzy handlem a rozwojem. Są to kwestie, które wykraczają poza sferę czysto ekonomiczną i które odnoszą się do podstawowych społecznych i ludzkich wartości, stanowiących integralną część Milenijnych Celów Rozwoju.

Handel a ubóstwo. Mimo, że wszystkie strony zgadzają się co do tego, iż handel musi zajmować centralne miejsce w globalnych inicjatywach na rzecz rozwoju, a więc także ograniczenia ubóstwa, istnieje potrzeba głębszego zastanowienia się nad rolą handlu w trwałym rozwoju gospodarczym i redukcji sfery ubóstwa w wymiarze krajowym. Co łączy kraje o podobnym poziomie wymiany handlowej, wzrostu i dochodów? Jaki jest wpływ stopnia i formy integracji w sferze handlowej - a także różnych dróg rozwoju handlu - na wzrost gospodarczy i poziom ubóstwa? Jakie rozwiązania prawno-administracyjne i instytucjonalne mechanizmy mogą sprawić, że handel będzie wydatnie przyczyniał się do ograniczenia ubóstwa i w jaki sposób rządy mogą z lepszym skutkiem wykorzystywać handel do tego celu?

Handel a sytuacja kobiet. Wzrost wymiany handlowej i inwestycji stwarza liczne szanse zatrudnienia kobiet w proeksportowych i pracochłonnych branżach w sektorze przemysłowym i usługowym. Szczególnie duże możliwości w zakresie zwiększenia wydajności i konkurencyjności gospodarek państw będących odbiorcami inwestycji otwiera liberalizacja usług. Dotyczy to zwłaszcza tych państw, w których istnieje duża nadwyżka taniej siły roboczej kobiet. W wielu krajach takie perspektywy niosą jednak ze sobą ryzyko powstawania lub pogłębiania się nierówności dotyczących ludzi ubogich i kobiet, spadku wynagrodzeń oraz ograniczenia świadczeń socjalnych, z których korzystają głównie kobiety. W jaki sposób należy uwzględnić kwestię płci w polityce handlowej i handlowych negocjacjach, by stworzyć sytuację, w której cele, jakim służy równość płci i sprawiedliwy wielostronny system handlu, będą się wzajemnie wspierać?

Handel a branże twórcze. Branże twórcze ­- od muzyki i filmu po radio i telewizję, prasę oraz produkcję oprogramowania - mogą zapewnić krajom rozwijającym się możliwości wkroczenia na nowe obszary budowania dobrobytu. Wymaga to jednak stworzenia lokalnego potencjału, który będzie potrzebny artystom, przedsiębiorcom i krajowym podmiotom działającym w dziedzinie kultury do tego, by zaistnieć na światowych rynkach, wnieść swoją wartość dodaną oraz stworzyć powiązania z podmiotami w różnych dziedzinach gospodarki. Jak najlepiej zrealizować ten cel?

Program konferencji obejmuje ogólną debatę delegatów państw członkowskich UNCTAD (transmitowaną na żywo przez internet), posiedzenia Komitetu Całościowego (pracującego nad głównymi dokumentami, które mają być przyjęte przez konferencję) oraz plenarne, interaktywne sesje poświęcone konkretnym zagadnieniom i kwestiom przekrojowym.

W czasie konferencji odbędzie się ponadto szereg imprez towarzyszących oraz forum organizacji obywatelskich, stanowiące część jej oficjalnego programu. W ramach tego forum organizacje obywatelskie zorganizują liczne warsztaty i dyskusje i określą swoje stanowiska wobec głównych zagadnień. Prezentacja tych stanowisk i dyskusja na nimi odbędzie się podczas plenarnych obrad konferencji.

Uczestnicy konferencji

Przedstawiciele władz rządowych, parlamentarzyści, organizacje międzynarodowe, organizacje pozarządowe, przedstawiciele środowisk akademickich, firmy prywatne oraz środki masowego przekazu.

UNCTAD: 40 lat w służbie rozwoju

Konferencja Narodów Zjednoczonych do spraw Handlu i Rozwoju (UNCTAD) została utworzona dokładnie 40 lat temu - w 1964 roku w Genewie - jako stały organ Zgromadzenia Ogólnego NZ do spraw związanych z handlem, inwestycjami, finansami i rozwojem. Organizowana co cztery lata konferencja UNCTAD służy państwom członkowskim do tego, by określić priorytety i wytyczne dla działalności tej organizacji i omówić kluczowe zagadnienia dotyczące gospodarki i rozwoju. UNCTAD XI jest jedenastą tego typu konferencją.

Od początku istnienia UNCTAD jednym z głównych obszarów jej zainteresowania jest promocja handlu jako siły napędowej rozwoju. Aktualnie działania jej koncentrują się na wspieraniu krajów rozwijających się w dobie globalizacji. Działalność UNCTAD obejmuje szeroki wachlarz zagadnień - od konkurencyjności, dywersyfikacji gamy produktów i uczestnictwa w wielostronnym systemie handlu po inwestycje i wymagania w dziedzinie elektronicznego handlu. Jej działania mają formę badań i analiz, budowania konsensusu i technicznej współpracy.


Dokument opracowany przez Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie na podstawie materiałów ONZ, czerwiec 2004 r.