Jedenasta sesja Konferencji Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju UNCTAD XI

Noty prasowe:  KORZYŚCI Z HANDLU JAKO WAŻNE CZYNNIKI ROZWOJU

Centrum konferencyjne Anhembi, Sao Paulo, Brazylia
13-18 czerwca 2004 r.

Kraje rozwijające się wiązały duże nadzieje z Rundą Urugwajską wielostronnych negocjacji handlowych w ramach Światowej Organizacji Handlu (World Trade Organization - WTO) oraz ich kontynuacją podczas Rundy Katarskiej w Doha. Wiele z nich wobec spodziewanych zysków, zliberalizowało swoją politykę handlową, a tempo ich liberalizacji często było szybsze niż w państwach rozwiniętych. Jednak, po dwudziestu latach otwierania się na rynki zewnętrzne, kraje rozwijające się nadal czekają na efekty.

Liczby mówią same za siebie. Światowy handel wzrósł gwałtownie w ciągu ostatnich dwudziestu lat. Według UNCTAD w 2003 roku wynosił 4,7%, a w tym roku ma osiągnąć 7%. Ten wzrost objął wiele krajów rozwijających się, lecz większość z nich może pochwalić się jedynie znikomym udziałem w zyskach z nim związanych. Zauważalny jest zwłaszcza stały spadek udziałów najsłabiej rozwiniętych krajów na świecie (Least Developed Countries - LDC), z 1,7% w roku 1970 do 0,6% w roku 2002.

Różnice w osiągnięciach poszczególnych krajów można przypisać rodzajowi handlu. Dobra i usługi o wysokiej wartości dodanej, zwłaszcza te, których wartość zależna jest od technologii i umiejętności, mogą zwiększyć zyski z handlu, co dobitnie udowodniły niektóre gospodarki wschodnioazjatyckie. Według Wskaźników Milenijnych ONZ, w latach 90-tych poziom ubóstwa obniżył się tam o 40%, a PKB na jednego mieszkańca w ciągu ostatnich dwudziestu lat wzrósł trzykrotnie. Produkcja towarowa jest bardzo wrażliwa na wahania cen i szoki zewnętrzne. Gdzieś po środku lokują się producenci bazujący na pracy, którzy, choć nierzadko konkurencyjni, wykazują niskie wartości dodane, przez co mogą promować tzw. "wyścig do dna" ("race to the bottom"), czyli prześciganie się pracodawców w obniżaniu standardów pracy na świecie.

Stosunkowo duże zyski z handlu przypadły krajom, które przestawiły się na eksport usług. Decyzja ta pomogła im również w walce z ubóstwem. Według badań przeprowadzonych przez UNCTAD na potrzeby konferencji w Sao Paulo, usługi stanowią teraz 50% PKB we wszystkich krajach rozwijających się (w krajach rozwiniętych wskaźnik ten wynosi 68%), a handel usługami stanowi 16% handlu ogółem i 23% udziałów krajów rozwijających się w światowym eksporcie usług. Usługi generują obecnie mniej więcej połowę miejsc pracy w całym sektorze oficjalnym.

Mimo to po raz kolejny kraje grupy LCD odnotowują nieznaczny wzrost eksportu usług (0,4%), zwłaszcza w stosunku do importu (1% handlu usługami ogółem). Podobnie jak we wszystkich krajach rozwijających się, w krajach grupy LCD import usług przewyższa ich eksport.

Sposobem na poprawę tej sytuacji jest zwiększenie eksportu usług. Ich stosunkowa przewaga leży wyraźnie w usługach o dużym nakładzie pracy, wykonywanej głównie przy tymczasowym przepływie osób ("Tryb 4" Ogólnego Porozumienia w sprawie Handlu Usługami - General Agreement on Trade in Services).

Runda Katarska i jej następstwa

Przepływ osób oraz "wyjątkowe i indywidualne traktowanie" krajów rozwijających się w transakcjach handlowych, dostępie do rynku i towarów to obszary, od których zależeć będzie sukces Rundy Katarskiej negocjacji handlowych. Jeśli uda się na stałe wpisać kwestię rozwoju w program handlu światowego, Runda Katarska wniesie znaczący wkład w realizację jednego z Milenijnych Celów Rozwoju - dążenia do "otwartego, sprawiedliwego, opartego na określonych zasadach, przewidywalnego i wyzbytego dyskryminacji systemu finansowego i wielostronnego handlu."

Po Rundzie Katarskiej dopuszczalne może być tez generowanie zysków z handlu między słabiej rozwiniętymi krajami na południowej półkuli, w których ostatnio odnotowano wzrost obrotów. Choć obecnie handel ten stanowi niewiele ponad 10% handlu światowego ogółem, jego wzrost postępuje w niebywałym tempie 11% rocznie, dzięki czemu teraz stanowi on około 43% całkowitego handlu w krajach rozwijających się. Jest to zjawisko, które prezydent Brazylii Luiz Inácio Lula da Silva nazwał "nową geografią handlu i gospodarki".

"Jeśli zadba się o rozwój na świecie, system wielostronnego handlu przyniesie większe zyski wszystkim krajom" - powiedział Sekretarz Generalny UNCTAD, Rubens Ricupero, "a jeśli dzisiaj zadba się o rozwój krajów rozwijających się, umożliwi to członkom tego systemu czerpanie zysków z własnych rynków w przyszłości".