21 marca 1960 r. w Sharpeville w Republice Południowej Afryki odbyła się pokojowa demonstracja przeciwko obowiązującym przepisom dotyczących kontroli ludności murzyńskiej w zakresie przemieszczania się i prawa do stałego pobytu. „Przepisy o przepustkach” były jednym z najbardziej znienawidzonych aktów prawnych apartheidu. Protest zakończył się śmiercią 69 demonstrantów. Masakra w Sharpeville stanowiła przełom w historii ruchu przeciwko apartheidowi. Skłoniła Zgromadzenie Ogólne ONZ do ustanowienia corocznych obchodów tego wydarzenia.
W tym roku mija 10 lat od zbrodni ludobójstwa w Ruandzie. Świadczą one o potwornościach, do jakich może doprowadzić nienawiść etniczna i rasowa. W tym roku upływa również dwieście lat od rewolucji na Haiti, która doprowadziła do wyzwolenia ludów Karaibów i Ameryki Łacińskiej od niewolnictwa. Zgromadzenie Ogólne ONZ ogłosiło rok 2004 Międzynarodowym Rokiem Upamiętniającym Walkę z Niewolnictwem i Zniesienia Niewolnictwa. Obchodząc obie rocznice pragniemy nie tylko uczcić pamięć ofiar, lecz również ochronić osoby, które mogą stać się ofiarami podobnych tragedii w przyszłości.
Osiągnięcie tego celu wymaga zniwelowania wciąż odczuwalnych skutków niewolnictwa i handlu niewolnikami. Historyczna niesprawiedliwość związana z niewolnictwem przyczyniła się do nędzy, gospodarczego zacofania, marginalizacji i wykluczenia grup społecznych, nierówności gospodarczo-ekonomicznych, braku stabilizacji i bezpieczeństwa. Dotyka to wielu ludzi na świecie, zwłaszcza w krajach rozwijających się. Podczas Światowej Konferencji Narodów Zjednoczonych na temat Rasizmu, Dyskryminacji Rasowej, Ksenofobii i Pokrewnych Przejawów Nietolerancji w 2001 r. państwa przyznały, że niewolnictwo i handel niewolnikami były niewyobrażalną tragedią w historii ludzkości. Uważa się je za dwie z głównych przyczyn rasizmu. Organizacja Narodów Zjednoczonych pozostaje głęboko zaangażowana w niesienie pomocy ludziom i państwom w pokonywaniu skutków tego dziedzictwa. Zwalczając równocześnie współczesne formy niewolnictwa, takie jak praca przymusowa i związane z nią wykorzystywanie seksualne, które wciąż pozostają plamą na honorze międzynarodowej społeczności.
Rasizm leży również u źródeł ludobójstwa. Zachowania i ideologie rasistowskie oraz publiczne dyskusje, w których odmawia się całym grupom ludzi godności i praw, muszą zostać potępione. Co więcej, musimy stworzyć mechanizmy umożliwiające wczesne reagowanie i zapobieganie ludobójstwu, masowym mordom, czystkom etnicznym i innym podobnym zbrodniom. Musimy wzmóc działania związane z doprowadzaniem sprawców przed wymiar sprawiedliwości, np. przed Międzynarodowy Trybunał Karny. Zamierzam wkrótce wyznaczyć specjalnego doradcę Narodów Zjednoczonych ds. zapobiegania zbrodniom ludobójstwa, a także zaproponować inne rozwiązania mające na celu zintensyfikowanie naszych działań w tym obszarze.
Tolerancja, dialog międzykulturowy i poszanowanie różnorodności etnicznej mają coraz większe znaczenie w świecie, w którym więzi międzyludzkie są coraz silniejsze. W szczególności oczekujemy od rządów politycznej woli i zdecydowanych działań. W Międzynarodowym Dniu Walki z Dyskryminacją Rasową fundamentalna zasada równości wszystkich ludzi określona w Karcie Narodów Zjednoczonych oraz Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka powinna nas na nowo zainspirować do działań.