Karta Narodów Zjednoczonych odwołuje się w swojej treści do praw człowieka i podstawowych wolności. Preambuła stanowi:
My, Ludy Narodów Zjednoczonych, zdecydowane ...przywrócić wiarę w podstawowe prawa człowieka, godność i wartość jednostki, równość praw mężczyzn i kobiet oraz narodów wielkich i małych... .
Cele Narodów Zjednoczonych wymienione są w art. 1 Karty, gdzie w paragrafie 3 czytamy:
Rozwiązywać w drodze współpracy międzynarodowej problemy międzynarodowe o charakterze gospodarczym, społecznym, kulturalnym lub humanitarnym, jak również popierać prawa człowieka i zachęcać do poszanowania tych praw i podstawowych wolności dla wszystkich bez względu na różnice rasy, płci, języka lub wyznania.
Po pierwsze, Karta Narodów Zjednoczonych nie definiuje dalej treści praw człowieka, pozostawiając zadanie stworzenia Międzynarodowej Karty Praw Człowieka samej Organizacji. Aktami, które wyłoniły się na skutek podjętych przez ONZ działań były: Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (1948 r.), Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych (1966 r.), Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych oraz dwa Protokoły Fakultatywne: ustanawiający prawo do wnoszenia indywidualnej petycji (1966 r.) i w sprawie zniesienia kary śmierci (1989 r.). Wyżej wymienione 5 dokumentów składa się na Międzynarodową Kartę Praw Człowieka i mogą one być uważane za autentyczną wykładnię praw człowieka wymienionych w Karcie Narodów Zjednoczonych.
Popieranie i zachęcanie do poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności jest obowiązkiem każdego człowieka i musi być przedsięwzięte przez nas wszystkich. Zbyt długo bowiem prawa człowieka były atrybutem wyłącznie przedstawicieli klas uprzywilejowanych. Większość osób o odmiennym kolorze skóry, wyznających inną wiarę, kobiet albo ludzi obcego pochodzenia było pozbawianych wielu praw człowieka, takich jak np. prawo do równego traktowania przed sądami i innymi organami wymiaru sprawiedliwości, prawo do wolności osobistej, myśli, sumienia i religii oraz do uczestnictwa w różnych sferach życia. Podstawowym założeniem Karty, znajdującym odzwierciedlenie w późniejszych dokumentach ONZ, jest równość wszystkich ludzi wobec prawa. Zakaz dyskryminacji ujęty w słowach: "bez względu na różnice rasy, płci, języka lub wyznania" oraz eliminacja dyskryminacji stały się głównym celem działalności Narodów Zjednoczonych na polu praw człowieka.
Na spójny system kontroli przestrzegania praw człowieka składają się liczne instrumenty prawne, w tym między innymi tzw. ciała traktatowe, czyli specjalne komitety powołane do monitorowania wypełniania przez państwa postanowień konwencji. Najczęściej stosowaną formą kontroli jest obowiązek składania przez państwa okresowych sprawozdań z realizacji konwencji. Istnieje również możliwość składania skarg o pogwałcenie praw człowieka w danym państwie, które uruchamia odpowiednią procedurę postępowania, mającą na celu wyjaśnienie sprawy i doprowadzenie do eliminacji owych naruszeń. Inną metodą weryfikacji przestrzegania zobowiązań traktatowych są niezapowiedziane inspekcje na miejscu, wysyłanie misji lub wyznaczanie specjalnych sprawozdawców, którzy mają zadanie obiektywnie przedstawić sytuację praw człowieka w danym państwie.
Po trzecie, prawa człowieka zostały umieszczone przez Kartę w systemie współpracy międzynarodowej. Poszanowanie praw człowieka bez wątpienia ma wartość nadrzędną i ponadczasową, dlatego też nie może podlegać podziałom terytorialnym. Pojęcie międzynarodowej współpracy oznacza także, iż prawa człowieka są przedmiotem troski ze strony państw członkowskich i jeśli gdziekolwiek dochodzi do zagrożenia lub naruszenia praw człowieka, wspólnota międzynarodowa jest upoważniona do podjęcia wszelkich starań, by to zagrożenie usunąć lub przywrócić właściwy stan rzeczy. Państwa - członkowie ONZ mają obowiązek międzynarodowej współpracy w tej dziedzinie.
Największą zdobyczą ONZ jest jej uniwersalizm, czyli dążenie do objęcia działalnością tej organizacji wszystkich państw. Zrzesza ona obecnie 193 państw oraz setki organizacji rządowych i pozarządowych. Uniwersalizm ONZ przejawia się również w szerokim ujęciu jej kompetencji, pozwalającym na zajmowanie się praktycznie każdym aspektem życia jednostek i narodów. Same prawa człowieka są uniwersalne:
- podmiotowo, ponieważ przysługują każdej jednostce z racji bycia człowiekiem;
- terytorialnie, ponieważ nie zależą od tego w jakim kręgu cywilizacyjno - kulturowym człowiek się znajduje;
- czasowo, ponieważ trwają pomimo ewolucji społeczeństw i narodów.