 |
Cel 3: Zapewnić wszystkim ludziom w każdym wieku zdrowe życie oraz promować dobrobyt |
 |
Od roku 2000 odnotowano imponujące postępy na wielu frontach związanych ze zdrowiem. Aby do roku 2030 zrealizować przewidywane w Celach Zrównoważonego Rozwoju założenia dotyczące zdrowia, konieczne jest jednak zwiększenie tempa zmian, szczególnie w regionach o największym obciążeniu chorobami.
Zdrowie reprodukcyjne oraz zdrowie matek, noworodków i dzieci
- W roku 2015 globalny wskaźnik śmiertelności okołoporodowej matek wynosił 216 zgonów na 100 000 żywych urodzeń. Osiągnięcie do roku 2030 celu na poziomie poniżej 70 zgonów wymaga rocznego stopnia redukcji na poziomie co najmniej 7,5 proc., czyli większego niż dwukrotność rocznego stopnia postępów dokonanych w okresie od 2000 r. do 2015 r. Większości zgonów matek można zapobiegać. W roku 2016 78 proc. matek na świecie, które urodziły żywe dzieci, objętych było podczas porodu opieką wykwalifikowanego personelu. W roku 2000 odsetek ten kształtował się na poziomie 61 proc. W Afryce Subsaharyjskiej wskaźnik ten wynosił jednak zaledwie 53 proc.
- W roku 2015 globalny wskaźnik umieralności dzieci poniżej 5 roku życia kształtował się na poziomie 43 zgonów na 1000 żywych urodzeń. Oznacza to 44 proc. spadek w stosunku do roku 2000. Śmiertelność wśród dzieci w wieku poniżej 5 lat pozostaje duża w Afryce Subsaharyjskiej (84 zgony na 1000 żywych urodzeń w 2015 r.).
- Dzieci są najbardziej zagrożone w pierwszych 28 dniach swojego życia (okres noworodkowy). W roku 2015 globalny wskaźnik śmiertelności noworodków kształtował się na poziomie 19 zgonów na 1000 żywych urodzeń, co oznacza spadek w stosunku do 31 zgonów na 1000 żywych urodzeń w roku 2000. Śmiertelność noworodków jest największa w Azji Środkowej i Południowej oraz w Afryce – 29 zgonów na 1000 żywych urodzeń w każdym z tych regionów w 2015 r.
- Zapobieganie niechcianym ciążom i redukowanie liczby nastoletnich matek poprzez powszechny dostęp do opieki zdrowotnej w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego ma kluczowe znaczenie dla zdrowia i dobrego samopoczucia kobiet, dzieci i młodzieży. W roku 2017 potrzeby w zakresie planowania rodziny zostały zaspokojone przy wykorzystaniu nowoczesnych metod w przypadku 78 proc. kobiet w wieku rozrodczym (15–49 lat), które zawarły związek małżeński lub pozostawały w związku. Znaczne postępy zaobserwowano w najmniej rozwiniętych krajach, w których w okresie od 2000 r. do 2017 r. odnotowano wzrost o 18 punktów procentowych.
- Globalnie wskaźnik urodzeń wśród kobiet w wieku 15–19 lat spadł w okresie od 2000 r. do 2015 r. o 21 proc. W Ameryce Północnej i Azji Południowej spadek ten wyniósł ponad 50 proc. Pozostaje on jednak wysoki w dwóch trzecich wszystkich krajów z ponad 20 urodzeniami na 1000 nastoletnich matek w roku 2015.
Choroby zakaźne
- Znacznych postępów dokonano w zakresie zwalczania chorób zakaźnych. Globalnie w roku 2015 odnotowano 0,3 nowych zakażeń wirusem HIV (ludzkim wirusem niedoboru odporności) na 1000 niezakażonych osób. Wśród dzieci poniżej 15 roku życia wskaźnik nowych zakażeń kształtował się na poziomie 0,08. Dane te oznaczają spadek odpowiednio o 45 proc. i 71 proc. w stosunku do roku 2000. Liczba zakażeń wirusem HIV pozostała na najwyższym poziomie w Afryce Subsaharyjskiej (1,5 nowych zakażeń na 1000 niezakażonych osób w roku 2015).
- W roku 2015 na całym świecie odnotowano 10,4 mln nowych przypadków gruźlicy, co oznacza 142 nowe przypadki na 100 000 osób lub spadek na poziomie 17 proc. w stosunku do roku 2000. Globalny wskaźnik występowania malarii w roku 2015 kształtował się na poziomie 94 na 1000 zagrożonych osób (spadek na poziomie 41 proc. w stosunku do roku 2000). W roku 2015 1,6 mld ludzi wymagało leczenia zbiorowego lub indywidualnego i opieki w związku z zaniedbanymi chorobami tropikalnymi, co oznacza spadek na poziomie 21 proc. w stosunku do roku 2010.
- W roku 2015 przyczyną ok. 1,34 mln zgonów było zapalenie wątroby (przyczyną 0,9 mln zgonów było zapalenie wątroby typu B). Zapaleniu wątroby typu B można zapobiegać poprzez szczepienia. Zasięg szczepień na tę chorobę wśród dzieci w wieku 1 roku zwiększył się z 29 proc. w roku 2000 do 84 proc. w roku 2015.
- Głównym czynnikiem ryzyka w przypadku chorób zakaźnych i główną przyczyną śmiertelności jest brak dostępu do czystej wody pitnej, odpowiednich warunków sanitarnych i higieny (WASH), który w nieproporcjonalnym stopniu dotyka Afrykę Subsaharyjską oraz Azję Środkową/Południową. Liczba zgonów spowodowanych brakiem dostępu do czystej wody pitnej, odpowiednich warunków sanitarnych i higieny w tych regionach wynosiła w roku 2012 odpowiednio 46 i 23 na 100 000 (w skali globalnej: 12 na 100 000 osób).
Choroby niezakaźne i zdrowie psychiczne
- Łączna liczba przedwczesnych zgonów (przed 70 rokiem życia) z powodu chorób układu krążenia, raka, przewlekłych chorób układu oddechowego lub cukrzycy kształtowała się w roku 2015 na poziomie 13 mln (43 proc. wszystkich przedwczesnych zgonów na świecie). W okresie od 2000 r. do 2015 r. ryzyko śmierci w przypadku osób w wieku 30–70 lat z powodu wyżej wymienionych chorób spadło z 23 proc. do 19 proc., a więc było na poziomie niższym, niż wymagany, aby zrealizowany został wyznaczony na 2030 r. cel, jakim jest spadek o jedną trzecią.
- Zaburzenia psychiczne takie jak depresja mogą prowadzić do samobójstwa. W roku 2015 odnotowano prawie 800 000 samobójstw. Liczba samobójstw w przypadku mężczyzn była ok. dwa razy większa niż w przypadku kobiet.
- Palenie papierosów i picie alkoholu stanowi przyczynę chorób niezakaźnych. Ramowa konwencja Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) o ograniczeniu użycia tytoniu została ratyfikowana przez 180 stron, co stanowi 90 proc. światowej populacji. Nadal jeszcze w roku 2015 tytoń paliło ponad 1,1 mld osób, głównie mężczyzn. Liczba palaczy w wieku od 15 lat spadła z 23 proc. w roku 2007 do 21 proc w roku 2013. Średnie roczne spożycie alkoholu wśród osób w wieku od 15 lat kształtowało się w roku 2016 na poziomie 6,4 l na osobę.
- Zanieczyszczenie powietrza w pomieszczeniach i na zewnątrz stanowi największe zagrożenie związane ze zdrowiem środowiskowym. W ujęciu globalnym spowodowane gotowaniem z wykorzystaniem zanieczyszczonych paliw i niewydajnych technologii zanieczyszczenie powietrza w domach było w roku 2012 przyczyną ok. 4,3 mln zgonów, natomiast ok. 3 mln ludzi zmarło z powodu obecnych w powietrzu atmosferycznym zanieczyszczeń związanych z ruchem drogowym, źródłami przemysłowymi, spalaniem odpadów lub spalaniem paliw wykorzystywanych w domach.
Inne zagrożeni dla zdrowia
- W roku 2013 ok. 1,25 mln osób zmarło z powodu obrażeń odniesionych w wypadkach drogowych. Była to główna przyczyna zgonów wśród mężczyzn w wieku 15–29 lat. Liczba zgonów związanych z wypadkami drogowymi wzrosła w ujęciu globalnym o ok. 13 proc. w stosunku do roku 2000.
- Na całym świecie w roku 2015 ok. 108 000 osób zmarło w wyniku przypadkowego zatrucia. Oznacza to 1,5 zgonów na 100 000 osób, czyli spadek na poziomie 33 proc. w stosunku do roku 2000.
Systemy ochrony zdrowia i finansowanie
- W roku 2015 łączna wartość oficjalnych środków na badania medyczne i podstawową opiekę zdrowotną przekazanych przez wszystkie państwa-darczyńców i organizacje wielostronne kształtowała się na poziomie 9,7 mld USD, co oznacza realny wzrost na poziomie 30 proc. w stosunku do roku 2010. Udział państw członkowskich Komitetu Pomocy Rozwojowej Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) w tej kwocie kształtował się na poziomie 4,3 mld USD.
- Dostępne dane za okres od 2005 r. do 2015 r. wskazują, że w przypadku ponad 40 proc. wszystkich krajów na 1000 osób przypada mniej niż jeden lekarz, a w przypadku około połowy z nich na 1000 osób przypada mniej niż trzy pielęgniarki lub położne. Mniej niż jeden lekarz i mniej niż trzy pielęgniarki lub położne na 1000 osób odnotowano w prawie wszystkich najsłabiej rozwiniętych krajach.
Źródło:
Report of the Secretary-General, "Progress towards the Sustainable Development Goals" (E/2017/66)
Raport Sekretarza Generalnego ONZ: Postęp w kierunku Celów Zrównoważonego Rozwoju (E/2017/66)