Konferencja na Temat Oceanu
Organizacja Narodów Zjednoczonych
Nowy Jork, 5–7 czerwca 2017 r.

 
W dniach od 5 do 9 czerwca 2017 r. Organizacja Narodów Zjednoczonych organizuje dużą konferencję, która wzmocni działania w zakresie promowania zrównoważonego wykorzystania oceanów. Konferencja na Temat Rozwoju, pierwsza taka konferencja ONZ poświęcona temu zagadnieniu, odbędzie się w tym samym czasie co Światowy Dzień Środowiska (5 czerwca) oraz Światowy Dzień Oceanów (8 czerwca). Będzie to doskonała okazja dla państw, organizacji systemu ONZ, międzyrządowych i pozarządowych, jak również dla sektora prywatnego, mediów i ogółu społeczeństwa, aby wezwać do podjęcia szybkich i konkretnych działań w celu odwrócenia procesu degradacji oceanów.
 
Dlaczego potrzebna jest nam konferencja poświęcona oceanom? Krótko mówiąc, nasze oceany są w poważnych tarapatach. Działalność człowieka ma ogromny wpływ na oceany. Wpływa na wszystko, od żywotności siedlisk morskich po jakość i temperaturę wody, zdrowie organizmów żyjących w morzach i stałą dostępność owoców morza, co z kolei wpływa na likwidację ubóstwa, wzrost gospodarczy, zapewnienie zrównoważonych źródeł utrzymania i zatrudnienia, globalne bezpieczeństwo żywnościowe, zdrowie ludzi i regulację klimatu. Zasadniczo wszystko to, co dzieje się w oceanach, ma wpływ na nasze codzienne życie, a to, co robimy, ma w ich przypadku duże znaczenie.
 
Dla miliardów ludzi oceany są głównym źródłem zaopatrzenia w żywność. Miliony innych utrzymują się z mórz. Główne obszary działalności gospodarczej, takie jak turystyka i handel, zależą od zdrowych oceanów. Oceany są głównym regulatorem globalnego klimatu. Zapewniają połowę tlenu, którym oddychamy, i pochłaniają jedną trzecią dwutlenku węgla, który wytwarzamy.
 
Pomimo kluczowej roli w utrzymaniu życia na świecie, nasze oceany są coraz bardziej zagrożone i niszczone w wyniku działalności człowieka, która redukuje ich zdolność do zapewnienia krytycznych funkcji ekosystemu. Już dzisiaj nadmiernie eksploatowanych jest 30 procent światowych zasobów ryb, a ponad 50 procent z nich już zupełnie wyeksploatowano. Zagrożone są siedliska przybrzeżne. Na całym świecie zniszczonych zostało ok. 20 procent raf koralowych. W przypadku kolejnych 20 procent mamy do czynienia z ich degradacją. Szacuje się, że każdego roku same tylko odpady plastikowe zabijają prawie milion ptaków morskich, 100 000 ssaków morskich i niezliczoną ilość ryb. Ok. 80 procent zanieczyszczeń w morzach pochodzi z działalności prowadzonej na lądzie.

Negatywnymi skutkami dotknięte są w szczególności najsłabsze grupy, takie jak ludzie biedni, kobiety, dzieci, ludność rdzenna i społeczności zamieszkujące obszary przybrzeżne, a także kraje, które w dużym stopniu uzależnione są od oceanów i zasobów morskich, takie jak małe rozwijające się państwa wyspiarskie.

„Temperatura w naszym oceanie podnosi się i wpływa na życie tuńczyka – naszego głównego produktu. Pogorszenie się jakości wód przyczynia się również do wyczerpania naszych zasobów i czyni ogromne spustoszenia w naszym oceanie”.

 
 
 Oceany i Cele Zrównoważonego Rozwoju
 
W 2015 r. 193 państwa członkowskie ONZ jednogłośnie przyjęły Agendę na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030 wraz z zawartymi w niej siedemnastoma Celami Zrównoważonego Rozwoju – plan działania na rzecz ludzi, planety i dobrobytu. Cele te związane są z wieloma różnymi problemami, od walki z ubóstwem i równości płci do zmian klimatycznych. W 14. Celu Zrównoważonego Rozwoju w szczególny sposób podkreślono potrzebę ochrony i zrównoważonego wykorzystywania oceanów, mórz i zasobów morskich, w tym poprzez zapobieganie zanieczyszczeniem mórz i ich znaczną redukcję, zmniejszanie do minimum i walkę z zakwaszeniem oceanów, zrównoważone zarządzanie i ochronę ekosystemów morskich i przybrzeżnych, wyeliminowanie przypadków przeławiania i nieuregulowanych połowów, a także zwiększanie korzyści ekonomicznych dla małych rozwijających się państw wyspiarskich, płynących ze zrównoważone wykorzystywania zasobów morskich.
 
Wiemy, że oceany, które zajmują trzy czwarte powierzchni Ziemi, są integralnym i istotnym elementem ekosystemu naszej planety oraz mają kluczowe znaczenie dla zrównoważonego rozwoju. Mając to na uwadze, Konferencja na Temat Oceanu poświęcona jest wspieraniu wdrażania 14. Celu Zrównoważonego Rozwoju. Działania podejmowane w związku z realizacją tego Celu będą jednak również wspierały wysiłki związane z realizacją wszystkich pozostałych Celów, ponieważ są one ze sobą powiązane. Każdego dnia zdrowe oceany zapewniają miliardom ludzi bezpieczeństwo żywnościowe, stabilność gospodarczą oraz możliwość życia w zróżnicowanym i zrównoważonym środowisku. Oceany mają wpływ na życie nas wszystkich, niezależnie od tego, kim jesteśmy lub gdzie żyjemy. A my mamy wpływ na oceany.
 
„Mówi się, że oceany absorbują jedną trzecią emisji gazów cieplarnianych. Wyobraźmy sobie, co stanie się, jeżeli stracimy morza i oceany”.

- Wu Hongbo, Sekretarz Keneralny konferencji
 

 
Konferencja na Temat Oceanu będzie ważnym krokiem w kierunku odwrócenia procesu degradacji oceanów. Będzie to nie tylko okazja do podniesienia świadomości w zakresie stanu oceanów, ale również globalne wezwanie do działania oraz podejmowania nowych dialogów i zawiązywania nowych partnerstw w celu wdrażania rozwiązań. Ponadto podczas konferencji wielu jej uczestników ogłosi swoje nowe dobrowolne zobowiązania związane z wyzwaniami związanymi z oceanami.
 
Oczekuje się, że Konferencja na Temat Oceanu zakończy się osiągnięciem trzech przełomowych rezultatów. Państwa członkowskie ONZ przyjmą w drodze konsensusu „Wezwanie do działania”. Będzie to zwięzła, ukierunkowana i konkretna deklaracja mająca na celu ustalenie kierunku działań zmierzających do zapewnienia bardziej zrównoważonej przyszłości naszych oceanów. Konferencja nie dotyczy jednak wyłącznie tego, co poszczególne rządy mogą zrobić w tym zakresie, lecz także tego, w jaki sposób my wszyscy możemy wnieść swój wkład, duży lub mały.
 
Podczas posiedzenia przygotowawczego, które odbyło się w lutym 2017 r., ONZ uruchomiła proces rejestrowania dobrowolnych zobowiązań w zakresie realizacji 14. Celu Zrównoważonego Rozwoju. Dobrowolne zobowiązania to inicjatywy podejmowane przez dowolną osobę lub podmiot, indywidualnie lub w ramach partnerstwa, w tym przez rządy, organizacje systemu ONZ, instytucje finansowe, instytucje związane ze społeczeństwem obywatelskim, akademickie i badawcze, środowisko naukowe i sektor prywatny. Mogą to być różne inicjatywy lokalne, regionalne i globalne, dotyczące realizacji różnych zadań związanych z 14. Celem Zrównoważonego Rozwoju, takich jak działania mające na celu ochronę środowiska morskiego, ograniczenie zanieczyszczenia mórz i przeciwdziałanie wpływowi zakwaszania oceanów. Wykaz dobrowolnych zobowiązań znajdzie się w sprawozdaniu z konferencji.
 
Sprawozdanie to obejmie również podsumowanie współprzewodniczących dotyczące dialogów z partnerstwami. Dialogi z partnerstwami będą dotyczyły wszystkich zadań związanych z  14. Celem Zrównoważonego Rozwoju. Mają one wzmocnić współpracę, zachęcać do rozwijania i czerpania z dotychczasowych udanych inicjatyw, a także do zawiązywania nowych partnerstw, które przyczynią się do przyspieszenia realizacji Celu.
 
„Jeżeli chcemy z czystym sumieniem pozostawić naszą planetę naszym dzieciom i wnukom, musimy działać już teraz. Nic nie usprawiedliwi naszej bezczynności. Uważamy, że ocean jest nieskończony, ale w rzeczywistości tak nie jest”.

 
 
Rządy Fidżi i Szwecji są współgospodarzami konferencji. Zobacz rozmowę panelową z udziałem przewodniczącego Zgromadzenia Ogólnego, wicepremier Szwecji, ministra rybołówstwa Fidżi i Sekretarza Generalnego konferencji na stronie www.un.org/sustainabledevelopment/blog/2017/02/oceans-panel/
 
 

 

Dlaczego potrzebna nam jest duża konferencja poświęcona oceanom i dlaczego właściwie powinienem się przejmować oceanami?

Oceany są ważne dla nas wszystkich, niezależnie od tego, gdzie mieszkamy i co robimy. Dla miliardów ludzi oceany są głównym źródłem zaopatrzenia w żywność. Miliony innych utrzymują się z mórz. Główne obszary działalności gospodarczej, takie jak turystyka i handel, zależą od zdrowych oceanów. Oceany są głównym regulatorem globalnego klimatu. Zapewniają połowę tlenu, którym oddychamy, i pochłaniają jedną trzecią dwutlenku węgla, który wytwarzamy.

Nasze działania mają również znaczenie dla oceanów. Możemy odgrywać istotną rolę w zakresie ochrony ich zdrowia i zrównoważonego wykorzystywania. Na przykład zmiany klimatu w dalszym ciągu przyczyniają się między innymi do podnoszenia się poziomu mórz i zwiększenia liczby ekstremalnych zjawisk pogodowych, które bezpośrednio zagrażają życiu ludzi zamieszkujących strefy przybrzeżne, szczególnie w przypadku małych rozwijających się państw wyspiarskich. Wzrost poziomu morza o pół metra może spowodować konieczność wysiedlenia 1,2 mln ludzi z nisko położonych wysp na Morzu Karaibskim oraz Oceanie Indyjskim i Spokojnym. Przy wzroście o 2 metry ich liczba prawie się podwaja.

Konferencja na Temat Oceanu, pierwsza duża konferencja ONZ poświęcona temu zagadnieniu, będzie doskonałą okazją do podjęcia szybkich i konkretnych działań w celu odwrócenia procesu degradacji naszych mórz i oceanów dzięki zastosowaniu konkretnych rozwiązań. Zapewni możliwość wyznaczenia bardziej zrównoważonego kierunku w zakresie chronienia naszych oceanów i naszej planety.

Dlaczego oceany stały tak pilną kwestią w świecie nękanym przez konflikty, akty terroryzmu i stagnację gospodarczą?

Nasze oceany są w poważnych tarapatach. Działalność człowieka ma ogromny wpływ na oceany. Wpływa na wszystko, od żywotności siedlisk morskich po jakość i temperaturę wody, zdrowie organizmów żyjących w morzach i stałą dostępność owoców morza, które dla wielu ludzi są głównym źródłem białka.

Problemy w przypadku oceanów to kłopoty dla ludzi. Zdrowie ludzkie, dobrobyt gospodarczy i stabilny klimat uzależnione są od zdrowych oceanów. Podjęcie działań zmierzających do rozwiązania problemów związanych z oceanami już teraz przyczyni się do promowania zrównoważonego rozwoju, który ma krytyczne znaczenie dla świata, w którym panuje równość i pokój.

Dlaczego w nazwie konferencji, która brzmi „Konferencja na Temat Oceanu” (The Ocean Conference), jest mowa o jednym oceanie? Czy nie mamy pięciu oceanów?

Jest tylko jeden wszechocean pokrywający ponad 70 procent powierzchni Ziemi – jego wody przepływają i mieszają się ze sobą na całym świecie. Zanieczyszczenie w dowolnym miejscu oceanu może pojawić się wszędzie.

Oceany, których nazwy są nam powszechnie znane – Arktyczny, Spokojny, Atlantycki, Indyjski i Południowy – bardziej trafnie określane są mianem regionów oceanicznych. Obejmują one wiele podregionów, które płyną z mórz do zatok, ujść rzek itd.

Wcześniej organizowane były już konferencje poświęcone oceanom. Dlaczego ta konferencja jest szczególnie ważna?

Nastąpił wzrost zainteresowania i intensyfikacja działań w zakresie problemów związanych z oceanami. Jest to dobry moment na utrzymanie tempa tego procesu. Konferencja na temat Oceanu to pierwszy przypadek, kiedy państwa zgodziły się na zorganizowanie konferencji na forum Organizacji Narodów Zjednoczonych, poświęconej realizacji Celu Zrównoważonego Rozwoju (14. Celu Zrównoważonego Rozwoju) dotyczącego zdrowia oceanów. ONZ zapewnia temu znacznie większy wymiar globalny.

Jakie będą efekty Konferencji na Temat Oceanu?

Konferencja ta będzie pierwszym krokiem w kierunku odwrócenia procesu degradacji naszych oceanów. Na konferencji reprezentowana będzie prawie każda grupa zainteresowana zdrowiem oceanów, w tym rządy, organizacje systemu ONZ, inne organizacje międzyrządowe, międzynarodowe instytucje finansowe, organizacje pozarządowe, organizacje związane ze społeczeństwem obywatelskim, instytucje akademickie, środowisko naukowe, sektor prywatny, organizacje dobroczynne i inne istotne podmioty.

Konferencja będzie nie tylko okazją do podniesienia świadomości w zakresie stanu naszych oceanów, ale również globalnym wezwaniem do działania oraz podejmowania nowych dialogów i zawiązywania nowych partnerstw w celu wdrażania rozwiązań. Ponadto wielu uczestników ogłosi i zarejestruje na stronie konferencji nowe inicjatywy związane z oceanami lub dobrowolne zobowiązania, podejmowane indywidualnie lub w ramach partnerstw, inni natomiast przedstawią sprawozdania z postępów i wyzwań związanych z dotychczasowymi programami i inicjatywami.

Czy oczekuje się jakichś konkretnych wyników lub zobowiązań?

Oczekuje się, że Konferencja na Temat Oceanu zakończy się osiągnięciem trzech przełomowych rezultatów. Państwa członkowskie ONZ przyjmą w drodze konsensusu „Wezwanie do działania”. Będzie to zwięzła, ukierunkowana i konkretna deklaracja mająca na celu ustalenie kierunku działań zmierzających do zapewnienia bardziej zrównoważonej przyszłości naszych oceanów. Konferencja nie dotyczy jednak wyłącznie tego, co poszczególne rządy mogą zrobić w tym zakresie, lecz także tego, w jaki sposób my wszyscy możemy wnieść swój wkład, duży lub mały.

Podczas posiedzenia przygotowawczego, które odbyło się w lutym 2017 r., ONZ uruchomiła proces rejestrowania dobrowolnych zobowiązań w zakresie realizacji 14. Celu Zrównoważonego Rozwoju. Zobowiązania to inicjatywy podejmowane przez dowolną osobę lub podmiot, indywidualnie lub w ramach partnerstwa, w tym przez rządy, organizacje systemu ONZ, instytucje finansowe, instytucje związane ze społeczeństwem obywatelskim, akademickie i badawcze, środowisko naukowe i sektor prywatny. Mogą to być różne inicjatywy lokalne, regionalne i globalne, dotyczące realizacji różnych zadań związanych z 14. Celem Zrównoważonego Rozwoju, takich jak działania mające na celu ochronę środowiska morskiego, ograniczenie zanieczyszczenia mórz i przeciwdziałanie wpływowi zakwaszania oceanów. Ich wykaz znajdzie się w sprawozdaniu z konferencji.

Sprawozdanie to obejmie również podsumowanie współprzewodniczących dotyczące dialogów z partnerstwami. Dialogi z partnerstwami będą dotyczyły wszystkich zadań związanych z realizacją  14. Celu Zrównoważonego Rozwoju. Mają one wzmocnić współpracę, zachęcać do rozwijania i czerpania z dotychczasowych udanych inicjatyw, a także do zawiązywania nowych partnerstw, które przyczynią się do przyspieszenia realizacji Celu.

W jakich obszarach musimy zrobić postępy?

Jest wiele działań, które można teraz podjąć, w tym kroki zmierzające do zapobiegania i usuwania zanieczyszczeń występujących w morzach, takich jak rosnące wyspy plastikowych odpadów krążące po oceanie. Konieczne jest podjęcie pilnych działań w celu zredukowania zanieczyszczeń związanych z działalnością prowadzoną na lądzie, które stanowią 80 procent zanieczyszczeń występujących w morzach, między innymi poprzez zmniejszenie zanieczyszczeń pochodzenia rolniczego, które ostatecznie trafiają do oceanów i powodują powstawanie „martwych stref”.

Potrzebne są również działania mające na celu wyeliminowanie przeławiania, nielegalnych, nieraportowanych i nieuregulowanych połowów i niszczycielskich praktyk połowowych. Musimy podjąć kroki w celu zrównoważonego zarządzania i ochrony ekosystemów morskich i przybrzeżnych poprzez zwiększanie intensywności środków ochrony w ramach społeczności lokalnych, a także edukowanie i podnoszenie świadomości. Musimy wdrażać porozumienie paryskie w sprawie zmiany klimatu – będziemy musieli zredukować emisje powodujące zmiany w naszych oceanach oraz podjąć działania zapewniające odporność na skutki zakwaszenia i zmian klimatycznych, takie jak podnoszenie się poziomu morza. Obszary, w których konieczny jest postęp, wyznaczają zadania związane z realizacją 14. Celu Zrównoważonego Rozwoju.

Jaki wpływ na nasze oceany mają zmiany klimatyczne?

Zmiany klimatyczne powodują podnoszenie się poziomu morza, co powoduje erozję obszarów przybrzeżnych i zagraża społecznościom, które je zamieszkują. Obserwujemy również zwiększoną częstotliwość i intensywność ekstremalnych zjawisk pogodowych i klimatycznych. Oceany się ocieplają, co już teraz ma wpływ na bioróżnorodność obszarów morskich, takich jak rafy koralowe.

Zmiany temperatury wód w oceanach wpływają również na szlaki migracyjne wielu gatunków ryb, które przemieszczają się w kierunku wód chłodniejszych. Ponadto w wyniku większej ilości dwutlenku węgla pochłanianej przez oceany zwiększyło się ich zakwaszenie, co stwarza poważne zagrożenie prowadzące do wymierania skorupiaków, raf koralowych i planktonu wapiennego, podstawy dużej części morskiego łańcucha pokarmowego.

Jak duże jest zanieczyszczenie naszych oceanów?

Każdego roku do oceanów trafia ponad 8 mln ton tworzyw sztucznych, siejąc spustoszenie w faunie i florze morskiej oraz negatywnie wpływając na łowiska i turystykę. Wartość strat związanych z niszczeniem ekosystemów morskich wynosi co najmniej 8 mld USD. Szacuje się, że każdego roku odpady plastikowe zabijają prawie milion ptaków morskich, 100 000 ssaków morskich i niezliczoną ilość ryb. Tworzywa sztuczne pozostają w naszym ekosystemie na wiele lat, przynosząc zgubne skutki dla tysięcy morskich stworzeń każdego dnia.

Musimy już teraz podjąć działania mające na celu wyeliminowanie głównych źródeł odpadów morskich, w tym poprzez wdrażanie odpowiednich polityk, recykling oraz bardziej odpowiedzialną konsumpcję, aby zapobiec nieodwracalnym szkodom, jakie wyrządzane są naszym oceanom. Jeżeli teraz nie zaczniemy działać i nadal będziemy postępować w ten sam sposób, wyrzucając plastikowe butelki, torby i kubki po jednym użyciu, do 2050 r. w oceanach będzie więcej tworzyw sztucznych niż ryb i będą one obecne w organizmach około 99 procent ptaków morskich.

Czy recykling naprawdę pomoże zredukować zanieczyszczenie oceanów tworzywami sztucznymi?

Tak. Ponieważ w skład 60 - 90 procent odpadów morskich wchodzą różne polimery tworzyw sztucznych, jednym z głównych rozwiązań w walce z zanieczyszczeniami wód w naszych oceanach będzie redukcja ilości tworzyw sztucznych, w tym poprzez działania mające na celu powtórne wykorzystywanie i recykling wszystkich wyrobów plastikowych zamiast ich wyrzucania po jednym użyciu, a także poprzez wdrażanie skuteczniejszych praktyk w zakresie zbierania odpadów. Według najnowszych danych w roku 2015 wyprodukowaliśmy ok. 322 mln ton tworzyw sztucznych, z których ok. 8 mln trafiło do oceanów. Recykling to jeden z głównych sposobów, które pomogą nam stawić czoła temu globalnemu wyzwaniu i zredukować zanieczyszczenie – nie wyrzucaj odpadów z tworzyw sztucznych, staraj się zmniejszać ilość używanych wyrobów plastikowych, używaj ich wielokrotnie, poddawaj recyklingowi i przemyśl swoje nawyki konsumpcyjne. Zaśmiecanie jest poważnym problemem, a nie rozwiązaniem. Odpady tak po prostu nie znikają.
 
W jaki sposób konferencja przyczyni się do realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju?

Celem Konferencji na temat Oceanu jest wspieranie realizacji 14. Celu Zrównoważonego Rozwoju, który koncentruje się na działaniach służących ochronie i zrównoważonemu wykorzystywaniu oceanów, mórz i zasobów morskich. Działania na rzecz realizacji tego Celu będą wspierały wdrożenie wszystkich siedemnastu Celów. Zdrowe oceany bezpośrednio przyczyniają się do eliminacji ubóstwa i zapewniają bezpieczeństwo żywnościowe, zdrowie, czystą wodę, możliwość korzystania z energii odnawialnej, trwałe środki utrzymania i godną pracę, a także wzrost gospodarczy i regulację klimatu.
 

 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Zobacz:

The Ocean Conference https://oceanconference.un.org/
Agenda na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju http://www.un.org.pl/agenda-2030-rezolucja
14. Cel Zrównoważonego Rozwoju http://www.un.org.pl/cel14
Sustainable Development Goal 14 https://sustainabledevelopment.un.org/sdg14
Rezultaty konferencji https://oceanconference.un.org/about
Dobrowolne zobowiązania https://oceanconference.un.org/commitments